TamSaha 194. Sayı / Ocak 2021

Futbol tarihi, bize birçok temel düzen ve oyun şeklinin icat edildiğini, geliştirildiğini, mükemmelleştirildiğini, kullanışsız hale geldiğini ya da yeniden yorumlanarak hayata döndürüldüğünü göstermiştir. Teknik kadrolar, oyuncular ve taraftarlar arasında hangi taktik ve takım formasyonu- nun en başarılı olduğu konusunda yıllardır ateşli tartışmalar yaşanıyor. Bu anlayışın Avrupa ve dünya futbolunda nasıl geliştiğini takip ve analiz etmek çok önemlidir. Yaygın taktik oluşumlar arasında 4-4-2, 4-2-3-1, 4-1-4-1, 4-3-3 veya şu anda revaçta olan 3-4-3 ve 3-5-2 oluşumları bulunuyor. Halen popülaritesini koruyan üçlü savunma, özellikle Almanya, İtalya ve İngiltere’de öne çıkarken, Bundesliga ve Serie A’daki başarılı olan takımlar şu anda 3-4-3 dizilişini kulla- nıyor. Ünlü İtalyan teknik adamArrigo Sacchi, üçlü savunma hakkında bir zamanlar şöyle demişti: “Futbol bir atak oyunudur. Bu yüzden, bazı takımların ofansif bir bakış açısı gerektiren üçlü savunma siste- mini tercih etmeleri pozitif bir durum.” Ajax, 90’larda uyguladığı temel sistemin parçası olan üçlü savunma hattı ile büyük başarılar elde etmişti. Güney Afrika’da düzenlenen 2010 FIFA Dünya Kupası’nda Şili’yi yöneten Marcelo Bielsa üçlü savunmayı denemişti. Şili, o turnuvada temel olarak 3-5-2 dizilişi ile oynamıştı. Brezilya’ya elenmesine rağ- men, Şili’nin güçlü oyun tarzı birçok teknik adamın dikkatini çekmişti. Aynı şekilde Juventus’un eski teknik direktörü Antonio Conte de aynı tertibi kullanarak Serie A’da 49 maçlık bir yenilmezlik serisi elde etmişti. Birçok takımdörtlü hat dizilişi ile oynama- sına rağmen, 2014 FIFA Dünya Kupası ile birlikte üçlü savunma hattına yeniden bir dönüş yapıldığını ve bunda da başarı sağ- landığını gördük. 2018 FIFA Dünya Kupası’nda Belçika Belçika Millî Takımı’nın 2018 FIFA Dünya Kupası’nda maçtanmaça değişiklikler yaptığına şahit olduk. Kenar oyuncularının üçlü savunma hattı formasyonunda, pek alışık olmadıkları, kullandıkları ayaklara ters kulvarda konumlandırıldıkla- rını gözlemledik. Belçika, o turnu- vada üçüncü oldu. Konu üzerinde yapılan akademik çalışmalar Futboldaki oyun davranışını hangi faktörlerin etkilediği ve farklı taktik oluşumların etkinliği hakkındaki soruları ele almak için deneysel bir yaklaşımgereklidir. Burada, farklı oluşumların (yani 4-2-3-1’e karşı 3-5-2) performans analizi ve teori tabanlı modeller ile araştırmaların geliştirilmesini/onay- lanmasını sağlamak için konumbazlı veriler kullanılarak deneysel bir çalışma tasarımı sunulmaktadır. Ayrıca elit futbolda ‘Büyük Veri Yak- laşımı’ ile performans analizi arasın- daki muhtemel bağlantılar da araştı- rılmaktadır. Örneğin Köln Spor Akademisi’nce yapılan, Brezilyalı profesyonel futbol- cuların kullanıldığı bir araştırmada Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ile ulusal ligde oynanan 48 maçta 4-3-3 ve 4-4-2 formasyonları arasındaki farklar karşılaştırıldı. Bir teknik direktörün alması gereken en önemli taktik kararlardan biri, maçın farklı aşamalarında, takımın veya formasyonunmekânsal yapılanmasını belirlemektir. Profesyonel futbol maçlarında takım formasyonlarını dinamik olarak ölç- mek, sınıflandırmak ve incelemek için yine Köln Spor Akademisi’nce diğer bir çalışma hazırlandı. Çalışmadaki formasyon şablonları, Bayes Teoremi’ne dayanan seçim kriterleri ile birlikte yeni formasyon gözlemlerini sınıflandırmak ve her maçın taktik özetlerini üretmek için kullanıldı. Her takımın tercih ettiği saldırı ve savunma oluşumları belir- lendi. Teknik direktörlerinmaçlar sırasında önemli olaylara taktiksel olarak nasıl tepki verdikleri incelendi. Son olarak, formasyon seçimlerinin oyun stili ile nasıl ilişkili olduğu ve metodolojimizin diğer potansiyel uygulamaları tartışıldı. SONUÇLAR - Fiziksel Etkiler Taktiklerin oyuncunun fiziksel performansı üzerine etkisi 4-4-2 , 4-3-3 ve 4-5-1 dizilişi ile oynayan takımlar arasında toplam koşumesafelerinde büyük ve ayırt edici farklılıklar bulunamadı. 4-5-1 dizilişi ile oynayan takım oyuncularının daha az sayıda yüksek hızlı koşular yaptıklarını söyleyebiliriz . 4-5-1 daha savunma ağırlıklı bir diziliş olarak görünebilir (İki pivotlu orta saha nedeniyle). 4-3-3 dizilişini kullanan takımların 4-4-2 ve 4-5-1 dizilişi ile oynayan takımlara göre %30’lara varan oranlarda daha fazla yüksek şid- detli koşular yaptığı görüldü. 4-3-3 formasyonuna nazaran, 4-4-2 formasyonu ile daha yüksek mesafeler kat edildiği, maksimum ve ortalama koşu hızı ile yüksek yoğunluklu aktivite sıklığının arttığı gözlendi. Araştırmada ne yazık ki sadece atak formasyonu ele alınmış, rakip takımın oluşumu ise dikkate alınmamıştır. İngiltere’deki akademik çalışma İngiltere’de yapılan bir başka aka- demik araştırma, Premier Lig’deki 70maçta 4-4-2 defansif formasyo- nuna karşı mücadele eden takım- ları konu etti. Farklı koşu hızlarının ve farklı topu geri kazanma pozisyonlarının sonuçlar üzerine etki etmesine rağmen, kat edilenmesafeler bakı- mından büyük bir fark yaratmadığı görüldü. 4-4-2 formasyonunda oynayan savunma oyuncuları, 4-3-3 veya 4-5-1 formasyonunda oynayanlara göre daha büyükmesafeler kat etti. 4-5-1 ve 4-3-3 formasyonu kulla- nan takımlar ise 4-4-2 formas- yonlu takımlara göre daha fazla pas yaptı. Sıklıkla kullanılan takım formas- Muhsin Ertuğral / TFF Millî TakımUluslararası Teknik Danışmanı Formasyonların Taktiksel Karşılaştırması Futbol oyunu doğal olarak kaotiktir. Her teknik adamın, oyunun sonucunu nasıl etkileyebile- ceğine dair bir stratejisi vardır. Belçika’nın toplu ve topsuz oyundaki dizilişi (3-4-3) Arrigo Sacchi Conte ve Juventus 100 101