TamSaha 195. Sayı / Şubat 2021

Futbolda, bir takımın sahanın herhangi bir alanında rakipten en az bir fazla oyuncuya sahip olmasına paha biçilemez. Sayısal üstünlük yaratmak, bu oyunda değişmeyen hedeflerden bir tanesidir. Bu ayki yazımda, “Sayısal üstünlük yaratmak için rakibin savunması nasıl sabitlenir?” konusuna deği- neceğim. Futbol terminolojisinde yurt dışında bu taktiğe “pinning” yani Türkçe tercümesiyle “iğne- leme” ya da “sabitleme” adı verilir. Pinning ve sayısal üstünlük Topa sahip olma aşamasında, rakibin savunma oyuncularını iğneleyerek nasıl sayısal bir avantaja sahip olabileceğimize odaklanmamız gereklidir. Topa sahip olmadığında, bir takı- mın savunmasının iki ana görevi vardır: 1) Arkasındaki boşluğu (derinliği) kontrol etmek. 2) Rakibin hücumoyuncularının topla buluşmasını veya boşluğa saldırmalarını engellemek için markaja almak. Ofsayt kuralı, bu konuda defansa bir avantaj sağlar. Ancak savunan takımda arka hatta oynayanlar, top kaybından sonra çoğu zaman daha fazla güvenlik ister ve bu nedenle neredeyse her zaman savunmada derinliği koruyacak yedek bir adam olması gerektiği kabul edilir. Kalesinde kalmaya zorlanan bir de kaleci vardır. O halde teoride, savunan takımın bir forvet karşısında her zaman en az üç oyuncusu olacağını söyleye- biliriz. Eğer savunma takımı, kendi sahasında sayısal bir üstünlüğe sahipse, başka bir alanda sayısal yetersizliği var demektir. Bu nedenle, topa sahip olan takımın başka alanlarda doğal olarak sayısal bir üstünlüğü olduğundan bahsedebiliriz. Pinning (İğneleme/Sabitleme) kavramı nereden gelir? Bir şeyi veya birini sabitlemek, tut- mak ya da tutturmak kelimeleriyle eş anlamlıdır. Bu yüzden, futbolda ‘pinning’den bahsederken “sabit- leme” kavramını kullanabiliriz. Çünkü oyuncuları belirli bir pozis- yonda, sahada belirli bir alanda kalmaya zorlamaya çalışıyoruz. Pinning ve satranç ilişkisi Bu kavramın ardındaki tam anlamı yakalamak için size satranç oyu- nundan örnekler vermek istiyo- rum. Satranç, iki tarafın da tahta üze- rinde hareket ettirebileceği 16 taşının olduğu bir oyundur. Her taş, önceden belirlenmiş kurallar dâhilinde farklı hareketler yapabilmektedir. Her taşın bu ha- reketlere bağlı olarak da bir değeri vardır. Örneğin, bir piyonun hareketleri çok kısıtlıyken, vezir neredeyse mümkün olan her türlü hareketi yapabilir. Dolayısıyla, piyonun en değersiz, vezirin ise en değerli taş olduğunu söylüyoruz. Nihayetinde, her takımın amacı diğer takımın şahına saldırmaktır. Bir savunma taşı, kendisi kadar öneme sahip bir başka değerli taşı açığa çıkarmadan hareket edemez bir hale gelirse, satrançtaki bu duruma da “pinning” adı verilir. Şimdi tekrar futbola dönelim. Her takım, rakip kaleye ulaşmaya çalışır. Sahadaki futbolcuların her birinin farklı rolleri ve yetenekleri, aldıkları değişik talimatlar vardır. Bu nedenle, sahanın farklı alanları işgal edilir. Ekipler, karşı takımın en önemli veya tehlikeli oyuncularının topa çok fazla sahip olmalarını ve kendi kalelerine ulaşmalarını engelle- meyi amaçlar. Bu oyuncular topa sahipken, diğer takımın savunma oyuncuları muh- temelen onları hedeflerinden uzak tutmak isteyecekleri içinmarkaja alacaklardır. Gerçekte, herhangi bir hücum oyuncusumuhtemelen diğer takım için bir