Page 36-37 - fgd-bulten2

Araştırmada futbolcuların görüş-
leri; karizmatik antrenör algısı, antre-
nör-sporcu ilişkisi, takım birlikteliği ve
takım bağlılığı ölçeklerini doldurma-
ları ile elde edilmiştir. Veri toplama
süreci takımların sezon arası Antalya
kampları ile kulüplerin bulundukları
illerde gerçekleştirilmiştir.
Araştırmamız sonucunda, sporcu-
ların antrenörlerinde;
a) Takımın amaçlarına ulaşmasında
önemli derecede kişisel fedakarlık
göstermeleri,
b) Geleneksel olmayan yöntemler
kullanmaları ve başarıyla sonuçlan-
ması durumunda,
c) Sporcuların ihtiyaçlarına karşı has-
sasiyet göstermeleri,
d) Oyuncular arasında kollektif kimlik
hissi meydana getirmeleri,
e) Sporcularını motive eden güçlü ve
etkili vizyoner bir dil kullan-
maları,
f) İlham verici hedefler orta-
ya koyabilmeleri,
g) Sporcuları alışılmışın dışın-
da performans yüksekliğine
ulaştırabilmeleri, gibi davra-
nışlar algıladıklarında onlara
karizmatik nitelik atfettikleri
görülmüştür.
Ek olarak bilimsel araş-
tırmalar, liderlerinde ka-
rizmatik liderlik davranışı
algıladıklarında, takipçilerin sadece
onlara karizma atfetmediklerini, aynı
zamanda liderlerinin isteği doğrultu-
sunda alışkanlıklarını, değerlerini ve
davranışlarını değiştirdiklerini gös-
termişlerdir. Bu durumdan “Liderin
Karizmatik Özelliklerinin Takipçileri
Üzerindeki Etkileri” olarak söz edilir14.
Bu doğrultuda karizmatik antrenör
algısının sporcular üzerindeki etkileri
de incelenmiştir. Elde edilen bulgular
karizmatik antrenör algısının antre-
nör-sporcu ilişkisini, takım birlikteliği-
ni ve takım bağlılığını önemli düzeyde
yükselttiğini göstermiştir. Süper Lig
takımlarında takım birlikteliği ile ant-
renör-sporcu ilişkisini, 1. Lig ve 2-B
ekiplerinde ise takım bağlılığını daha
çok etkilediği görülmüştür.
Karizmatik antrenörler yüksek et-
kileme kabiliyetleriyle kendi değer,
alışkanlık ve davranışlarını oyuncu-
ların içselleştirmelerini sağlarlar. Bu
içselleştirmeleriyle birlikte, takımda,
adalet ve dürüstlük duyguları oluşur.
Antrenörün kararlı, cesaretli oluşu
ve performans mükemmelliği ısrarı,
oyuncular üzerinde büyük etki bırakır
ve en iyi performansı göstermelerini
sağlar. Sporcuların saygısı, güven ve
fedakârlık duyguları artar. Karizmatik
antrenörün vizyonuna bağlı olarak
sosyal bir kimlik oluşur. Bu kimlik,
oyuncuların yükümlülüklerini daha
derin bir hisle yerine getirmelerine,
antrenörlerinin beklentilerine yüksek
duyarlılık göstermelerine, kendilerine
ve antrenörlerine güven duymalarına
yardımcı olur 6.
Karizmatik antrenörlerle oyuncu-
lar arasındaki bu etkileşim biçimiyle
sporcular antrenörleriyle birlikte ol-
maktan zevk duyarlar. Oyuncular bu
tür ilişkilerde antrenörlerine korun-
masız şekilde bağlanırlar14 . Bu ilişki
formu, sporcuların takımın aktivitele-
rine katılımlara bağlılık göstermeleri-
ni ve daha yakın bir çerçevede birlik-
te çalışmalarını sağlar. Sonuç olarak,
antrenörle sporcular arasındaki ko-
lektif kimliği temel alan ilişki, takım
birlikteliğinin ve takım bağlılığının art-
masına neden olur.
