TamSaha 203. Sayı / Ekim 2021

Yeni kupa yeni formatlar 107 110 11 UEFA’nın bu sezon Avrupa Konferans Ligi’ni düzenlemesiyle birlikte 20 yılı a ş kın süre sonra tekrar üç kupalı döneme geri dönüldü. Yeni kupayla birlikte Avrupa Ligi’nde meydana gelen de ğ i ş ime ve UEFA Ş ampiyonlar Ligi’nde 2024-25 sezonundan itibaren uygulanacak yeni formata göz attık. Mustafa Taha A vrupa kupaları heyecanı bundan 66 yıl önce, 1955 yılında ba ş lamı ş tı. 1955-56 sezonunda 16 takımın katılımıyla ba ş la- yan Avrupa Ş ampiyon Kulüpler Kupa- sı’nın daha sonra UEFA Kupası adını alan Fuar Ş ehirleri Kupası ve Kupa Galipleri Kupası takip etti. Aradan geçen 60 yılı a ş kın sürede kupaların formatları, isimleri de ğ i ş ti. Bazı kupalar futbol sahnesini terk etti. Günümüz futbolunun gerekleri çerçeve- sinde Avrupa kupalarının formatları dü- zenli olarak de ğ i ş iyor, farklıla ş ıyor. UEFA, geçen Nisan ayındaki kongresinde ba ş ta Ş ampiyonlar Ligi olmak üzere Avrupa Ligi ve Avrupa futbolunun sahnesine bu sezon çıkan Avrupa Konferans Ligi’nin formatlarında 2024-25 sezonun- dan itibaren de ğ i ş iklikler yapılaca ğ ını açıkladı. Gerçi Avrupa Konferans Ligi’nin düzenlenmeye ba ş lamasıyla birlikte bu sezon Avrupa Ligi’nde çe ş itli düzenleme- ler yapılmı ş tı. Peki, Avrupa futbolunda kulüpler düzeyindeki organizasyonlarda ne tür de ğ i ş imler ya ş anacak? Avrupa’nın bir numaralı kupası, UEFA Ş ampiyonlar Ligi ya da 1992’den önceki ismiyle Avrupa Ş ampiyon Kulüpler Ku- pası, 1955-56 sezonunda 16 takımla yola çıktı. Çift maçlı eleme turlarıyla oynanan kupanın finali bugünkü gibi tek kar ş ı- la ş ma üzerinden tarafsız bir sahada ya- pılıyordu. Takım sayısı sezonlar geçtikçe artı ş göstermeye ba ş ladı. 1956-57 sezo- nunda 22’ye çıkan takım sayısı, daha sonra (22, 24, 21, 29 ve 30) artarak 1962-63 sezonundan 1992-93 sezonuna kadar 30 ile 33 takımın katılımıyla dü- zenlendi. “Kupa 1”, tarihinin en büyük de ğ i ş ikli ğ ini 1992-93 sezonunda isminin Avrupa Ş ampiyonlar Ligi olmasıyla ya ş adı. Sadece isimde ğ il formatta da önemli de- ğ i ş iklikler söz konusuydu. Bu de ğ i ş iklik- lerin en büyük nedeniyse pazarlama ve televizyon haklarındaki merkezîle ş me ve daha fazla gelir olu ş turma istedi ğ iydi. Yeni formatta kupaya katılan takım sa- yısı 36 olmu ş , oynanan iki eleme turunun ardından son sekiz takımdörderli iki gruba ayrılmı ş tı. Lig usulü oynanan kar ş ıla ş maların ardından her iki grupta ilk iki sırada yer alan takımlar yarı finale yükseliyordu. Bir sonraki sezon takım sayısı 42’ye yükselmi ş ti. 20 takım eleme turu oynadıktan sonra ilk turdan itibaren 32 takımmücadele ediyordu. Son sekiz takım ise grup a ş amasına geçiyordu. 1994-95 sezonunda Ş ampiyonlar Ligi’ne ilk önemli güncelleme geliyor ve UEFA sı- ralamasında en yüksek puana sahip yedi takım ile kupanın son ş ampiyonu grup- lara do ğ rudan katılma hakkını elde ediyordu. Takım sayısı 42’den 24’e dü ş erken grup sayısı dörde, gruplarda mücadele edecek takım sayısı da 16’ya yükseliyordu. UEFA Ş ampiyonlar Ligi’nin ilk sezonla- rında organizasyona katılacak takım sayısı de ğ i ş iklik gösteriyordu. 1997-98 sezonunda katılımcı sayısı 55’e yüksel- tilirken iki eleme turunun ardından 24 takım altı grupta mücadele ediyordu. O sezon yapılan önemli bir de ğ i ş iklik, bir ülkeden birden fazla takımın yer alabil- mesiydi. UEFA ülke sıralamasında ilk 16’da yer alan ülkelerin hem lig ş ampi- yonları hemde lig ikincileri Ş ampiyonlar Ligi’ne katılacaktı. Grup liderleri ve en iyi iki grup ikincisi grupmaçları sonunda çeyrek finale yükseliyordu. 