TamSaha 19. Sayı / Mayıs 2006

vadeli anlaflmalar yapm›fl, dolay›s› ile sahip olduklar› markan›n de¤erini düflürmüfltür. Hatta Galatasaray’›n bir dönem forman›n bofl kalmamas› için o dönem merchandising markas› olan “Galatasaray Megastore” rekla- m› ile maçlara ç›kt›¤› olmufltur. Art›k ülkemizde de reklamlar›n for- malara i¤ne ile tutturul- du¤u, k›sa vadeli, sa- dece forma- da reklam gö- rünsün diye anlaflmalar›n yap›ld›¤› dönemler kapanm›flt›r. Kulüplerimizin forma reklamlar›na bak›ld›¤› zaman bu tür bir anlaflma- dan en kârl› ç›kan flirket kuflkusuz Marshall’d›r. Çünkü hem Galatasa- ray ile iflbirli¤i uzun soluklu olmufl, hem de o dönem Galatasaray Türki- ye’de f›rt›na gibi eserken, UEFA Ku- pas›’n›n da sahibi olmufltu. Ülkemizde forma reklamlar›n›n renk- leri de taraftar gruplar› aç›s›ndan ol- dukça önemlidir. Taraftarlar her rek- lam de¤ifliminde, flirketin logosunu kulübün renklerine göre de¤ifltirme- sini talep etmifltir. Asl›nda turkuaz rengi olan logosu forma üzerinde la- civert gibi göründü¤ünden Aria’ya özellikle Galatasaray taraftar›n›n bü- yük bir tepkisi olmufl, Galatasaray’›n flampiyon oldu¤u sezon oynanan son lig maç›nda Aria yuhalanm›flt›r. Olay›n maddi yönünü ele al›rsak, ül- kemizde de kulüplerin forma reklam› gelirleri aras›nda, Juventus FC ile Al ‹ttihad aras›ndaki gibi uçurumlar mevcuttur. Befliktafl’›n Turkcell ile 4 seneli¤i 15 milyon dolara sözleflme imzalad›¤› 2003-04 sezonunda, Kulüpler Birli¤i 2. Lig B Kategorisi ve 3. Lig’de oyna- yan 133 kulübün forma reklamlar› için y›ll›k toplam 2.6 milyon dolar fi- yat belirlemiflti. Yine ayn› sezon büyük kulüplerimizden Trab- zonspor’un Fly Air ile imzalad›¤› forma reklam› anlaflmas› y›ll›k 300 bin dolar ve tüm yurt d›fl› se- yahatlerin karfl›lanmas› fleklindeydi. Fakat son iki y›lda bu ko- nuda büyük geliflme gö- rülmektedir. Turkcell, toplam 8 milyon dolar karfl›l›¤›nda, Süper Lig’de yer alan 12 Anadolu tak›- m›na forma reklam› ver- mektedir. Trabzonspor ise 300 bin dolar de¤e- rindeki Fly Air anlaflma- s›ndan sonra, Avea ile 1.5 milyon dolar de¤e- rinde sözleflme imzala- m›fl ve büyük aflama kay- detmifltir. Büyük kulüplerimizin y›ll›k for- ma reklam› gelirleri de 4- 5 milyon dolar› bulmak- tad›r. fiüphesiz ülkemiz- de futbolun kalitesi art- t›kça, kulüplerimizin sponsorlu¤a bak›fl aç›lar› çok daha profesyonel se- viyelere tafl›nd›kça spon- sorluk gelirleri de yükse- lecektir. n F utbol maçlar›n› izleyen herkes mutlaka tak›mlar›n formalar›nda yer alan reklamlara dikkat et- mifltir. Bu reklamlar kimi za- man benimsenmifl, tak›mla özdefllefl- mifl, kimi zaman unutulup gitmifl, ki- mi zaman da tepki görmüfltür. Peki ilk ne zaman bafllam›flt›r bu uy- gulama? Bilindi¤i kadar›yla ilk olarak Alman Ligi’nde forma reklam›na izin veril- mifltir. Fakat esin kaynaklar› Avus- turya’n›n FK Austria tak›m›d›r. 1966- 67 sezonunda FK Austria tak›m› for- mas›nda Schwechter Biralar›’n›n rek- lam› ile sahaya ç›km›flt›r. Avusturya’da FK Austria’n›n ilk for- ma reklam› ile sahaya ç›kt›¤› sezon Almanya’da lig flampiyonlu¤unu Ein- tracht Braunschweig kazanm›flt›r. Bundan 6 sezon sonra ise Eintracht Braunschweig ekonomik kriz içeri- sindedir. Krizden Günter Mast’›n sahibi oldu¤u Jaegermeister Likörle- ri’nin 100 bin Alman Mark› karfl›l›- ¤›nda forma reklam› vermesi sayesin- de kurtulurlar. Bu olaydan 7 ay sonra ise Almanya Futbol Federasyo- nu, forma reklam›n› resmen kabul etmifltir. 