Basic HTML Version
Kavram tanımları:
Günlük antrenman; bir günde yapılan
bir veya birden fazla antrenman.
Birim (ünite) antrenman; bir günde
yapılan bir antrenman ya da birden fazla
yapılan antrenmanlardan her biri.
Bileşen (öğe); birim (ünite) antren-
manda yapılan çalışmaların her biri (kuv-
vet, sürat, teknik, taktik v.b.) (3.4.9).
Genel antrenman ilkeleri kapsamında
birim antrenman
Antrenman ilkeleri, sporsal antren-
mana ait üst düzeyde açıklamaları kapsar.
Bu nedenle somut bir davranış yöner-
gesinden çok genel yönelim temellerini
oluşturur. Başka bir yaklaşımla antren-
man ilkeleri, antrenman yönlendirmesi
ve yönetimi için temel kavramları oluştu-
rur. Değişik yazarlar, değişik yaklaşımlar
ile antrenman ilkelerini sınıflara ayırarak
ele almışlardır (9).
Bu yaklaşımlardan; Groser ve arka-
daşlarının yapmış olduğu sınıflamada,
antrenman ilkeleri dört anabaşlıkta top-
lanmış ve her birinde alt ilkeler oluştu-
rulmuştur. Birim antrenman uygulama-
larında bazı ilkeler doğrudan uygulamayı
yönlendirmektedir. Bu ana ilkelerden:
“Uyum etkisi yaratacak yüklenme ilke-
sinin”, alt ilkelerinden biri olan “bireysel
farklılıklara göre yüklenme ilkesi” birim
antrenman uygulamalarında önem taşı-
maktadır.
Bireysel farklılıklara göre yüklenme ilkesi:
Organizmanın fiziki ve psikolojik olarak
yüksek yüklenmelere uyum sağlaması her
sporcuda çok değişiktir. Yüklenme yete-
neği üzerinde; genetik özellikler, cinsiyet
ve yaş, sağlık durumu, kişinin geçmişte
spor yapıp yapmadığı, çevresel faktörler
ve motivasyon etkili olur.
Sporcuların dinlenebilme yetene-
ği kişiye göre değişiklik gösterir. Yüksek
yüklenme sonunda bazı sporcular kısa
sürede, bazıları uzun sürede dinlenir. Bu
nedenle; her sporcunun içinde bulun-
duğu duruma göre yüklenme-dinlenme
yeteneği farklılık gösterir. Bu sebepten
her sporcunun değişik uyum yeteneği,
antrenman ve müsabakadaki yüklenme
ve dinlenebilme özelikleri göz önüne
alınmalıdır.Bireysel spor dallarında ge-
nellikle sporcuların bu yetenekleri göz
önüne alınarak yüklenme yoğunluğu fer-
di olarak planlanabilir. Takım sporlarında
ise bunu gerçekleştirmek oldukça zordur.
Takım oyunlarında ortaya çıkan bireysel
yüklenme farklılığı problemini gidermek
için antrenörler çoğunlukla homojen bir
antrenman gurubu oluşturmaya ve yük-
lenme yeteneğindeki büyük farklılığı ba-
samak basamak gidermeye çalışırlar.
Antrenörler bu gruplamaları:
• Birinci grup: Yaş, güç durumu gibi
özellikleri göz önünde bulundurarak ya-
pabilirler.
• İkinci grup: Takımlarını yüksek yük-
lenmeye ve az yüklenmeye dayanabile-
cek gruplar diye ikiye ayırabilirler.
• Üçüncü grup: Gurupların oluşturul-
masında teknik gelişimleri göz önünde
bulundurabilirler. Teknik gelişim seviyesi
yüklenmeye dayanabilme yeteneği üze-
rinde büyük bir etkendir.
Birinci grup, ikinci gruba göre daha
sık ve daha çok antrenman yapar. Ferdi
farklılıklar müsabakalarda da göz önün-
de bulundurulmalıdır. Bazı sporcular maç
öncesine kadar yapılan tüm yüklenmeleri
kaldırabilirler. Bazıları ise maça iki üç gün
kala çok hafif yüklenmelerle çalışırlar. Bu
farklılıklar göz önüne alındığında (bir or-
talama bulunarak) müsabakalara daha
güçlü çıkılabilir (9).
Alt ilkelerden ikincisi ise “doğru yük-
lenme sırası ilkesidir”. Bu ilke de birim
antrenman uygulamaları açısından önem
taşımaktadır.
