TamSaha 186. Sayı / Mayıs 2020

Çamaşır makinası akıntısı, su tabanındaki oluşumların akıntıya rastgele yön vermesiyle oluşur. Bu akıntılar hayvanları ve bazen dalgıçları rastgele yönlere hızla itip çekebilir ve olumsuz sonuçlar doğurabilecek yön kaybına neden olur. Bir de baloncukların bu akın- tılar sırasında her yöne doğru hareket ediyor olması dalgıçlar için zor durumlar doğurabilir, çünkü baloncukların yönü genelde su yüzeyini gösterir. Bu akıntılarda yatay ve yönünüzü değiştiren akıntıya karşı yüzmek gerekir (1). Bugünlerde, neredeyse hepimiz, çamaşır makinası akıntısına kapıl- mış bir dalgıç gibi yönümüzü bul- makta zorlanıyoruz. Yani, hem fiziksel sağlımızı hemde psikolojik sağlamlığımızı tehdit eden günler- den geçiyoruz. Bunun yanında de- nizaltında uzun bir yolcuğa çıkmış askeri bir personel ya da uzay istasyonunda yeni bir göreve katıl- mış kozmonot tecrübesinde, kısıtlı bir ortamda, varoluşumuzla hiç olmadığımız kadar beraberiz. Covid-19 pandemisi nedeniyle ülkemizde alınan tedbirler kapsa- mında yaklaşık bir buçuk aydır sosyal izolasyon durumundayız. Kendimizin, yakın çevremizin hatta hiç tanımadığımız insanların fiziksel sağlığını koruyabilmek adına aktif yaşantımıza ara verme zorunluluğu, ilk başlarda birçoğu- muz için nefes alma fırsatı doğurdu. Buna karşın, haftalar geçtikçe uzayan bu nefes alma arası ve belirsizlik, kanımızdaki oksijen-karbondioksit dengesinin bozulması karşısında bedenimiz tarafından bir panik atak tepkisi oluştururcasına sıkıcı ve boğucu gelmeye başladı. Tabiî ki bu sadece bir metafor… Pandemi esnasında insanların davranışı ‘ kitle psikolojisi ’ne indir- genemeyecek derecede rasyonel olabiliyor; buna kaygı ve endişe temelli davranışlar da dâhil. Karantina ise insanların psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileye- biliyor. Salgına karşı önlemler başlangıçta bireyler tarafından uyumla karşılansa da, sonrasında özellikle karantinaya davranışsal sebeplerle daha zor uyulması söz konusu olabiliyor. Karantina ve sosyal izolasyon sırası ve sonrasında, buna maruz kalan bireyler olumsuz psikolojik etkiler gösterebiliyor. Karantina ve sosyal izolasyon durumunda olan birey- lerde en sık rastlanan olumsuz psi- kolojik etkiler travma sonrası stres belirtileri, zihinsel kaos ve öfke ola- rak ortaya çıkıyor. Buna ek olarak süreç sonrasında, herhangi bir risk olmamasına karşın temastan kaçınma gibi davranışların devam edebildiği de biliniyor. Bu olumsuz etkilerin tetikleyicileri ise uzayan sosyal yalıtılmışlık süreleri, yetersiz bilgilendirme, enfeksiyon korkuları, kızgınlık, sıkıntı, yeter- siz/yanlış ihtiyaç temini, ekonomik zorluk/kayıp ve stigma (olum- suz/aşağılayıcı etiketlemeler). Peki, biz şimdi ve sonrasında bu durumla nasıl başa çıkacağız? Psikolojik iyi oluşumuzu nasıl sağ- layacağız ve dengeyi tekrar nasıl oluşturacağız? Anormal durumlara verilen anor- mal tepkiler normal davranışlardır! Kendinizin ve ailenizin stres düze- yinizin farkında olun! Baş ağrınız, mide bulantınız, yorgunluk hissiniz arttı mı? Normalden sinirli, endişeli, tahammülsüz, mutsuz ve savun- masız mı hissediyorsunuz? Karar verme problemlerine, yoğun tekrar eden düşüncelere ya da bir şeyi hatırlamada zorluğa mı sahipsiniz? Çok fazla yemek yiyor ya da uyu- yor musunuz veya tam tersi mi? Sorumluluklarınızı erteliyor musu- nuz? Bunlar kısa ve orta vadede görülebilecek organizma tepkileri- dir, işaretlerin farkında olmak çözüm için ilk adımdır. Stres ve kaygı virüsten daha hızlı yayılabilir! Alarmdurumu! Yakın çevrenize güvende oldukla- rını hissettirin. Stresli olmalarının doğal olduğunu belirtin. Stresle başa çıkmayı sizden öğrenebilme- leri için kendi stresle başa çıkma yöntemlerinizi anlatın. Unutmayın en iyi etkileme yöntemi rol model olmadır. Alışveriş rutinleriniz değişti değil mi? Independent gazetesi bir habe- rinde, ‘ Pandemi Psikolojisi’ kitabı- nın yazarı Dr. Steven Taylor’ın şu paylaşımlarına yer verdi: “Neden tuvalet kâğıdı? Bumantıklı görün- müyor, çünkü bu size virüs bulaş- masını engellemeyecek. Pandemi esnasında insanların hastalık tehdidi altında deneyimledikleri şeylerden biri iğrenme duyarlılığı- nın artması… Bu nedenle insanlar tiksinmeyi önlemek üzere hare- kete geçerler. İğrenme, bazı kirlen- melerden kaçınmamız için doğal bir alarmmekanizmasıdır. Eğer pis bir kapı kolu görürsek dokunmayız. Bu yüzden enfekte olma korku- suyla iğrenme arasında sıkı bir bağlantı vardır. Tümbunları düşü- nünce tiksindiğiniz şeyleri ortadan kaldırmak için tuvalet kâğıdından Çamaşır Makinası Akıntısında Yönümüzü Bulmak: Covid-19, Sosyal İzolasyon ve Psikolojik İyi Oluş M. Burak Otyakmaz Uzm. Psikolojik Danışman, Spor ve Performans Psikolojisi Danışmanı, ÖğretimGörevlisi 19 18