TamSaha 200. Sayı / Temmuz 2021

Ekonomik olarak büyük bir sektör haline gelen endüstriyel futbolun en önemli ve emek harcanan birle ş kesi hiç ku ş ku yok ki futbolculardır. Onların en sa ğ lıklı halde olmalarını sa ğ lamak ve en yüksek performansı sahaya yansıtacakları altyapıyı olu ş turmak kulüplerin ve millî takımların öncelikli hedefidir. Bu sebeple sporcularınmonitörize edilerek izlenmesi, antrenman yüklerinin takip edilmesi, yaralanma risk tayinlerinin yapılması çok önemli hâle gelmi ş tir. Çok uzun ve yo ğ un bir sezon geçiren oyuncuların EURO 2020 kampı ve turnuvası boyunca dinlenmi ş lik seviyeleri ve yaralanma risklerinin belirlenebilmesi adınamobil bir laboratuvar kuran AMillî Takımımız, burada yapılan ölçümlerin analiz edilebilmesi ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için ülkemizin bu alandaki tekmillî ve yerli yapay zekâ platformu olan Monilabb Dijital Sistemleri ile çalı ş maya ba ş ladı. Monilabb’in kurucusu ve aynı zamanda AcıbademSports Sa ğ lık ve Performans Bilimleri Koordinatörü Dr. Anıl I ş ık ile bu konuyu konu ş tuk. Dr. Anıl I ş ık M onilabb nedir? Monilabb kısaca, sporcuların yaralanma ve dü ş ük performans risklerini öngörebilmeye yarayan yapay zekâ (AI) modelleri ile geli ş ti- rilmi ş bir SaaS (Software as a Service) yazı- lımıdır. Bu alanda ülkemizin ilk ve tekmillî yazılımı olmaya da devam etmektedir. Mo- nilabb, sporcuların yük, toparlanma ve ya- ralanma verilerinin banka güvenli ğ i seviyesinde toplanması, analizi ve e ş za- manlı raporlama ile gerekli önlemlerin hız- lıca alınmasını sa ğ lar. Veri giri ş i ve görüntüleme, yetkilendirilmi ş de- partmanlar tarafından tümmobil cihazlar üzerinden kolaylıkla yapı- labilmektedir. Monilabb risk anali- zinin en önemli aya ğ ını, sporculardan belirli bir düzen içeri- sinde sürekli toplanması gereken ve yurt dı ş ında sporcumonitörizas- yonu olarak tanımlanan topar- lanma ölçümverileri olu ş turmaktadır. Adını “monitöri- zasyon” ve “laboratuvar” kelimele- rinin kısaltmalarından alan Monilabb’i aslında, bundan 10 sene öncesine kadar çok yabancı oldu- ğ umuz monitörizasyon konseptinin ülkemizde tanınmasını sa ğ layan ve kulüplerimizde toparlanma ölçüm laboratuvarlarının kurulmasına ön ayak olan inovatif bir giri ş imolarak da nitelendirebiliriz. Bize Monilabb’in hikâyesinden bahsedebilir misiniz? Monilabb’in çıkı ş noktası aslında Milan Lab’dır. 2006-2010 seneleri arasında Spor Hekimli ğ i uzmanlık e ğ itimimve takımdoktorlu ğ u gö- revlerim sırasında “Sporcuların kas yaralanmalarını nasıl engelleyebili- riz?” sorusuna cevap aramaya ba ş - ladım. Bu do ğ rultuda bilimsel yayınları ve yurt dı ş ındaki kulüple- rin neler yaptı ğ ını ara ş tırırken, o dönemde ileri ya ş lı oyunculardan ciddi anlamda faydalanabilen bir metot geli ş tiren Milan Lab’i incele- dimve birçok ölçüm cihazını tec- rübe etme fırsatımoldu. Ancak bu süreç, kullanılan ekipman sayısı arttıkça binlerce data çıktısı ve on- larca excel dosyası ile içinden çıkı- lamaz bir seviyeye ula ş tı. Büyük Veri (Big Data) problemi ile kar ş ı kar ş ıya kaldı ğ ımbu noktada yeni- den Milan Lab’i inceledimve IBM ş irketi ile veri analiti ğ i konusunda yazılımsal bir i ş birli ğ i yaptıklarını gördüm. Monilabb’in temelleri de bu noktada atıldı. 