Basic HTML Version
Oyuncu transferleri, futbolda mü-
sabakalardan sonra belki de en çok ilgi
çeken alanların başında gelir. Yeni bir
oyuncunun takımda yaratabileceği de-
ğişiklik (belki de gerektiğinden fazla),
önemsenir, gelme ihtimali üzerine taraf-
tarlar heyecanlanabilir, teknik sorumlular
yeni oyuncudan nasıl faydalanabileceği
üzerine planlar geliştirir. Bazı dönemler-
de kamuoyunda bir eylem olarak transfer
yapılmasının beklenmesi/istenmesi nere-
deyse bir takımdan başarı beklenmesi/
istenmesi kadar makul gözükmektedir.
Bununla beraber herkesin bildiği üze-
re oyuncu transferlerinin maddi boyutu
da son derece önemlidir. Bu yazımızda
önce Avrupa Kulüpler Birliği tarafından
yapılan ve Avrupa transfer piyasasının
maddi çerçevesini inceleyen bir araştır-
madan ilgimizi çeken notları sunacak,
daha sonra da Türkiye Süper Lig’inde
2003-2013 arasında kulüplerin yaptığı
transfer sayılarına ve bunlardan çıkar-
tabileceğimiz sonuçlar olup olmadığına
bakacağız.
Avrupa Kulüpler Birliği’nin araştırması
Avrupa Kulüpler Birliği (ECA), 2014 yılı
başında yayınladığı bir araştırmayla UEFA
bölgesi ülkelerinin 2011-2012 ve 2012-
2013 sezonları transferlerini, bunların
coğrafi dağılımını ve konunun maddi bo-
yutunu inceledi. Rapor oldukça kapsamlı
ama öncelikle 5 büyük lig olarak tanımla-
nan İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya ve
Fransa liglerine odaklanıyor ve bu liglerin
transfer dosyaları daha detaylı inceleni-
yor.
Araştırma metodolojisi Avrupa’yı 3
ana kümeye ayırmış. Türkiye, 5 büyük lig
dışında, Rusya, Hollanda ve Portekiz ile
birlikte 1.kümede yer alıyor. (ilk 9 büyük
lig). İkinci kümede 16 ülke, son kümede
ise ligleri en küçük 29 ülke yer almakta.
Araştırmadan bazı notları ve yorumları-
mızı aşağıda bulabilirsiniz:
• 2 yıllık bir sürede Avrupa genelinde
toplam 14,322 yabancı transfer yapılmış
ve bu transferlerin toplam değeri 5.1 mil-
yar dolar civarında gerçekleşmiş.
• Avrupa’da yaratılan futbol gelirleri-
nin %82’si 1.küme olarak tanımlanan ilk 9
ülke liglerinde yaratılmış durumda. Bu lig-
lerde bir kulübün ortalama geliri 65 mil-
yon euro civarında. 2. kümede bu rakam
9 milyon euro’ya, 3.kümede ise 1 milyon
euro’ya düşüyor. Bu rakamın ortalama ol-
duğunun altını çizelim. Türkiye’de de bazı
kulüplerimizin 65 milyon euro’nun üze-
rinde gelire sahip olduğunu, önemli bir
kısmının ise 65 milyon euro’nun altında
gelirleri olduğunu not etmek gerek.
• Avrupa kulüplerinde son yıllarda
Transfer piyasası üzerine bir araştırma
Transfer futbolda oyunun kendisinden sonra en büyük heyecanı yaratan konulardan biri. Takıma yeni katılacak
oyuncular, gidecek futbolcular her zaman için kamuoyunda büyük heyecan yaratmakta.Elbette konunun ekono-
mik boyutu da son derece önemli. Bu yazıda önce Avrupa Kulüpler Birliği tarafından yapılan ve Avrupa transfer
piyasasının maddi çerçevesini inceleyen bir araştırmadan ilgimizi çeken notları sunacak, daha sonra da Türkiye’de
Süper Lig’de 2003-2013 arasında kulüplerin yaptığı transfer sayılarına ve bunlardan çıkartabileceğimiz sonuçlar
olup olmadığına bakacağız.
Hazırlayan: Serbülent Şengün
oluşan ciddi gelir artışı, transfer bedellerine yansımadı. Bununla
birlikte ücretlerdeki artışlarla gelir artışı tamamen emilmiş du-
rumda.
• Rapor, transfer sistemi ile mevcut oyuncu ve para trafiğini,
büyük kulüplerde (Büyük kulüp derken birinci kümedeki 9 ülke-
nin liglerindeki en üst düzeyde gelir kazanan Avrupa takımları
kastedilmektedir), oluşan gelirlerin daha alt seviyelere dağıla-
bilmesine yol açan ve dolayısıyla rekabet dezavantajını ortadan
kaldıran bir sistem olarak görüyor. Bize göre bu tartışmalı bir ar-
güman. Bir taraftan bakıldığında belirli bir miktar paranın daha
alt seviyedeki kulüplere gittiği doğru. Bununla beraber, büyük
kulüplerde verilen ücretlerle birlikte oluşan ücret baskısı aşağıya
doğru da iniyor ve sadece büyük kulüplerde oluşan gelirin bir
kısmını kazanan takımlar değil, bu paralardan pay alamayan ta-
kımların da ödeyeceği ücretlerin artış göstermesi gibi bir sonucu
da oluyor. Özellikle ülkemiz gibi çok sayıda profesyonel takımı
olan ülkelerde yukarıda yaratılan gelirin ve transfer bedelleri ile
ücret artışlarının daha alt liglerdeki takımlara son derece ağır
yükler getirdiğini söylemek mümkün.
