TamSaha 185. Sayı / Nisan 2020

Gönülden Kaleme Bu söz hadislerde beden ve ruh te- mizliğinin önemini anlatır. Günümüz insanlarının şu an için başının belası olan korona virüs bu sözün beden te- mizliğinin ne denli önemli olduğunu bir kez daha hatırlattı. Bir söz vardır hiçbir şeye karışmayan insanlar için söylenen, “suya sabuna dokunmaz” diye. Şimdi tümdünyanın suya sabuna dokunma vakti. Ama öyle alelacele değil, bilim insanları virüsle savaşmanın kuralını koymuşlar. Bu kural virüsün hızla yayılmasının önüne geçecek tedbirlerden sadece bir tanesi. Yirmi saniye boyunca ellerinizin her yerini sabunla yıkamak. Yeni korona virüs Covid 19 ilk olarak Çin’in Vuhan şehrinde Aralık ayının sonlarında solunumyolu belirtileri (ateş, öksü- rük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırma- lar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür. Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pa- zarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletin- deki diğer şehirlere ve Çin’in diğer eyaletlerine yayılmıştır. Virüs, hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama sa- çılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra el- lerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir. Virüsün kuluçka süresi 2 ila 14 gün arasında- dır. Elde edilen veriler doğrultusunda ileri yaş ve eşlik eden hastalığı (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) olanlarda virüsün ağır hastalık oluşturma riski daha yüksektir. Bugünkü veri- lerle hastalığın yüzde 10-15 olguda ağır seyrettiği, yaklaşık yüzde 2 olguda da ölümle sonuçlandığı bilinmektedir. Virüs konusunda ayrıntılı bilgi için Sağlık Bakanlığı’nın sitesini ziyaret edin. Bu arada bu köşenin yazarı da büyük tehlike altında, dolayısıyla pozitif ayrımcılık yaparak ben ve benim gibi hastalığı olanlara küçük önerilerde bulunacağım. ALS DMD SMA gibi nöromüsküler hastalıklarla yaşayanlar nelere dikkat etmeli? Covid 19, 60 yaş üzeri, bağışıklığı düşük, solunum sistemi hastalığı olan, kimyasal tedavi alan bireylerde daha ağır seyredebilir. ALS, DMD, SMA gibi nöromüsküler hastalıklarla yaşayan hasta ve ailelerin hijyen konusunda dikkatli olmaları gerekiyor. Kalabalıkmisafir kabul etmeyin, zorunlu olmadıkça evden çıkmayın. Toplu taşıma araçlarıyla eve gelenler, bakımverenler, 20 saniye sabunlu suyla el yıkama, kolonya, el dezenfektan- ları ile temizlik konusunda önlemleri alın. Dışarıda alışverişe giden hasta yakını, yardımcı, bakım verenlerin tek kullanımlık eldiven kullanmaları, para ile temastan kaçınmalarını öneriyorum. Covid 19 anlaşılıyor ki kronik hastaları, yaşlıları hedef alıyor. Bu grup sanırımdünya ekonomisine çok yük oldu. Bunu önümüzdeki günlerde gözlemleyeceğiz. Hangi ülke yaşlısına, hastasına sahip çıkacak veya ölüme terk edecek. İtalya’dan gelen haber sosyal devlet makyajının ne kadar çabuk döküldüğünün acı göstergesiydi. 80 yaşındaki hastaları ya yoğun bakıma almıyorlar ya da yoğun bakımdaki hastayı çıkartıp ölüme terk ediyorlar. Bahaneleri de yoğun bakımda yatak ve cihazların yeterli olmaması. Şayet anayasanda “yaşamhakkı kutsaldır” yazıyor ve kendini sosyal devlet olarak tanımlıyorsan, paraya kıyıp yoğun bakımda ihtiyaç olan tümmalzemeleri alarak kapasiteyi üç-dört katına çıkarmak zorundalardı ama bunun yerine yaşlılarını ölüme terk etme yoluna gittiler. Çünkü ölüme terk etmeninmaliyeti, yaşatmaktan çok daha ucuzdu. Bence bu kararın altında im- zası bulunanlar yaşamhakkını göz ardı ederek suç işliyorlar. Sosyal devletler olarak tanımladığımız Avrupa’yı, İtalya’daki olay nedeniyle, bizimparayı bulan fakat mesleği inşaatla ilgili olmayan birinin yaptığı inşaata benzetiyorum. Bina dıştan bakıldığındamakyajla albenili duruma getirilmiş, fakat içten orta şiddetli bir depremde yerle bir olacak durumda. Nitekimbu olayın yaşandığı ülke bu anlamda sınıfta kaldı. Bu haberi duyduğumda hiç şaşırmadım çünkü yıllar önce yaşadığımbir olay, Avrupalının yaşlılara ve hastalara bakış açılarını benim gözümde ortaya koymuştu. İngiltere’den ALS konusunda uzman hemşireler derneğimizi ziyarete gelmişlerdi. Onlara şu soruyu sordum, “Ülkenizde solunum cihazına bağlı kaç hasta var?” Cevap “Çok az”dı ve ekledi: “Doktorlar mecbur kalmadıkça trakeostomiyi açmıyor. Çünkü aile bağları zayıf olduğu için yakınları hastayı yanlarına almıyor ve sosyal güvenlik hastanın ölene kadar her şeyini karşılamak zorunda kalıyor.” Atalarımız insanın önemini vurgulamak için, “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” demişler. Avrupa ile aramızdaki temel fark, bizim geleneklerimiz büyüklerimize saygıyı, sevgiyi öğretir. Bu gelenek ve göreneklerle yetiştirildiğimizden dolayı aile kavramı çok önemli. Sadece çekirdek aile değil, bizim için aile tanımı anne babanın yanında dedeler ve nineleri de kapsar. İşte bu yüzden, yaşlılarımız ve hastalarımızı korumak için azamî dikkat göstererek, virüsün yayılımhızını azaltaca- ğımıza ve bu badireyi mümkün olan en az hasarla atlatacağı- mıza eminim. Tekrar ediyorum, lütfen bu günlerde sevdiklerinizin sağlığı için 20 saniye kuralıyla suya sabuna hiç olmadığı kadar dokunun. Yaşam sevinciniz hiç bitmesin. SAĞLIĞINIZ İÇİN EVDE KALIN! İsmail Gökçek Temizlik imandan gelir! 90