1999-2000 sezonunda takım sayısında yeniden bir de ğ i ş ikli ğ e gidiliyordu. Takım sayısı 55’ten 71’e, gruplarda mücadele edecek takım sayısı da 24’ten 32’ye yükseltili- yordu. Artık altı de ğ il, sekiz grupta mücadele yapılacaktı. Sekiz gruba ek olarak yeni bir grup a ş aması da dâhil ediliyordu. Sekiz grupta ilk iki sıraya giren 16 ekip, dörderli dört grupta yeni bir mücadeleye giri ş irken ilk iki sırada yer alanlar çeyrek finale kalıyordu. Ülke sıralamasında ilk üç sırada yer alan fe- derasyonlar dört, dört ile altıncı sırada yer alan federasyonlar üç, yedi ile 15’inci sırada yer alan federasyonlar ise iki takımla temsil edilme hakkını elde ediyordu. Bir ligden birden fazla takımın katılımhakkı bu sezondan itibaren tam anlamıyla uygulanmaya ba ş lıyordu. 2003-04 sezonunda ikinci tur grup a ş amasının yerini son 16 turu alıyordu. Eleme turlarında Avrupa futbolunda söz sahibi ülkelerin takımlarının, nispeten rekabet gücü daha zayıf ülke ş ampiyon- larını elemesinin önüne geçmek ve katılımcı ülke sayısını arttırmak için 2009-10 sezonundan itibaren ön eleme- lerde, lig ş ampiyonları ve ş ampiyon olmayanlar olmak üzere iki farklı eleme uygulaması yoluna gidildi. Böylece Avrupa’nın rekabet gücü daha dü ş ük liglerindeki ş ampiyonların, Ş ampiyonlar Ligi gruplarında mücadele etme ş ansı daha fazla olacaktı. Söz konusu format, UEFA ülke sıralama- sındaki de ğ i ş ikliklere ba ğ lı olarak ülke- lerin temsil edilece ğ i takım sayısında de ğ i ş iklikler dı ş ında günümüze kadar korundu. Fakat yazının ba ş ında da bahsedildi ğ i üzere 2024-25 sezonundan itibaren “ İ sviçre modeli” adı verilen bir sistemle kupa 1’deki en önemli format de ğ i ş ikliklerinden biri ya ş anacak. “ İ sviçre modeli” sistemi 2024-25 sezonundan itibaren uygulana- cak yeni formatla hâlihazırda 125 olan maç sayısı 225’e çıkacak. Adını satranç- taki İ sviçre modelinden alan yeni Ş am- piyonlar Ligi formatında, takım sayısı 36’ya yükseltilecek. Her takımın en az 10 maç oynaması garanti edilen yeni for- matta dört yeni takımın nasıl katılaca ğ ı da belli oldu. Ş ampiyonlar Ligi’ne üç ta- kımla katılan ve üçüncü takımı eleme oynayan Ligue 1’den tüm takımlar eleme oynamadan do ğ rudan katılma hakkını elde edecek. Bir di ğ er takımyerel ş am- piyonların katılaca ğ ı elemelerden gelir- ken, di ğ er iki ekip de Avrupa Ligi ya da Konferans Ligi’ne katılmaya hak kaza- nan UEFA puanı en yüksek iki takım olacak. Ş ampiyonlar Ligi’nde katılımdaki ön elemeler bu formatta da sürecek. UEFA üyesi federasyonlardan 44’ünün lig ş ampiyonu, be ş katılımcıdan biri olmak için dört eleme turu ve sekiz maç geçmek zorunda. Yeni formattaki en önemli de ğ i ş iklikler- den biri takımların be ş iç saha, be ş dep- lasman olmak üzere 10maçı 10 farklı takımla oynayacak olması. Gruplarda oldu ğ u gibi takımlar dört torbaya ayrıla- cak. Fikstür ve kar ş ıla ş ılacak takımlar bu torbalardan belli olacak. Birinci tor- badaki takım, birinci ve dördüncü torba- dan iki ş er, ikinci ve üçüncü torbadan da üçer takımla kar ş ıla ş acak. 10maç so- nunda ilk sekizde giren takımlar son 16 turuna do ğ rudan yükselecek. 9 ile 24’üncü sırada yer alan takımlar ise iki maçlı play-o ff turunda kar ş ıla ş acak. Turu geçen sekiz takım son 16 turuna yükselecek. Elenen sekiz takım ise Avrupa Ligi’ne gidecek. Ş ampiyonlar Ligi’nde 25 ile 32’nci sırada yer alan takımlar ise sezona veda edecek.