Basic HTML Version
Günümüzde futbolun sadece bir
spor değil, bir şov ve ekonomik bir
olgu olduğu tartışmasızdır. Futbol-
cuların herhangi bir sağlık sorunu
olduğunda bunu en etkin ve en kısa
yoldan çözmek en önemli hedef ol-
duğu gibi futbolcuların yaralanmala-
ra maruz kalmasının önüne geçmek
ise en ekonomik ve tabii ki en geçerli
yöntemdir. Spor yaralanmalarından
ve özellikle futbol yaralanmalarından
korunma son 20 yıldır üzerine dü-
şünülen ve çalışılan konulardan biri
olmuştur. FIFA’nın yaklaşık 10 yıldan
bu yana uygulamaya koymuş olduğu
“11+ egzersiz programı” buna en
iyi örneklerden biri sayılabilir. Bu
program uygulanmaya başladık-
tan yaklaşık 2.5-3 ay sonra etkin
olmaya başlar. Bu egzersizleri
yapmaya devam eden futbolcu-
larda temas olmadan oluşan tüm
yaralanmalarda %50 azalma ol-
duğu ortaya konmuştur. Bu ya-
zıda futbolcuları ön çapraz bağ
yaralanmasından korumak için
yapılması gerekenlerden bahse-
dilecektir.
Ön çapraz bağ (ÖÇB) yaralanma-
larından korunma
Ön çapraz bağ yaralanmaları, kon-
takt (temaslı) ve non-kontakt (temas
olmaksızın) oluşabilir. Temas olmadan
oluşan ÖÇB yaralanmaları önceden
kısmen tahmin edilebilen, özellikle
bayanlarda, önlenebilen nitelikte ya-
ralanmalardır.
Temas olmadan oluşan ÖÇB yaralan-
malarının risk faktörleri
Temas olmaksızın ortaya çıkan
ÖÇB yaralanmalarının altında bir çok
faktör yatar. Bir grup futbolcu bu risk-
leri taşımasına rağmen bu yaralan-
maya maruz kalmayabilir. Dolayısı ile
bu yaralanmayı %100 önceden kes-
tirmek mümkün olmamasına karşın,
yapılan bazı ölçümlerle ve testlerle bu
yaralanmayı önceden tahmin etmek
kısmen olasıdır. Burada en önemli hu-
sus ise bildiklerimiz çerçevesinde ola-
sı nedenleri irdeleyip, bunlar içinde
değiştirilebilir olanlar var ise bunları
değiştirerek olası yaralanmayı azalt-
maktır. Yaralanmaya hazırlayan ne-
denlere bakacak olursak;
• Kötü saha veya sahaya uygun ayak-
kabı seçmemek (birinci jenerasyon
suni çimde futbol oynamak, çime uy-
gun ayakkabı kullanmamak, ayakkabı-
nın uzun çivili olması, çimlerin uzun
olması)
• Anatomik özellikler (ÖÇB’ın bulun-
duğu kemik aralığının dar olması)
• Hormonal durum (bayanlarda adet
dönemi öncesi bu tip yaralanmalar
artabilir)
• Kötü düşme tekniği
• Düşme anında diz ve kalçanın az bü-
külmüş olması
• Düşme anında dizin içe doğru dön-
mesi (X bacak)
• Düşme anında tek bacağın daha
kuvvetli yere basması
• Düşme anında iki bacağın aynı anda
yere temas etmemesi
• Düşme anında iki ayağın aynı hizada
yere temas etmemesi
• Gövde, kalça ve bacak kuvvetlerinin
yetersiz, zıt çalışan kasların (kuadri-
seps, hamstring gibi) dengesiz olması
• Kötü denge ve/veya esnekliğe sahip
olma
• Aile öyküsü (ailede bir fertte olma-
sı diğerlerinde olma ihtimalini artırır,
genetik yatkınlık söz konusu olabilir)
• Gereksiz vücut ağırlığı
Yaralanmayı önleme için değerlen-
dirme
Her sporcu sezona başlarken,
1. Kendisinin ve ailesinin ÖÇB yaralan-
ması öykülerinin değerlendirilmesi,
2. Sporcunun koşma, düşme ve ani
yön değiştirmelerinin dikkatli bir göz-
le ya da bir kameraya kayıt edilerek
sağlanan görüntülerin değerlendiril-
mesi gerekir. Bu değerlendirmede;
• Gövde, kalça, diz ve ayak bileği dizi-
liminin ani dönme, hız değiştirme
ve düşme anında gözden geçiril-
mesi,
• Gövde, kalça, diz, ayak bileği
kaslarının kuvvetinin değerlendi-
rilmesi (sahaya dönmüş olsalar
bile, özellikle bir önceki sezonda
spor yaralanması geçiren sporcu-
lar)
• Dengenin ve esnekliğin değer-
lendirilmesi,
• Ayakkabı ve spor yapılan taba-
nın gözden geçirilmesi,
• Sıçrama ve özellikle düşmenin
gözden geçirilmesi gerekir.
