TamSaha 194. Sayı / Ocak 2021

hastalıklardan rahatsızlanma olasılığını üç buçuk kat artırabildiği sonucuna ulaşıldı. Araştırmada yer alan futbolcuların çoğunun CTE belirtilerine sahip olduğu tespit edilirken, hepsinde de Alzheimer’a dair bulgulara rastlandı. Söz konusu 22 aylık araştırma, aktif futbolculuk dönemindeki kafa vuruşlarının Alzheimer riskini beş kat, motor nöron hastalığı riskini dört kat, Parkinson riskini de iki kat artırdı- ğını ortaya koydu. Araştırmada sa- dece profesyonel düzeyde oynayan eski futbolcuların beyni incelendi. Bu nedenle amatör düzeyde futbol oynamanın bunama ve buna bağlı hastalıkların riskini artırıp artırma- dığı bilinmiyor. Son dönemde konuya ilişkin iki yeni çalışmaya daha başlandı. Bu iki çalışmada da profesyonel fut- bolcuların beyinlerinde yaşlandıkça medyana gelen değişmeler incele- niyor. Bu çalışmalardan bir tanesi geçen yılın başında East Anglia Üni- versitesi’nde başladı. Eski futbolcu- ların erken bunama belirtilerini test etmek için en son teknoloji kullanı- lıyor. Bu araştırmanın diğer araştır- malardan önemli bir farkı da hem erkek hemde kadın futbolcuların incelenmesi. Bunun sonucunda da kadın futbolcuların erkek futbolcu- lara göre demans hastalığına yaka- lanma konusunda daha fazla riskli oldukları düşünülüyor. Buna karşın bunamanın tek bir faktörden kay- naklanmasının çok nadir olduğu vurgusu da yapılıyor. Sayısı artan çalışmalara rağmen artan bunama riskinin toplara kafa vurmaktanmı yoksa oyundaki diğer çarpışmaların bir sonucumu olduğu konusunda bir kesinlik söz konusu değil. Amerikan futbolu ve rugby oynayan sporcularda da bunama ve bağlantılı hastalıkların ortaya çıkması, hastalıkta çarpış- maların da etkisinin olduğunu düşündürüyor. Bu konudaki çalışmalarıyla en fazla dikkat çeken tıp insanlarından biri olan Doktor Willie Stewart, günü- müz futbolunun eskiye göre daha tehlikeli olduğunu savunuyor. Doktor Stewart, bunu söylerken futbolcuların havada artık daha hızlı hareket ettiğini belirtiyor. Sarsıntıdan daha fazla kafaya alınan darbelerin çok yaygın olduğunu ifade eden Doktor Willie Stewart, Hearts’ın eski oyuncusu Marius Zaliukas’ın ölümüne de dik- kat çekiyor. 37’nci yaş gününden 11 gün önce ölen Litvanyalı oyuncuya, motor nöron teşhisi koyulmuştu. Bu durumun futbolcu- luk döneminde yaptığı kafa vuruş- larından kaynakladığı düşünülüyor. Futbolcuların yaşadıkları beyin sarsıntılarına dikkat çeken bir diğer isimKeele Üniversitesi Psikoloji Okulu’nda görevli olan Doktor AndrewRutherford, topa daha çok kafa vuran oyuncuların kafalarını çarpma oranlarının daha yüksek olduğunu söylüyor. Doktor Ruther- ford, bu durumun beyin sarsıntısına neden olduğunu belirtirken, geçmişte bu tür sarsıntıların genellikle tedavi edilmediğini ifade ediyor. Medyanın konuya ilgisi Medyanın futbolcular için önlem alınmasından daha ziyade eski futbolcuların yaşadıkları trajediye dikkat çekmesi ve bunları hikâye- leştirmesi bir sorun olarak görülü- yor. 2018’de Premier Lig eski gol krallarından ve televizyon yorum- cusu Alan Shearer ile çekilen “Demans, Futbol ve Ben” büyük ilgi gördü. BBC’de yayınlanan belge- selde yer alan Alan Shearer, futbo- lun bir beyin rahatsızlığına neden olabileceğini hiç düşünmediğini söyledi. Konuya ilişkin aktif çalış- malar yapan kişilerin sayısı hiç de az değil. Eski futbolcu ve Daily Mail gazetesi yazarı Chris Sutton da Profesyonel Futbolcular Birliği’nin (PFA) konuya daha fazla ilgi göster- mesi ve eski futbolculara yardımda bulunması için çabalıyor. Sutton, demans rahatsızlığına yakalanan eski futbolcuların ailelerine maddî yardımyapmak konusunda ayak sürüdükleri için futbol otoritelerini eleştiriyor. Zamanında Norwich’te forma giyen Sutton’ın babası Mike da bunama hastalığına yakalanmış. Bir bakım evinde kalan babası için PFA ile görüşen Chris Sutton, birli- ğin şeffaf olmadığını düşünüyor. Chris Sutton’ın yaptığı eleştirilere karşın PFA, antrenmanda topa kafa vurmanın azaltılması çağrısında bulundu. Kasım ayında, David Beck- hamveWayne Rooney gibi isimle- rin destek verdiği “Yeter Yeter” adlı bir kampanya başlatıldı. Topa kafa vurmada radikal bir müdahale çağ- rısını içeren yedi maddelik bir tüzük yayınlandı. Bu tür çalışmalar ileriye yönelik umutların beslenmesini sağlarken, konuya dikkat çekiyor. Önlemler alınıyor mu? İngiliz Futbol Federasyonu tıbbi şefi, kafa vuruşlarını yasaklamak için uygun kanıtlar olmadığını düşünü- yor. Uygun kanıtlar olmadan da kural değişikliğine gidilmekte acele edilmemesi gerektiğine inanıyor. Bu durumun netleşmesi ise birkaç on yılı alabilir. Buna karşın altyapı- larda bu konuda ciddi adımlar atıl- maya başlandı. 2016 yılında ABD’de altyapılarda topa vurma konusun- daki yönerge değiştirildi. İngiltere, İskoçya ve İrlanda Futbol Federas- yonları da ABD’nin izinden giderek 12 yaşına kadar antrenmanların bir parçası olarak topa kafa vurmayı yasakladı. Maçlarda ise bu kural geçerli olmayacak. Rekabetçi maç- lar dışında da 18 yaşına kadar kafa vuruşuna daha fazla kısıtlama getirmeyi planlıyor Ada’daki fede- rasyonlar. Son dönemde yapılan araştırmalarda antrenmanlarda topa 20 defa kafa vurmanın beyin işleyişinde anında ve ölçülebilir bir değişikliğe neden olduğu ortaya koyuldu. Altyapılarda alınan önlemlerin daha da artıp artmaya- cağını, profesyonel futbola bu tür kuralların getirilip getirilmeyece- ğini zaman gösterecek. 37 yaşında ölen Marius Zaliukas’a motor nöron teşhisi koyulmuştu. İngiltere Millî Takımı’nın iki eski yıldızı David BeckhamveWayne Rooney, antrenmanda topa kafa vurulmasını azaltmak için başlatılan “Yeter,Yeter” isimli bir kampanyanın öncülerinden oldu. 2018’de Premier Lig eski gol krallarından ve televizyon yorumcusu Alan Shearer ile çekilen “Demans, Futbol ve Ben” büyük ilgi gördü. BBC’de yayınlanan belgeselde yer alan Alan Shearer, futbolun bir beyin rahatsızlığına neden olabileceğini hiç düşünmediğini söyledi. 98 99