TamSaha 207. Sayı / Şubat 2022

lukmaçına Brezilya çok hızlı giriyor ve Uruguay kalesini abluka altına alıyordu. Ne var ki Brezilya atakları, önceki maçlardakiler kadar tehlikeli olamıyordu. Öte yandan Uruguaylıların da maç boyunca geriye yaslanıp beklemek gibi bir dü ş ünceleri yoktu. İ lk yarının orta- larından itibaren onlar da ataklara çıkıp yava ş yava ş di ş lerini göster- meye ba ş lıyordu. Hatta devrenin sonlarında Oscar Miguez’in çekti ğ i bir ş utta top direkten dönmü ş tü. İ lk yarının golsüz e ş itlikle sona ermesinin ardından ikinci yarıda Brezilya belki de ilk ata ğ ında aradı ğ ı golü buluyordu. 47’nci dakikada Zizinho’nun pasında Uruguay savunmasının arkasına sarkan Friaça, sa ğ çaprazdan uzak direk dibine yerden düzgün bir vuru ş la topu gönderiyor ve Uruguay kale- cisi Maspoli’yi ma ğ lup etmeyi ba ş a- rıyordu. Golle birlikte Maracana’da adeta bir depremya ş anmı ş tı. 200 bin ki ş i birden aynı anda, olanca gücüyle ba ğ ırıyor ve müthi ş bir co ş ku içinde artık kupanın kaldırılması için geri sayıma geçiyordu. Ancak Brezilya’nın 1-0’lık bu büyük avantajı yakalamasının ardından müsabaka yeniden ba ş ladı ğ ında sanki sahada ne yaptı ğ ını daha iyi bilen bir Uruguay vardı. Yava ş yava ş oyunun kontrolünü de ele almaya ba ş lamı ş lardı. 66’ncı dakikaya gelindi ğ inde sa ğ kanattan hareket- lenen Alcides Ghiggia topu yerden altıpas üzerine do ğ ru ortalıyor ve ön direkte bitiveren Juan Schia ffi no da geli ş ine düzgün bir vuru ş la Brezilya a ğ larını havalandırıyordu. Aslında 1-1’lik skor da Brezilya’nın dünya ş ampiyonu olabilmesi için yeterliydi. Zira puan tablosunda Uruguay’a kar ş ı bir puanlık avan- tajları vardı. Fakat futbolculardan taraftarlara dek herkes gitgide te- la ş lanmaktaydı. Onlar tela ş landıkça da Uruguaylıların özgüveni hepten artmı ş tı ve artık rakiplerinin üs- tüne çok daha cesurca gidiyorlardı. Ve bitime 11 dakika kala, Mara- cana’ya ölüm sessizli ğ ini ya ş atacak o an geliyordu. İ lk golün hazırlayıcısı Ghiggia yine sa ğ kanattan çalım- larla ceza sahasına sokuluyor ve açısı çok geni ş olmasa da sa ğ çaprazdan yakın dire ğ in dibine yerden sert bir vuru ş yapıyordu. Ghiggia’nın orta yapaca ğ ını dü ş ün- dü ğ ü için do ğ ru pozisyon alamayan Brezilya kalecisi Barbosa son anda topu kurtarmak için atlamı ş tı belki ama yere yattı ğ ında gördü ğ ü manzara, topun çoktan a ğ larla kucakla ş tı ğ ıydı. Uruguay 2-1 öne geçmi ş ti. Bu golle birlikte gerek sahadaki Brezilyalı futbolcular, gerekse de tribünlerdeki taraftarlar öylesine bir ş oka girmi ş lerdi ki, kar ş ıla ş ma- nın bitimine daha 11 dakikalık bir süre olmasına kar ş ın çoktan havlu atmı ş a benziyorlardı. Nitekim kar ş ıla ş ma da Uruguay’ın 2-1’lik üstünlü ğ üyle sona eriyor ve Brezil- yalılar, yıllardır hayalini kurdukları dünya ş ampiyonlu ğ unun gözlerinin önünde bir anda uçup gitmi ş olma- sının o tarifimümkün olmayan ş a ş - kınlı ğ ı ve hüznüyle kalakalıyorlardı. Tarihe Maracanaço, yani Maracana Faciası olarak geçenmaçın Bre- zilya’da yarattı ğ ı etkiyi belki de en güzel özetleyense, yazar Joao Maximo’nun ş u sözleri olacaktı: “Ghiggia’nın golü tüm stadyumda büyük bir sessizlikle kar ş ılandı. Ancak etkisi öylesine büyük, vur- du ğ u darbe öylesine vah ş iceydi ki o tek gol, tek bir basit gol, Brezilyalı- ların hayatını çok farklı iki safhaya ayırmı ş gibiydi: O golden öncesi ve de sonrası…” Maracana Faciası sonrası Bu benzetmeyi, Zizinho’nun kari- yeri için de kullanmakmümkündü. Ghiggia’nın golü olmasaydı kendisi Brezilya’nın ilk dünya ş ampiyonlu- ğ unu kazananmillî takımının ba ş - lıca yıldızı olarak futbol tarihinde çok daha büyük bir yer kaplayacak, Brezilyalıların gözünde de belki de Pele ve Garrincha seviyesinde bir ulusal kahraman olacaktı. Flamengo ile ya ş adı ğ ı ş ampiyon- lukların, ardından da Brezilya ile gelen Güney Amerika ş ampiyonlu- ğ unun üzerine bir de dünya ş ampi- yonlu ğ u eklenseydi, tek kelimeyle