1974-75 sezonunda, Alman Ligi’nde oynayan 6 tak›m›n formas›nda rek- lam vard›r ve bu reklamlar›n toplam de¤eri 1.5 milyon Alman Mark›’d›r. 10 y›l içerisinde ise forma reklam›n- dan elde edilen gelir inan›lmaz bir geliflme kaydetmifl ve Alman Ligi’nin büyük kulüpleri y›lda 20 milyon Al- man Mark› civarlar›nda kazanmaya bafllam›flt›r. UEFA 1982’de izin verdi 1982-83 sezonunda ise UEFA, kendi kulüp turnuvalar›nda forma reklam›- na izin vermifltir. Fakat 1992 sene- sinde UEFA, fiampiyonlar Ligi maçla- r›nda kulüplerin formada ve di¤er her türlü ekipmanda reklam bulun- durmalar›n› yasaklam›fl, tüm gelirin UEFA fiampiyonlar Ligi Sponsorla- r›’ndan elde edilece¤ini ilan etmifltir. Do¤al olarak bu uygulama kulüpleri çok rahats›z etmifl ve 1994 senesin- de kulüplerin formalar›nda reklam bulundurmas›na izin verilmifltir. Fa- kat kural gere¤i e¤er sahadaki tak›m- lar ayn› forma reklam›n› tafl›yorlarsa, sadece bir tanesi (ev sahibi tak›m) reklaml› forma ile sahaya ç›kabil- mektedir. Afla¤›daki tabloda da görülece¤i gibi günümüzde forma reklamlar› inan›l- maz rakamlara ulaflm›flt›r. Rekor Juventus’ta Fakat forma reklam› kulüpten kulü- be, ülkeden ülkeye büyük farkl›l›klar da göstermektedir. Örne¤in; Juventus FC, “Tamoil” ile y›ll›k 21.6 milyon euroya anlaflma imzalarken, Brezil- ya’n›n Flamengo tak›m› “Petrobras” ile seneli¤i 3.6 milyon euroya, Suudi Arabistan’›n Al ‹ttihad tak›m› ise “Itti Eight” ile y›ll›k 500 bin euroya söz- leflme yapm›flt›r. Tabii bir de FC Barcelona veya Ath- letic Bilbao gibi örnekler var; forma reklam› olmayan ve forma reklam› almak da istemeyen. Bu kulüplerin forma reklam›n›n ol- mamas›n›n onlar aç›s›ndan çok özel bir anlam› var. FC Barcelona Kata- lanlar›n, Athletic Bilbao da Baskl›la- r›n milli tak›m› olarak görülüyor. Bu iki kulüp ayn› zamanda çok güçlü birer siyasi sembol. Dolay›s› ile for- malar›nda herhangi bir ticari unsur tafl›- mak istemiyorlar. ‹ste- seler bile taraftarlar›- n›n bask›s› nedeniyle forma reklam› al›p alamayacaklar› da flüpheli. De¤erini biz de anlad›k Peki ülkemizde durum nedir? Türkiye’de forma sponsorlu¤unun önemi son zamanlarda gerçekten an- lafl›lm›flt›r. Öncesinde kulüplerimiz sadece “forma bofl kalmas›n” mant›- ¤›ndan hareketle çok ucuza ve k›sa TamSaha TamSaha 48 49 Gö¤üste tafl›nan servet Forma reklam› ile sahaya ç›kan ilk tak›m 1966-67 sezonunda Avusturya ekibi FK Austria’d›r ancak bu iflten ekmek yiyen ilk tak›m, bu tarihten 6 y›l sonra kasas›na 100 bin mark koyan Alman ekibi Eintracht Braunschweig olmufltur. Alman Futbol Federasyonu’nun forma reklam›n› resmen kabul etmesinin ard›ndan, 1974-75 sezonunda 6 tak›m›n formas›nda toplam de¤eri 1.5 milyon mark› bulan reklamlar vard›r. Bugün ise formalar›n gö¤üslerinde adeta bir servet tafl›nmakta, marka de¤erinin fark›na varan Türk kulüplerinin büyükleri de bu iflten y›ll›k 4-5 milyon dolar› bulan gelirler elde etmektedir. Bugün formas›na en pahal› reklam› alan kulüp Juventus. ‹talyan devi, Tamoil reklam›n› y›ll›k 21.6 milyon euroya gö¤sünde tafl›yor. Bir de FC Barcelona veya Athletic Bilbao gibi örnekler var; forma reklam› olmayan ve forma reklam› almak da istemeyen. Çünkü Barcelona Katalanlar›n, Athletic Bilbao da Baskl›lar›n milli tak›m› olarak görülüyor. Futbol Ekonomi Kulüp Sponsor Milyon Euro/Y›l Juventus Tamoil 21.6 M. United AIG 20.4 Real Madrid BenQ-Siemens 20.2 B. Münih T-Mobile 16.4 Chelsea Samsung Mobile 14.4 Burak Gürkan