TamSaha 19. Sayı / Mayıs 2006

1 980 y›l›ndan sonraki dönemde, profesyonel ve üst düzey spor alan›nda sporcular, spor kulüp- leri, spor federasyonlar›, spor müsabakalar›n› düzenleyenler ve sporda görev alan di¤er kifliler aras›n- daki hukuki uyuflmazl›klar›n giderek artt›¤› gözlenmifltir. Özellikle ulusla- raras› alanda gerçekleflen bu geliflme, o tarihe kadar spor hukuku uyuflmaz- l›klar›n› ba¤lay›c› flekilde çözüme ba¤layacak ba¤›ms›z bir otoritenin bulunmamas› sebebiyle, uluslararas› spor organizasyonlar›n› bu konuda harekete geçmeye zorlam›flt›r. 1981 y›l›nda Juan Antonio Samaranch’›n Uluslararas› Olimpiyat Komitesi (IOC) Baflkan› seçilmesinden sonra, sporu ilgilendiren konularda ba¤›m- s›z bir yarg›lama sistemi oluflturma düflüncesi, takip eden y›l Roma’da toplanan IOC Genel Kurulu’nda ele al›nm›fl ve o dönemde ayn› zamanda IOC üyesi ve Uluslararas› Adalet Di- van› hakimi Keba Mbaye taraf›ndan baflkanl›¤› üstlenilen bir komisyon, daha sonra The Court of Arbitration for Sport (CAS) ad›n› alacak kurulu- flun tüzü¤ünü haz›rlama çal›flmalar›- na bafllam›flt›r. 1983 y›l›nda IOC, CAS için haz›rlanan ve 30 Haziran 1984 tarihinde yürürlü¤e girecek olan tüzü¤ü onaylam›flt›r. Bu flekilde sporu do¤rudan veya dolayl› olarak ilgilendiren uyuflmazl›klar›n, milletle- raras› spor alan›nda en büyük otorite olan IOC’nin kurmufl oldu¤u CAS ta- raf›ndan tahkim yoluyla, esnek, spor hukukunun ihtiyaçlar›na uygun, h›zl› ve düflük maliyetle çözülmesi düflün- cesi uygulamaya geçirilmifltir. 1984 tarihli tüzükle birlikte uygula- maya giren usul kurallar› gere¤ince CAS, her biri IOC, uluslararas› spor federasyonlar›, Milli Olimpiyat Komi- teleri ve IOC Baflkan› taraf›ndan seçi- len on befler kifli olmak üzere toplam altm›fl kifliden olufluyordu. Bu dö- nemde CAS taraf›ndan gerçeklefltiri- len faaliyetlerin bütün masraflar› IOC taraf›ndan karfl›lan›yordu. Benzer fle- kilde CAS tüzü¤ü, ancak IOC Yöne- tim Kurulu’nun teklifi üzerine IOC Genel Kurulu taraf›ndan de¤ifltirilebi- liyordu. 1991 y›l›nda CAS taraf›ndan kabul edilen Guide to Arbitration’da yer alan bir tahkim flart› uluslararas› spor federasyonlar›n›n tüzüklerinde de yer almaya bafllam›flt›r. Buna göre CAS tüzü¤ü ve uluslararas› spor federas- yonlar› taraf›ndan öngörülen kuralla- ra iliflkin olarak ortaya ç›kan ve ilgili federasyonlar taraf›ndan dostane yöntemlerle çözüme ba¤lanamayan uyuflmazl›klar›n, devlet mahkemeleri- ne müracaat edilmeksizin kesin ola- rak CAS taraf›ndan karara ba¤lanaca- ¤› konusunda taraflar›n taahhütte bu- lunmalar› bir tahkim flart› olarak ön- görülmüfltür. ‹lk olarak Uluslararas› Binicilik Federasyonu’nun (Internati- onal Equestrian Federation, FEI) ken- di tüzü¤üne dahil etti¤i