kusursuz bir kariyer ortaya çıka- caktı. Fakat olmadı. Aslında Zizinho’nun uluslararası düzeydeki ş anssızlı ğ ı bu kadarıyla da sınırlı de ğ ildi. Normal ş artlar altında 1942 ve 1946’da iki Dünya Kupası oynayabilecekken bu tur- nuvalar, II. Dünya Sava ş ı nedeniyle güme gitmi ş ti. Kimbilir, e ğ er o tur- nuvalar oynansa belki de kendisi çok daha erken uluslararası ş öhrete kavu ş acak ve belki Brezilya ile 1950’de avucunun içinden kaçırdı ğ ı dünya ş ampiyonlu ğ unu da daha bile erken kazanmı ş olacaktı. Maracana Faciası sonrasında Zizinho’nun kulüpler düzeyindeki kariyeri de eskisi kadar parıltılı olmuyordu. Dünya Kupası’ndan birkaç ay evvel Flamengo’dan tar- tı ş malı bir biçimde ayrılıp, görece daha küçük bir kulüp denebilecek Bangu’ya transfer olmu ş tu. Trans- ferin sebebi de tahmin edilebilece ğ i üzere Flamengo yönetimiyle ya ş a- dı ğ ı maddî anla ş mazlıklardı. Bangu ona iki kat maa ş teklif edince ayrı- lık kaçınılmaz olmu ş tu. Fakat yeni kulübü de Flamengo gibi sürekli zirveye oynayan bir kulüp de ğ ildi. Buna kar ş ın Zizinho, Bangu’yu da yetenekleri el verdi ğ i ölçüde büyü- tüyordu. 1951 sezonunda Bangu, Rio Eyalet Ş ampiyonası’nı Fluminense ile zirvede puan puana bitirmi ş ti. Bunun üzerine iki takım arasında iki maç üzerinden oynanan play- o ff ’uysa Fluminense 1-0 ve 2-0’lık skorlarla kazanmı ş ve Bangu ikinci olmu ş tu. Ertesi sezonsa Bangu, ş ampiyonayı dördüncü olarak bitirse de Zizinho 20maçta attı ğ ı 19 golle gol kralı olmu ş tu. Zizinho, 1957 yılına kadar Bangu formasını ta ş ıdıktan sonraysa Sao Paulo’ya transfer olacak ve buradaki ilk se- zonunda da Sao Paulo Eyalet Ş am- piyonası’nda ş ampiyonluk sevinci ya ş ayacaktı. Burada iki yıl geçirme- sinin ardından Minas Gerais eyale- tinin Uberaba takımında da bir yıl top ko ş turan Zizinho, en sonun- daysa Ş ili’nin Audax Italiano ekibine gidecek ve futbolu da 40 ya ş ını de- virdikten sonra burada bırakacaktı. Zizinho’nunmillî forma altındaki son dönemeçleriyse 1950’lerdeki iki Güney Amerika Ş ampiyonası’ydı. Bunların 1953’te düzenlenen ilkinde, Paraguay ile oynanacak final maçı öncesinde takımkaptanı olan Zizinho, federasyon yönetiminin galibiyet primi olarak kendilerine geçmi ş te verilen primlerin yarısı kadar bir primönermesinden ş ikâ- yetçi olmu ş , bu tartı ş manın basına yansıması üzerineyse kadrodan çıkartılmı ş tı. Onun yoklu ğ unda Brezilya’nın finali Paraguay’a 3-2 kaybetmesiyse Brezilya futbol kamuoyunda hem federasyonun hemde Zizinho’nun ya ş adıkları tartı ş madan dolayı suçlanmalarına neden olmu ş tu. Muhtemelen bu tartı ş manın etki- siyle Zizinho, 1954 Dünya Kupası için Brezilya Millî Takımı kadrosuna da ça ğ rılmamı ş tı. Bu karar da büyük tepki çekmi ş ti zira kendisi 32 ya ş ında olmasına ra ğ men halen ülkenin en yetenekli futbolcusu konumundaydı. Zaten Brezilya’nın o turnuvada ba ş arısız olması üze- rine kendisi sonradan yenidenmillî takıma da ça ğ rılacaktı. Böylece 1957’deki Güney Amerika Ş ampiyo- nası’yla da kariyerinin son büyük turnuvasını oynayacaktı. Fakat Brezilya bu turnuvayı da ş ampiyon Arjantin’in iki puan gerisinde ikinci sırada tamamlayınca, Brezilya Teknik Direktörü Vicente Feola, Zizinho’nun artık ya ş ından ötürü eskisi kadar etkili olamadı ğ ını dü ş ünecek ve onu 1958 Dünya Kupası kadrosuna almamaya karar verecekti. Millî takımkariyeri böylece sona eren Zizinho, Ş ili’de geçirdi ğ i son sezonlarının ardından futbolu bı- raktı ğ ındaysa bir müddet Bangu, Vasco da Gama ve Brezilya Olimpik Millî Takımı’nda teknik adamlık de- neyiminde bulunuyordu. Sonrasın- daysa Rio’da vergi müfetti ş i olarak çalı ş maya ba ş layarak kendisine yepyeni ve bamba ş ka bir hayat ku- ruyordu. Emekli olana kadar vergi müfetti ş li ğ i görevini sürdüren Zizinho, emeklili ğ inde de futboldan uzak durup vaktini ailesiyle geçir- meyi tercih edecekti. Büyük yıldız, 8 Ş ubat 2002 tarihindeyse kalp yetmezli ğ inden hayata veda etti. 58 59