Sonuç
Araştırmanın tüm sonuçları değer-
lendirildiğinde karizmatik liderlik algı-
sının, antrenör-sporcu ilişkisi, takım
birlikteliği ve takım bağlılığı üzerinde-
ki pozitif yönde etkisi, spor takımla-
rının yüksek performans ve başarıya
ulaşmalarında karizmatik antrenörün
önemine işaret eder. Aynı zamanda
antrenörler için karizmatik olmanın
farklı bir nitelik olarak kabul edilebi-
leceğini ve karizmatik antrenörlerin
sahip oldukları otorite biçimleri ile
karizmatik olmayan antrenörlerden
ayrılabileceği söylenebilir. Bu doğ-
rultuda karizmatik antrenör kısaca;
“Derin bilgi birikimi ile oyuncuların
saygısını kazanabilen, ilham ve he-
yecan verici vizyonu ile onları etkile-
yebilen, yüksek iletişim yeteneği ile
sporcuların güvenini ve bağlılıklarını
kazanabilen, sıra dışı yöntemleri ile
onları yüksek performans seviyele-
rine ulaştırabilen, ilkeli karakteri ve
erdemli davranışları ile oyunculara
rol model olabilecek bir li-
der” olarak tanımlanabilir.
Kaynaklar:
1. 18th UEFA Course For Coach Educa-
tors 12 - 16 April 2010 Coverciano/Italy
2. www.thelocal.de:03.05.2009
3. www.guardian.co.uk:17.05.2007
4. http://www.uefa.com/magazine/
news/kind=1024/newsid=559954.html
5. Conger JA, Kanungo R. Toward
a behavioral theory of charismatic
leadership in organizational settings.
Academy of Management Review 1987;
12: 637-647 .
6. Yukl G. Leadership in organizations.
5th ed. Upper Saddle, NJ: Prentice Hall;
2002.
7. Weber M. The theory of social and
Economic Organization. New York: The
Free Press;1924/47.
8. House RJ. A 1977 theory of charismatic leaders-
hip. IL: Southern Illinois University Press.
9. Shamir, B., House, R.J., and Arthur, M.B. (1993).
The motivational effects of charismatic leadership:
self-concept based theory, Organizational Science,
4, 1-17.
10. Towler, A. (2005) Charismatic Leadership Deve-
lopment: Role of Parental Attachment Style and Pa-
rental Psychological Control, Journal of Leadership
&Organizational Studies 2005; 11; 15.
11. Crant, J.M., Bateman T.S., (2000) Charismatic
leadership viewed from above: the impact of proac-
tive personality, Journal of Organizational Behavior,
21, 63-75.
12. Johnson, S.K., Dipboye,R.L. (2008) Conduciveness
Performance: The Moderating Role of Task Charisma
Effects of Charismatic Content and Delivery on
Follower Task, Group Organization Management
2008; 33; 77
13. Bono, J.E., Ilies, R. (2006) Charisma, positive
emotions and mood contagion, The Leadership
Quarterly 17 (2006) 317–334.
14. Conger J.A., Kanungo R. (1998) Charismatic lea-
dership in organizations. Thousand Oaks, CA: Sage.
Khurana R. (2002) Searching for a Corporate Savior:
The Irrational Quest for Charismatic CEOs, Princeton
University Press.
rebilme cesareti, karizmatik liderle-
rin özelliklerine eklenebilir 14 ,.
Kurum ve organizasyonlar bu
özellikleri ile karizmatik liderleri ka-
rizmatik olmayan liderlere göre ter-
cih etmektedirler15. Aynı durum spor
organizasyonlarında da mevcuttur.
Özellikle kulüpler kendilerini başarı-
ya taşıyabilecek güçlü liderlik davra-
nışları gösterebilen ve aynı zaman-
da karizmasıyla fark oluşturabilecek
antrenörler ile çalışmak istemekte-
dirler2.
