TamSaha 168. Sayı / Kasım 2018

Ukrayna Futbolu ovyetler Birliği, özellikle 1950’ler- den itibaren dünya futbolunda önemli bir güce dönüşmeye baş- lamış ve dağıldığı 1991’e kadar da bu konumunu korumuştu. 1960’ta Avrupa şampiyonu olan, 1964, 1972 ve 1988’de de Avrupa Şampiyonası’nda final oynayan SSCB, 1966 Dünya Kupası’nı da dördüncülükle tamamlamayı başarmıştı. Sovyet futbolunun, Rusya ile birlikte belkemiğini oluşturan iki güçten biri de Uk- rayna’ydı. Ancak SSCB’nin dağıl- ması sonrasında tıpkı Rusya gibi Ukrayna da futbolda arzuladığı noktalara gelemedi. Ukrayna, bağımsızlığını kazandığında bu yana yarıştığı 11 büyük turnuva- nın sadece ikisine katılabilirken, bir kez de ev sahibi kontenjanın- dan finallerde yer alabildi. Ukrayna’da futbolun gelişmesi, ülkenin 1922’de Sovyetler Birliği bünyesine katılmasından sonra mümkün olacaktı. Sosyalist rejim, beden terbiyesine büyük önemvermekteydi ve bunun sonucunda devlet spor alanında da ciddi bir yapılanma içerisine gidecek, tabiî bunu da doğrudan yönetecekti. SSCB’de devletin kurduğu organizasyonun işleyiş biçimiyse genellikle Rusya hari- cindeki cumhuriyetlerde bir takımın seçilmesi ve bölgedeki futbolun o takımın öncülüğünde geliştirilmesine dayalıydı. Bu ba- kımdan, Ukrayna’da futbolun lokomotifi olması için, 13 Mayıs 1927’de kurulan Dinamo Kiev seçilmişti. SSCB dağılana kadar Ukrayna’da futbol adına ne kadar olumlu gelişme yaşandıysa, bunların neredeyse hepsinde Dinamo’nun imzası olacaktı. Yine de Dinamo Kiev’in, Rusya menşeli kulüpler arasından sıyrılıp Sovyet futbolunun zirvesine yerleşebil- mesi uzun bir süre alacaktı. Öyle ki 1960’lara kadar Sovyet ligindeki şampiyonluklarda sadece Moskova takımlarının imzası bulunacaktı. Fakat bu zincirin kırılmasını da yine Dinamo Kiev’den başkası başara- mayacaktı. Sovyet futbolu 1950’lerin ortasın- dan itibaren Avrupa’da büyük bir yükselişe geçmişti. SSCB, 1956 Mel- bourne Olimpiyatları’nda futbolda altınmadalyaya uzanırken 1960’ta da ilk kez düzenlenen Avrupa Şam- piyonası’nda zafere ulaşmıştı. Ne var ki bu başarılarda Ukrayna fut- bolunun payı yok denecek kadar azdı. 1956’daki kadronun tamamı dört Moskova takımının (CSKA, Spartak, Dinamo ve Torpedo) oyun- cularından oluşmaktaydı. 1960’taki kadrodaysa Dinamo Kiev’den iki oyuncu, Yuri Koinov ile Yuri Koval- yov yer almaktaydı ki bunlardan sadece Koinov final maçında sahaya çıkmıştı. Ukrayna futbolunun Sovyet futbolu içindeki yükselişi içinmilat olarak kabul edilebilecek yılsa, 1961 olu- yordu. O yıl Dinamo Kiev, Sovyet Li- gi’nde tarihinin ilk şampiyonluğuna ulaşırken, Sovyet Kupası’nı da o günkü adıyla Stalino, bugünkü adıyla Donetsk şehrinden çıkan mütevazı bir takım, Shakhtar müzesine götürmüştü. Shakhtar, bu başarısını ertesi sezon da tek- rarlarken, Dinamo Kiev ise 1966-68 yılları arasında üç sene üst üste ligi şampiyonlukla tamamlayacaktı. Dinamo ayrıca 1964 ve 1966’da Sovyet Kupası’nı da kazanan taraf oluyordu. 