• Rapor, biraz farklı başka bir sıkıntıya da parmak basıyor.
FIFA tarafından yayınlanan kurallar çerçevesinde oyuncunun ye-
tiştiği kulüplere ödenmesi gereken “Dayanışma payı” ödemeleri
normal olması gereken miktarın çok altında kalmış gözüküyor.
Toplam transferlerin %5’ini oluşturan ve dolayısıyla yaklaşık 257
milyon euro olması gereken dayanışma payı ödemeleri, raporun
incelediği iki yıl içerisinde toplam 57,9 milyon euro olarak ger-
çekleşmiş ve bu rakam toplam bedelin sadece %1,15’i olarak not
edilmiş.
• Kulüp menajerliği sistemi ile ilgili verilen ilginç bir not; 5,1
milyar dolarlık transfer işlemlerinin 1,7 milyar dolarlık kısmı ku-
lüp menajerleri tarafından yapılmış ve kulüp menajerleri tara-
fından 254 milyon dolarlık bir gelir elde edilmiş. Toplam bedelin
%14.6’lık bir kısmına denk gelen bu bedelin oldukça yüksek ol-
duğu ve önümüzdeki yıllarda uygulamanın gözden geçirileceği
öngörülmüş. Oyuncu menajerlerinin payı ise bu hesapların dı-
şında tutulmuş. Dolayısıyla menajer bedelleri toplam paranın
genel olarak bir hayli önemli bir kısmını oluşturmakta ve kanaa-
timizce önümüzdeki yıllarda bu konuda bir konsolidasyon yaşan-
ması beklenebilir.
• Kiralık oyuncu piyasasına bakıldığında, buradaki en ilginç
noktalardan bir tanesi kiralık alınan veya kiralık gönderilen
oyuncuların yaş ortalamasının 23.7 olması. Bir başka ilginç nok-
ta ise 5 büyük ligin kiralık aldığı oyuncuların yarısından çoğunun
gene bu 5 ülke arasında olması, kiralık gönderdikleri oyuncuların
ise %69’unu alt liglere göndermeleri. 5 büyük ligin kiralık oyuncu
transferlerinin sadece %11’inde bir parasal ödeme gerekmiş, do-
layısıyla transferlerin çoğunda oyuncunun ücretsiz gönderilmesi
söz konusu. Tecrübe kazandırmak bu tip kiralamaların önemli
bir sebebi olabileceği gibi, oyuncunun mevcut sözleşmesindeki
ücret ödemelerinden kurtulmak da bir başka neden olarak not
edilebilir.
• 5 büyük ligde yapılan transferlerin %43’ünün kiralık trans-
ferler olduğu verisi de sunulan bilgiler arasında. Bu çerçevede
raporda yer almasa da şöyle bir varsayım yapılabileceğini düşü-
nüyoruz:
- Ya kulüpler sayıca fazla transfer yaptıkları için, eldeki faz-
la oyuncu ve ücret yükümlülüklerinden kurtulmak amacıyla
bu oyuncuları kiralık vermeye fazlasıyla istekli oluyorlar
- Ya da kulüplerin mevcut finansal durumu içerisinde sa-
tın almak yerine kiralamak opsiyonu mali olarak daha makul
gözükmekte. Bu çerçevede de piyasadaki “başka kulüplerin
fazla oyuncuları” transfer için makul bir hedef.
- Kiralık transfer başka bir açıdan “transfer yapılması” bek-
lentisini de görece en ekonomik biçimde karşılayan transfer
yöntemi.
• Toplam 14,322 transferin coğrafi dağılımı incelendiğinde:
• 5 büyük ligin transferlerinin coğrafi dağılımı ise şu şekilde:
Bu grafiğin düşündürdüğü konulardan bir tanesi 5 büyük li-
gin uzun vadede oyuncu hareketlerinde bir geçiş istasyonu gö-
revi de gördüğüdür. Yani bir çok oyuncu bu liglere ya dışarıdan
ya da altyapılardan katılıp, buradan diğer liglere gitmektedirler.
• Yukarıdaki grafiği biraz daha açarsak; Türkiye’nin de içinde
bulunduğu 1.küme ülkelerden diğer kümelere ve Avrupa dışı ül-
kelere yapılan transferler de aşağıdaki şekildedir
Grafikten de görülebileceği üzeri 1.küme ülkelerden giden trans-
ferler, Avrupa içinededışınada çokbüyükoransal farklılıklar olmadan
gitmektedirler. Bununla birlikte en çok transferin gene Avrupa’daki
2.kümede yer alan 16 ülkeye yapıldığı gözlemlenmektedir.
Avrupa Dışından
%17
Avrupa Dışına
%17
Avrupa İçi
%66
5 Büyük Lig İçi
%20
5 Büyük Lige Gelen
%26
5 Büyük Ligden Giden
%54
3. Küme Ülkeler
327
2. Küme Ülkeler
426
Avrupa Dışına
301
Futbol Gelişim
116
117
Futbol Gelişim