Keza bazı antrenörler sporcularıy-
la çok yakın, iyi niyetli ilişkiler kurmak
istediği halde, hor görülmekte bazıla-
rı ise çok disiplinli davranarak otorite
kurmak isterken sporcular üzerinde
nefret duyguları uyandırabilmekte-
dirler. Takım üzerinde otorite gerçek-
leşmediğinde ise ya antrenörün işine
son verilmekte ya da sporcular takım-
dan uzaklaştırılabilmektedir. Özellikle
yetenekli sporcularla yaşanan sorun-
lar, takımda bazı krizlere neden ola-
bilmekte ve takımların çok önemli
dinamiklerine zarar verebilmektedir.
Buna karşın karizmatik antrenörler,
sporcularıyla olan kişisel ilişki tarzı7
ile takımdaki tüm oyuncularla çok iyi
ilişkiler kurabilmekte onların bağlılık-
larını kazanabilmekte ve alışılmışın
dışında performans seviyelerine ulaş-
tırabilmektedirler.8 UEFA (2010)1’ya
göre en iyi antrenör “Oyunculara il-
ham verebilen, açık iletişim kurabi-
len, değişimi etkileyebilen ve sonuç-
lar üretebilen,” olarak tanımlanmıştır.
Bu ifade, karizmatik liderin “gelece-
ğin vizyonunu açık bir şekilde ortaya
koyarak amaçlara ulaşmak için ta-
kipçilerine ilham veren, yüksek ileti-
şim yeteneğinde ve takipçilerine hızlı
güven veren ve onları beklentileriyle
buluşturan kişilerdir”8 tanımıyla pa-
ralellik göstermektedir.
Karizmatik antrenör algısının spor-
cular üzerindeki etkileri
Sosyal ve politik bilimler literatü-
ründe karizmatik liderlik ile ilgili bun-
ca teori ve bu teorileri geliştirmeye
çalışan araştırma mevcutken spor
bilimi literatüründe karizma kavra-
mı, karizmatik liderlik davranışları
ile oyuncular üzerindeki etkileri ile
ilgili araştırmaya rastlamak mümkün
değildir. Bu kapsamda antrenörlerin
hangi niteliklere bağlı olarak kariz-
matik olarak algılandığı ve sporcular
üzerinde nasıl bir etki oluşturduğu
araştırılması gereken bir durum oluş-
turmuştur. Bu alanda ilk olan çalışma-
mız, karizmatik antrenör kavramını ve
farklı otorite tarzını kuramsal temel-
lere dayanarak, sporcular ile takım
üzerindeki etkileri ise antrenör-spor-
cu ilişkisi, sporcu doyumu, takım bir-
likteliği ve takım bağlılığı konularını
deneye dayalı bir araştırma ile ortaya
koymaya çalışmıştır.
Araştırma, 2008-2009 sezonunda
Türkiye Süper Lig (188), Bank Asya
(68) ve 2B (87) Ligi’nde oynayan 343
futbolcu üzerinde gerçekleştirilmiştir
(Tablo 1).
Takımlar Ligi Oyuncu Sayıları
Trabzonspor Süper Lig 19
Gençlerbirliği Süper Lig 21
İ.B.Belediyespor Süper Lig 21
Sivasspor Süper Lig 22
Kayserispor Süper Lig 18
Ankaraspor Süper Lig 11
Antalyaspor Süper Lig 22
Eskişehirspor Süper Lig 19
Bursaspor Süper Lig 19
Ankaragücü Süper Lig 16
K.D.Ç.Karabükspor 1.Lig 19
Adanaspor 1.Lig 12
Boluspor 1.Lig 25
Kasımpaşaspor 1.Lig 12
D.Bakir Diskispor 2B 21
Gebzesspor 2B 26
Eyüpspor 2B 21
Beylerbeyi 2B 19
Toplam 343
Tablo 1. Araştırmaya Katılan Takımlar
Futbol Gelişim 34 35 Futbol Gelişim