tehdit oluşturabilir, bu ne- denle gelişmiş bir pozisyondayken, en az bir defans oyuncusunu sabitleyebilir. Bir defans oyuncusunun pinlendi- ğini (sabitlendiğini) söylediğimizde, onun bulunduğu bölgeden ayrıla- mayacağını ifade etmiş oluruz. Doğru dengeyi bulmak, kendi lehi- mize nasıl 10’a 8 durumu yaratabi- leceğimizi tartışmak oyun planımızda önemli bir konudur. Nasıl daha fazla aşırı yük yaratabi- leceğimize bakmamız gerekir. Bir kale vuruşundan başlayarak, gelişen durumörneğini ele alalım. Günümüzde, bir kale vuruşuyla oyuna başlarken, merkez defans, merkez orta saha ve kenar bekleri gibi mevkilerdeki futbolcular temel konumlandırmaya âşinâdır. Bölünmüş stoperler, yüksek bek- lemeler ve daha derinmerkez orta saha, artık bilinen yöntemlerdir. Bununla birlikte teknik heyetler, çoğunlukla oyuncularının daha derin konumlandırılmalarına odaklanabilir. Sayısal üstünlük, belirttiğimiz gibi kilit bir unsurdur. Futbol sahalarının ölçüleri genelde 105x68metredir. Bir takım, kale vuruşuyla oyuna başlarken, baş- lama aşamasında her iki takımın da 52,5 metreye 68metre, yani sahanın yarısı kadar mesafede oynayacağı anlamına gelir. Bu küçültülmüş alanda 21 oyuncu çok fazladır! Bu durumda, diğer takımın savun- ması gereken daha küçük bir alanı olduğunda, topa sahip olan takımın hareket alanı ve haliyle zaman bulabilmesi zordur. Bu bağlamda, topa sahipken yer açmak için sabitleme (iğneleme) çok faydalı bir taktiktir. Topa sahip olduğumuzda, oyunu- muzu kolaylaştırmak için rakip oyuncuların sayısını azaltmaya ça- lışacağız. Bununla birlikte, rakibin savunma oyuncularını toptan olabildiğince uzakta kalmaya zorlamak istiyor- sak, bu savunma oyuncularını sabitlemek için kendi oyuncuları- mızdan bazılarını feda etmemiz gerekecek. Takımlar tipik olarak arkada bir yedek adambulundurmak isterler. Bu nedenle, bir takımgenellikle iki forvet karşısında üç defans oyun- cusu olur ya da üçe karşı dört… Yani, topa sahipken rakibin savun- masını sabitlemek için ne kadar çok forvet kullanırsak bizim için faydalı olur. O zaman, önemli olan dengeyi bulmaktır. Bence burada, doğru ya da yanlış bir cevap yoktur. Bir takımın sahada önde tutmak istediği oyuncu sayısı birçok faktöre bağlıdır. Takımdaki oyuncuların teknik yetenekleri bu faktörlerin önemli bir parçasıdır. Rakiplerimizin derin savunmasına, üçüncü bölgesine baskı yapmak yerine savunmasını sabitlemek için genelde en fazla iki forvet gereklidir. Muhtemelen pozisyonla- rını koruyacaklardır. Ayrıca rakibin orta saha oyuncularını sahanın ortasında tutarak, hatlarını aşmayı hedefleriz. Düşük bloğa karşı konumlandırma (Birinci bölgesinde kapanan takımlara karşı) Aşağıda, düşük bir bloğa karşı olası bir konumlandırma örneği verdim. Ön cepheyi üç veya dört oyuncuyla aşırı yüklemek yerine, bloğu hareket ettirmek için orta sahada ve geniş alanlarda sayısal fazlalığı tercih edebiliriz. Ancak, rakip takımın orta saha oyuncularını sabitlemek için merkezi bir hücumorta saha oyun- cusu kullanabilmemiz gerekiyor. Muhsin Ertuğral / TFF Millî TakımUluslararası Teknik Danışmanı Pinning (İğneleme/Sabitleme) Derin defans bloğunu sabitleme 3+1 ve defans hattını iğnelemek Leipzig – Dortmund arasında oynanan Bundesliga karşılaşması (2020/21 sezonu, 9 Ocak 2021) 102 103