Yaralanmayı önleme yaklaşımları
Bu bilgilere dayanarak sporcuların:
1. Sezon başı sadece tıbbi yönden de-
ğil, hareketleri yaparken de değerlen-
dirilmesi,
2 Sorun saptanan sporcularda, spo-
ra ve sporcuya özel, uygun zamanda
ve doğru uygulamaları içeren kuvvet
antrenmanı planlanması,
3. Özellikle diz, kalça ve gövde kasları-
nın yeterince kuvvetlendirilmesi,
4. Yeterli esnekliğin oluşturulması,
5. Yeterli dengenin sağlanması,
6. Doğru düşme tekniğinin gösteril-
mesi ve yapılmasının sağlanması,
7. Yaralanmaya zemin hazırlayan
durumlarla ilgili eğitimin verilmesi
(ayakkabı, pozisyon vb.) gerekir.
Futbolda önlenebilir yaralanmalar
Doç. Dr. Tolga Aydoğ
Simon Kuper, “Futbol Asla Sadece
Futbol Değildir” kitabıyla büyük ün
kazanmış bir gazeteci. Futbolun saha
dışındaki hikayeleri, dostlukları ve
düşmanlıkları anlatışı ile futbol kitap-
ları içerisinde bir klasik olma özelli-
ğini kazanmış bir yapıttı “Futbol Asla
Sadece Futbol Değildir”. Daha sonraki
yıllarda Stefan Szymanski ile birlikte
çıkardıkları Futbolun Şifreleri (Soc-
cernomics) kitabı ise futbola dair yeni
pencereler açan, futbolun matematik
ve istatistik ile incelendiği bir eser ola-
rak tüm dünyada beğeni ile karşılandı.
Kuper, Futbol Adamları kitabında,
futbol adamları üzerine bir kişisel ta-
rih özeti yapmış diyebiliriz. Kitapta,
her bir futbol adamına dair, farklı za-
manlarda yazılmış kısa makaleler var
ve bu makalelerin ortak özelliği bu
futbol adamlarının hayatlarının bir şe-
kilde Kuper’in yaşamına nasıl dokun-
duğu ve yazara hissettirdikleri.
Premir League’den mahalle maçına
Kitap üç ana bölümden oluşuyor.