Doğru yüklenme sırası ilkesi:
Bu ilke özel-
likle içerisinde birçok verim bileşeninin
bulunduğu birim antrenmanda önem
kazanır. Birim antrenmanın başlangıç
bölümünde dinlenik psikofizik durumda
olmayı gerektiren alıştırmalar yer alma-
lıdır. Örneğin, koordinasyon alıştırmaları,
sürat-çabuk kuvvet ya da maksimal kuv-
Futbolda birim antrenman 1
Günlük antrenman; bir günde yapılan bir veya birden fazla antrenmanı içerir. Gün içerisinde yapılan her bir antren-
man, kavram boyutunda “birim”/“ünite” olarak isimlendirilmektedir. Bu durumda; “birim” ve “ünite” kavramları,
antrenmanlarda yapılan çalışmaları ifade etmez. “Birim” ve “ünite” kavramı antrenmanda yapılan çalışmaların
bütününü kapsar. Dolayısıyla, antrenmanda yapılan çalışmaların her biri “bileşen” veya “öğe” kelimesi ile anlam
bulmalıdır.
Hazırlayanlar: Doç. Dr. Turgut KAPLAN, Doç. Dr. Nurtekin ERKMEN, Doç. Dr. Halil TAŞKIN - Selçuk Üniversitesi BESYO
vet alıştırmaları gibi. Bunlar içerisinde de
koordinasyon ve sürat alıştırmaları, kuv-
vet alıştırmalarından önce olmalıdır.Son-
raki alıştırmalar ise etkisi tam dinlenme-
nin yapılmadığı durumlarda ortaya çıkan
süratte devamlılık, kuvvette devamlılık
alıştırmaları olmalıdır. En sonunda da da-
yanıklılığın eğitimi yer almalıdır (9). Birim
antrenmanda verim bileşenlerinin diziliş
öncelikleri, ilgili bölümde değerlendirile-
cektir.
Birim antrenman
Bir antrenman birimi; antrenman
planlamasının en küçük parçasıdır. Yıllık
plandan başlayarak (hazırlık, müsabaka,
geçiş dönemleri), mezo zikluslar (aylık =
makro), mikro zikluslar (haftalık) ve gün-
lük planlar olarak düzenlenen antrenman
planlamasındaki en son bölüm, bir ant-
renman birimi planlamasıdır. Bir antren-
man birimi, aynı zamanda planlamanın
uygulamada gerçekleşmesidir.
Bir antrenman birimi, antrenman
planlamasında kendisinden bir önce ge-
len, günlük oluşum ve haftalık antrenman
planlamasına (mikro zikluslara) göre dü-
zenlenir.
Bir antrenman birimi, bir gün içeri-
sinde uygulanan bir antrenmanı, aynı
zamanda bir gün içerisinde uygulanan
birden çok antrenmandan her birini ifa-
de eder. Bir antrenman biriminde, birden
fazla bileşen (öğe) kullanılabilirken, bir
bileşen (öğe) bir antrenman birimi yerine
geçebilir (örn; sürat) (4,9).
Birim antrenman planı, yöntemsel
açıdan antrenman uygulaması için kulla-
nılan temel araçtır. Birim antrenmanda
antrenör bir veya daha fazla antrenman
bileşenini (öğe) geliştirmeyi amaç olarak
belirleyebilir. Amaç ve görevlere göre bi-
rim antrenman kendi içersinde alt sınıfla-
ra ayrılır (9).
Birim antrenman çeşitleri / Alt sınıfları
Gerektirdiği görevlere göre birim ant-
renmanlarının çeşitlendirilmesi/alt sınıf-
landırması yapılmıştır (3. 9). Buna göre:
a. Öğrenme açısından birim antrenman:
Temel amacı yeni beceriler ya da taktik
davranışlar kazanılmasıdır. Bu birim çok
basit bir biçimde düzenlenir, antrenörün
amaçları ve çalışmaların açıklandığı ta-
nıtım bölümünün ardından kalan zaman
beceri kazanılmasına ayrılır. Son birkaç
dakika görevin başarılıp başarılamadı-
ğı ile ilgili bazı düşüncelere sahip olmak
amacıyla kullanılır.
b. Yineleme / tekrar birim antrenman:
Yineleme antrenman biriminde, sporcu-
ların becerileri geliştirilmeye çalışılır, faz-
ladan bir öğrenme anlamına gelmektedir.
Daha ileri, ayrıntılı bir öğretim gerçekleş-
tirilir. Bu tür birimler, yeni başlayan spor-
cuların gelişimini engelleyen öğenin ağır-
lıklı olarak teknik olduğu antrenmanlarda
daha sıkça kullanılır.
c. Becerinin yetkinleştirildiği / değerlendi-
rildiği birim antrenman:
Sadece becerile-
ri üst düzeye ulaşmış olan sporcular için
planlanabilir. Sporcunun tekniğini, taktik
davranışlarını ya da fiziksel hazırlığını en
üst düzeye çıkarmayı amaçlayan, üst dü-
zey antrenman programlarında yaygın
olarak kullanılır. Yapılan planlamaya bağlı
olarak ve değişken bir yapıda antrenör,
sporcuları deneyeceği değerlendirme bi-
rimleri yapmalı ya da antrenmanın belirli
bir aşamasında kazanılmış olan hazırlık
düzeyini kestirebilmek için düzenlenmiş
test (gösterim) yarışmaları saptamalıdır.