bu tahkim flart›, daha sonra di¤er uluslararas› spor federasyonlar›n›n tüzüklerinde de yer almaya bafllam›fl ve bu durum CAS taraf›ndan görülen uyuflmazl›k- lar›n say›s›nda önemli bir art›fla se- bep olmufltur. Sporcular›n milli ta- k›mlara seçilmesi, sözleflmeler, tele- vizyon yay›n haklar›, sponsorluk, li- sans gibi bir çok konuda ortaya ç›kan uyuflmazl›klar› karara ba¤lamaya bafllayan CAS, özellikle temyiz düze- yinde dopingle ilgili uyuflmazl›klarda da son karar› veren bir makam haline gelmifltir. Spor uyuflmazl›klar›n›n CAS taraf›n- dan çözüme ba¤lanmas› konusunda ortaya ç›kan bu büyük art›fla karfl›l›k, o dönemde CAS’›n IOC ile olan s›k› ba¤l›l›¤› sebebiyle dünya spor cami- as›nda CAS’›n ba¤›ms›zl›¤› konusun- da ciddi tereddütler ortaya ç›kt›¤›n› da ifade etmek gerekir. CAS’›n oluflu- mu, masraflar›n›n karfl›lanmas› ve tü- zü¤ünün de¤ifltirilmesi konular›nda IOC’nin sahip oldu¤u yetkiler, CAS ile IOC aras›nda bir bütünlük oldu¤u izlenim ve görüflünün kuvvetlenmesi- ne sebep olmufltur. Nitekim IAFF (In- ternational Association of Athletics Federations) ve FIFA (Fédération In- ternationale de Football Association) çok uzun süre CAS’›n yetkisini tan›- mam›flt›r. 1992 y›l›nda Uluslararas› Binicilik Federasyonu (FEI) taraf›ndan at›nda doping tespit edildi¤i için yar›flmadan diskalifiye edilen ve ayr›ca müsaba- kalardan men cezas›na çarpt›r›lan El- mar Gundel, FEI tüzü¤ünde yer alan tahkim flart›na dayanarak, CAS’a tem- yiz için müracaatta bulunmufltur. 15 Ekim 1992 tarihinde CAS taraf›ndan verilen ve k›smen Gundel lehine olan kararla, Gundel’in müsabakalar- dan men cezas› üç aydan bir aya in- dirilmifltir. Fakat bu karardan mem- nun olmayan Gundel, IOC ve dolay›- s›yla CAS, ‹sviçre Hukuku’na tabi ol- duklar› için ‹sviçre Federal Mahke- mesi’ne müracaat etmifltir. Bu davada Gundel, daval› FEI’nin, CAS’›n kuru- luflunda ve fonksiyonlar›n› yerine ge- tirmesinde etkili oldu¤unu ve bu se- beple CAS’›n ‹sviçre Hukuku gere¤in- ce bir tahkim mahkemesinin sahip olmas› gereken ba¤›ms›zl›k ve taraf- s›zl›k flartlar›n› yerine getirmedi¤ini iddia etmifltir. ‹sviçre Federal Mahke- mesi, bu müracaat üzerine 15 Mart 1993 tarihinde vermifl oldu¤u karar- da, CAS’›n, FEI’nin bir organ› olmad›- ¤›, FEI taraf›ndan CAS’a talimat ver- me imkân›n›n bulunmad›¤› ve CAS’ta yer alan altm›fl üyeden sadece üçü- nün FEI taraf›ndan belirlendi¤i husus- lar›n› dikkate alarak Gundel’in tem- yiz istemini reddetmifl ve CAS’›n ta- rafs›zl›k ve ba¤›ms›zl›k flartlar›n› yeri- ne getiren gerçek bir tahkim mahke- mesi oldu¤unu kabul etmifltir. Ancak Federal Mahkeme, karar›nda CAS ile IOC aras›ndaki baz› önemli ba¤lant›- lara da dikkat çekmifltir. CAS’›n fi- nansal deste¤inin