2010-2013 seneleri arasında yurt dı ş ından bir çok elit takım, saygın sportif kurumve bilim adamı ile görü ş tüm, kullan- dıkları tümyazılımve muadillerini inceledim, avantaj ve dezavantajla- rını dinledimve tümgereksinimleri kar ş ılayabilecek bir yazılım için İ s- tanbul’da kendi ekibimi olu ş tur- dum. Bu ekiple Monilabb’in ilk beta versiyonunu 2012 senesinde hayata geçirdik. Bu versiyonu 2012-2013 seneleri arasında hemgörev yaptı- ğ ım takımda hemde yurt dı ş ından iki elit profesyonel takımda demo versiyon olarak test ettik ve eksik- lerini gidererek güncelledik. 2014 senesinde ilk aktif versiyonunu yine görev yaptı ğ ım takımda kul- lanmaya ba ş ladım. 2015 ve 2016 se- nesinde yeni güncellemeler, Yaralanma Risk Haritalandırması (IRM) ve ilk yapay zekâ modellerini entegre etmeye ba ş ladık. 2016 se- nesinde hemAcıbademSports Uluslararası Futbol Bilimleri Konfe- ransı’nda hemde TFF Sa ğ lık Ekip- leri e ğ itim seminerlerinde medikal ve IRMmodüllerinin demolarını yapıp, ülkemizdeki tüm takımlara ilgili modüllere eri ş imhakkı tanıdık. IRM ayrıca, Türkiye’nin ilk ve tek FIFAMükemmeliyet Merkezi olan AcıbademSports tarafından koru- yucu hekimlik programı kapsa- mında TFF, TBF, TVF ve her bran ş tan sporcuya yardımcı olabil- mek adına 1000’in üzerinde spor- cuda uygulanmı ş tır. Monilabb yazılımı, 2016 - 2020 yıl- ları arasında ligin en ya ş lı kadrola- rından birisi olmasına ra ğ men en dü ş ük yaralanma istatisti ğ i ile is- tikrarlı bir ba ş arı grafi ğ i yakalan Ba ş ak ş ehir FK’da, 2019’dan itibaren son sezonun ş ampiyonu Be ş ikta ş ’ta ve geçti ğ imiz sezondan beri Trab- zonspor’da halen aktif olarak kulla- nılmakta olup, Monilabb’in hayata geçirdi ğ i monitörizasyon konseptini benimseyen ve danı ş manlık alan birçok takımda bulunmaktadır. AMillî Takımımız ise Monilabb kon- septi ve yazılımını 2016 Avrupa Ş ampiyonası hazırlık dönemi ve turnuva sırasında ilk kez tecrübe etmi ş olup, 2020 Avrupa Ş ampiyo- nası öncesi ve turnuva sırasında da aktif ş ekilde kullanmı ş tır. Bu sü- reçteki öncelikli hedef oyuncuları- mızın bireysel normve toparlanma profillerinin belirlenmesi olarak konmu ş olsa da, AMilli Takımımız İ sviçre ile birlikte hazırlık dönemi sonrası turnuvaya yaralanan oyun- cusu olmadan giren iki takımdan birisi olmu ş ve turnuvayı da ciddi bir yaralanma ya ş amadan tamam- lamı ş tır. Peki bahsetti ğ iniz bu ölçümleri ya- pabilmek ve Monilabb’i kullanabil- mek için herhangi bir e ğ itim alınması gerekiyor mu? Yurt dı ş ında monitörizasyon ko- nusu spor bilimleri fakülteleri ve antrenörlük e ğ itimlerinin önemli bir parçasıdır. Bu e ğ itimi alan antre- nörler tümgüncel yakla ş ımlara hâkim olarak çalı ş maya ba ş lıyorlar. Bu ölçümler dünyanın elit liglerin- deki takımlarda rutin sezon planla- ması içerisinde yer alıyor. Metodoloji farklı olabiliyor ancak Türk futboluna yerli ve millî yapay zekâ 68 69