Böylece bu birimin temel görevleri ara-
sında; takıma en son seçmelerin yapıl-
ması, takımın uyumluluğu, bir veya daha
çok antrenman koşulunun test edilmesi
gösterilebilir.
Birim antrenman biçimleri
a. Grup antrenman biçimi:
Bir çok sporcu
için düzenlenir. Farklı spor dallarıyla uğ-
raşanların birlikte antrenman yapmasına
ortam sağladığı için sadece takım spor-
larında kullanılmak zorundadır gibi bir
anlam da içermez. Antrenmanın bireysel-
leşmesi söz konusu olduğunda böyle bir
birimin dezavantajları olsa da, asıl özel-
likleri takım birliğinin (ruhunun - özelikle
önemli yarışmalardan önce etkilidir) ve
iradenin (istenç) geliştirilmesidir.
b. Bireysel antrenman biçimi:
Antrenörün
fiziksel ve psikolojik kaynaklı bireysel so-
runların üzerinde durup çözmesine ola-
nak sağlayan bir özelliği vardır. Diğer bir
deyişle, böyle bir birim boyunca antrenör
çalışma yükünü bireylere göre belirleyip,
sporcunun özelliklerine göre becerilerini
ayarlayabilir ve ayrıca bireysel yaratıcılı-
ğa da yer ayırabilir. Yarışma öncesi diğer
biçimler değişken olarak kullanılsa da, bu
tür çalışmalar özellikle hazırlık evresinde
çok faydalıdır (3. 9).
c. Karma antrenman biçimi:
Grup ve bi-
reysel biçimin bir birleşimidir. İlk bölüm-
de sporcular ısınma hareketlerini beraber
yaparlar ve bunun ardından kendi amaç-
ları doğrultusunda bireysel planlarını
uygularlar. Antrenmanın sonunda, spor-
cular soğuma hareketleri için tekrar bir
araya gelir ve antrenör çıkardığı sonuçları
bildirir (3. 9).
d. Serbest antrenman biçimi:
Sadece
tecrübeli sporcularla sınırlandırılmalıdır.
Bu tür bir antrenman biçimi, antrenör
açısından sporcunun çalışmasındaki de-
netimini azaltsa da, antrenör ve sporcu
arasında karşılıklı bir güven geliştirilme-
si gibi büyük bir avantajı vardır. Ayrıca
böyle bir birim antrenman, sporcunun
dürüstçe antrenmana katılımını geliştirir
ve antrenörün yardımda bulunamayacağı
yarışmalar boyunca çok yararlı olabilecek
sorun çözme olgunluğunu ve bireyin ba-
ğımsızca davranışını da destekler (3).
Birim antrenmanın dış çerçevesi
Uygulanacak olan antrenmanın bir
amacı olmalıdır. Çalışmaların içeriği spor-
cuların yaş, gelişim durumu, periyotlama
dönemi ve dış faktörler göz önüne alına-
rak planlanmalıdır. Diğer spor branşların-
da olduğu gibi futbolda da birim antren-
manın dış çerçevesi üç veya dört bölüm
olarak düzenlenmektedir.
Üç bölümden oluşan dış çerçeve
Üç bölümden oluşan dış çerçeve; ha-
zırlık bölümü (Isınma), ana bölüm, bitiriş
bölümü (soğuma) olarak belirlenmiştir,
her bölüm kendi karakteristik özelliğini
yansıtır (3. 5. 9. 14).
Hazırlık bölümü (Isınma):
Kasların esne-
me yeteneklerinin ve elastikiyetinin ge-
liştirilmesi amaçlanır, ana bölümle ilişkisi
olmalıdır. Oyuncular psikolojik yönden
gelecek yüklenmelere hazırlanır.
Ana bölüm:
Tüm antrenman süresinin en
uzun bölümünü kapsar. Yüklenim şiddeti
ne kadar yüksek olursa yüklenim kapsamı
da o derece azalır.
Bitiriş bölümü (Soğuma):
Yüklenmeler
hafif olarak uygulanır. Kalp atım hızı dü-
şürülür, kaslardaki metabolik atıklar or-
tamdan uzaklaştırılır.
Dört bölümden oluşan dış çerçeve
Üç bölümlü yapıdan farklı olarak, gi-
riş bölümü eklenmiştir, bölüm amaçları
aynıdır.
Giriş bölümü:
Antrenmanların amacı ve
yapılacak çalışmalar açıklanır.
Hazırlık bölümü (Isınma):
Organizma ge-
nel ve özel ısınmalarla ana bölüme hazır-
lanır.
Ana bölüm:
Bu bölüm kendi içinde üç ev-
reye ayrılır.
Birinci evre:
Teknik, taktik.
İkinci evre:
Sürat, kuvvet, dayanıklılık gibi
Futbol Gelişim
64
65
Futbol Gelişim