bütünüyle IOC ta- raf›ndan karfl›lanmas›, CAS tüzü¤ü- nün de¤ifltirilmesinde IOC’nin yetkili olmas› ve IOC ile IOC Baflkan›’n›n CAS üyelerini belirlemede önemli bir yetkiye sahip bulunmalar› sebebiyle, IOC’nin taraf oldu¤u uyuflmazl›klar- da CAS’›n ba¤›ms›zl›k ve tarafs›zl›k niteli¤inin tart›flmal› hale gelebilece¤i Federal Mahkeme taraf›ndan ifade edilmifltir. ‹sviçre Federal Mahkemesi taraf›ndan verilen bu karar üzerine, organizas- yon ve finansman konular›nda CAS’›n ba¤›ms›zl›k ve tarafs›zl›¤›n› sa¤layabilmek amac›yla CAS tüzü- ¤ünde ve di¤er düzenlemelerde baz› de¤ifliklikler yap›lm›flt›r. Bu de¤iflik- likler içinde en önemlisi, kuruluflun- dan o zamana kadar CAS için IOC taraf›ndan sa¤lanan organizasyon ve finansman deste¤ini sa¤lamak üzere Milletleraras› Spor Tahkim Konse- yi’nin (International Council of Arbit- ration for Sport, ICAS) kurulmas› ol- mufltur. Bu flekilde CAS’›n idari ve yarg›sal fonksiyonlar›n›n birbirinden ayr›lmas› sonucunda, ICAS idare ve finansman görevlerini üstlenmifl, CAS ise sadece yarg›sal fonksiyonunu ye- rine getirmeye bafllam›flt›r. CAS’›n yeni yap›s› ve ICAS’›n kurulu- flu, 22 Haziran 1994 tarihinde Pa- ris’te k›saca “Paris Agreement” olarak bilinen anlaflman›n, IOC ile birlikte dünyada sporu temsil eden 31 en üst spor federasyonu ve organizasyonu taraf›ndan imzalanmas›yla kabul edilmifltir. Bu anlaflman›n imzalan- mas›ndan günümüze kadar birçok uluslararas› spor federasyonu ve Milli Olimpiyat Komitesi, CAS’›n yarg›la- ma yetkisini tan›m›fl ve kendi tüzük- lerine uyuflmazl›klar›n CAS taraf›n- dan karara ba¤lanaca¤›na dair tah- kim flartlar› koymaya bafllam›flt›r. Sonuç olarak, spor hukuku uyuflmaz- l›klar›n›n nihai olarak, güvenilir, uy- gulanma kabiliyetine sahip, ba¤›ms›z ve tarafs›z flekilde karara ba¤lanabil- mesi için kurulan ve kuruldu¤u tarih- ten günümüze kadar çok baflar›l› fle- kilde faaliyet göstermifl olan Spor Tahkim Divan› (CAS), bu alandaki et- kinli¤ini ve sayg›nl›¤›n› giderek art›r- maktad›r. Bu mahkeme taraf›ndan verilen kararlar sonucunda, spor hu- kukunun bütününe hakim olan baz› genel ilkeler ve uygulamalar ortaya ç›kmaya ve etkin flekilde uygulanma- ya bafllam›flt›r. n Futbol ve Hukuk Doç. Dr. Erkan Küçükgüngör Spor Tahkim Divan›’n›n (CAS) ba¤›ms›zl›¤› ve tarafs›zl›¤› Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö¤retim Üyesi ‹sviçre Federal Mahkemesi, IOC’nin taraf oldu¤u uyuflmazl›klarda CAS’›n ba¤›ms›zl›k ve tarafs›zl›k niteli¤inin tart›flmal› hale gelebilece¤i ifade etmifltir. Bu karar üzerine, organizasyon ve finansman konular›nda CAS’›n ba¤›ms›zl›k ve tarafs›zl›¤›n› sa¤layabilmek amac›yla CAS tüzü¤ünde ve di¤er düzenlemelerde baz› de¤ifliklikler yap›lm›flt›r. TamSaha 82