1969’daysa Lviv şehrinden Karpaty takımı Sovyet Kupası’nı kazanarak Ukrayna’yı onurlandıran bir diğer ekip olmayı başaracaktı. Lobanovski iş başında Ukrayna futbolunun Sovyet futbolu içerisindeki ağırlığı, 1970’lerde iyice artacaktı. Bundaki en büyük paysa, bugün artık tüm zamanların en önemli teknik adamları arasında gösterilmekte olan Valeri Loba- novski’ye ait olacaktı. Lobanovski, Dinamo’da göreve başladığında, elde edilen başarıların SSCB top- raklarıyla sınırlı kalmasını istemi- yor ve Dinamo’nun, bütün dünyanın saygı duyduğu bir takıma dönüş- mesini amaçlıyordu. Lobanovski’nin Dinamo Kiev’i ilk sezonunda hem ligi hemde kupayı kazanırken, ikinci sezonunda Kupa Galipleri Kupası’nda zafere ulaşacak ve Avrupa’da kupa kazanan ilk Sovyet takımı olma onuruna da erişecekti. Dinamo’nun Avrupa başarısı bununla da sınırlı kalmayacaktı. Birkaç ay sonra Şampiyon Kulüpler Kupası sahibi Bayern Münih’i de deplasmanda 1-0, kendi evlerinde de 2-0 yenerek Süper Kupa’yı ka- zanacaklardı. Lobanovski, bu üstün başarının ardından Dinamo Ki- ev’deki görevine devam ederken üç farklı dönemde SSCBMillî Takı- mı’nın da başına getirildi. SSCBMillî Takımı da bu dönemde ağırlıklı olarak Dinamo Kiev’i oyunculardan oluşmaya başladı. Dinamo, SSCB dağılana kadar 15 yılda altı defa da SSCB şampiyonu olurken beş defa da kupayı kazandı, 1986’da ise bir kez daha Kupa Galipleri Kupası’nı müzesine taşıdı. SSCBMillî Takımı, Lobanovski’nin üçüncü ve son defa görevde olduğu 1986-1990 aralı- ğında, 1988 Avrupa Şampiyona- sı’nda Hollanda ile final oynamayı başardı. SSCB döneminde Dinamo Kiev ha- ricinde ligde şampiyonluğa ulaşan iki Ukrayna temsilcisi daha ol- muştu. Bunlar 1972’de Zorya Voro- şilovgrad (bugünkü adıyla Zorya Luhansk) ve 1983 ile 1988’de bu ba- şarıyı elde eden Dnipro Dnipropet- rovsk takımlarıydı. Ayrıca Sovyet Kupası’nda da Shakhtar 1980 ve 1983’te iki zafer daha elde ederken 1988’de Metalist, 1989’da da Dnipro mutlu sona ulaşmayı başarmıştı. Dolayısıyla 1991’de SSCB dağıldı- ğında, futbolda ağırlıkmerkezi iyice Ukrayna’ya kaymış durumdaydı ve yeni oluşan Ukrayna Millî Takımı’nın da bumirası ne denli değerlendirebileceği merakla beklenmekteydi. Play-off şanssızlığı Ukrayna Millî Takımı, 29 Nisan 1992 günü Uzhhorod şehrinde ağırladığı Macaristan karşısında futbol sah- Sınıf atlamaya çalışıyorlar 20 Kasım’daki rakibimiz Ukrayna’yı önce SSCB içerisinde, sonra da Avrupa çapında önemli bir futbol gücü haline getiren kişi, Valeri Lobanovski’ydi. Ukrayna Millî Takımı, 2002’de hayatını kaybeden Lobanovski sonrasında arzuladığı noktalara ulaşmayı başaramasa da bir başaltı takımı olarak üst sıraları zorlamayı sürdürdü. S 26 27 Lobanovski’nin Dinamo Kiev’i Valeri Lobanovski Oleg Blokhin