Birinci bölümde futbolcular bulunu-
yor. Bu bölümde aktif futbol yaşantısı
süren isimler olduğu gibi, futbolu bı-
rakmış hatta teknik direktörlük yapan/
yapmış Johan Cruijff, Bruce Grobele-
ar, Zinedine Zidane gibi futbol adam-
ları da yer alıyor. Bizim açımızdan eks-
tra ilginç tarafı ise kitapta doğrudan
yolu Türkiye’den geçen oyuncuların
da olması. Roberto Carlos, Nicolas
Anelka, Freddy Adu, Franck Ribery ve
Dirk Kuyt, kitapta hakkında makale
yazılan ve memleketimizde oynamış
futbolcular olarak dikkat çekiyor. 14
yaşında genç Pele olarak lanse edilip
yolu Çaykur Rize’ye düşen Adu, küçük
ve rüzgarlı bir Hollanda köyünden çı-
kan ve hiç yılmayan, sakatlanmayan
Kuyt, sessiz sakin ama problem ço-
cuk Anelka ve bunların kariyerlerinin
gelişiminin eğlenceli bir dille anlatımı
tahmin ediyorum futbolla ilgili herke-
sin ilgisini çekecektir.
Benim en çok etkileyen hikayele-
rin başında ise Wayne Rooney’in 16
yaşında Premier League maçına çıkıp
eve döndükten sonra hemen mahal-
lede maç yapması geldi. Kitap bunun
gibi onlarca küçük, keyifli anekdotla
dolu.
Teknik adamların ilginç hikayeleri
İkinci bölümde ise antrenörlerin
hikayeleri yer almakta. Hikayeleri der-
ken yanlış anlaşılmasın kitap asla kişi-
lerin kısa hayat öykü özetleri şeklinde
yazılmamış. Tam tersine hayatlarının
bir noktasından yola çıkarak futbol
adamına ve onun kişiliğine dair bir hi-
kaye aktarılmakta makalelerde.
Antrenörlerde de durum aynı.
Glenn Hoddle’dan Jose Mourinho’ya,
Arsene Wenger’den Fabio Capello’ya
geniş bir yelpazeden farklı kişilik özel-
liklerine sahip üst düzey antrenör-
lerin kimi zaman eğlenceli kimi za-
man eğitici hikayeleri var. Hoddle’ın
kaybedilen önemli maçlardan sonra
yaşanan dayanışma duygusunun son-
suzluğuna dair anlattıkları, Maradona
için söylenen “hiçbir zaman büyük bir
sporcu, büyük bir sporcuya daha az
benzememişti” ifadesi, Guardiola’nın
15 yaşındayken bir Avrupa kupası
yarı finalinde sahaya girerek Bar-
celonalı oyunculara sarılacak kadar
“Barcelona’nın çocuğu” olması ilk
etapta aklıma gelen pasajlar.
Farklı düşünmeye teşvik eden maka-
leler
Son bölümde ise farklı, çoğu za-
man çok da tanınmayan 5 futbol ada-
mına yer verilmiş. Oscar ödüllü İngiliz
senarist ve yönetmen Anthony Ming-
hella ve tuttuğu takıma olan sevgisi,
İsviçreli mimar Jacques Herzog ve
stadyum mimarisi ile futbol sevgisi-
nin ilişkisi, Chelsea’de performans
direktörlüğü yapan Amerikalı John
Forde’un futbolun Amerikan sporla-
rından öğrenebileceklerine dair an-
lattıkları bir çırpıda okunan ve insanı
bambaşka şeyleri düşünmeye teşvik
eden kısa makaleler.
Toplamda 60’dan fazla makalede
yüzlerce futbol ve futbol adamı hi-
kayesi Kuper’in kolay okunabilir dili
içerisinde nakış gibi işlenmiş. Her biri
farklı makale olduğu için herhangi bir
sıra izlenmeden keyfe göre de okuna-
bilen kitap bir başka açıdan bakıldı-
ğında bu oyunu bize sevdirenlerden
bir kısmına bir övgü gibi.
Futbol ile edebiyatı birleştirmedeki ustalığını daha önceki eserleriyle kanıtlayan Simon Kuper,
üç bölümden oluşan “Futbol Adamları” kitabında okuyucularına birbirinden ilginç futbolcu ve
teknik adam hikayeleri sunuyor.
Yazan: Serbülent Şengün - Grassroots & Projeler Sorumlusu
Kitaplık
Futbol Gelişim
78
79
Futbol Gelişim