TamSaha 215. Sayı / Ekim 2022

ya’ya kar ş ı oynadıkları finaldi. Söz konusumaçta Pele ve Garrinc- ha’nın sürükledi ğ i o efsanevî takıma kaybetmi ş lerdi belki ama bunun sonucunda elde ettikleri dünya ikincili ğ i, üzerinden 64 yıl geçmesine ra ğ men İ sveç’in bir daha yineleyemedi ğ i kadar nadide bir derece olma özelli ğ ini koruyor. Mevzubahis iki ba ş arının ikisinde de sahada yer alan iki oyuncu vardı: Gunnar Gren ve Nils Liedholm. Bu ikili aynı zamanda 1950’lerde yanla- rına vatanda ş ları Gunnar Nordahl’ı da katarak Milan forması altında Serie A’da fırtınalar estirmi ş ve fut- bol dünyasında tüm zamanların en büyük üçlülerinden biri olarak tarih kitaplarına geçmi ş lerdi (Soyadları- nın ba ş harflerinden hareketle Gre- No-Li Trio olarak anılmaktalardı). Üstelik Liedholm sonrasında bu ka- darıyla da yetinmemi ş ve teknik direktörlük hayatını da İ talya’da sürdürürken Çizme’de bu alandaki enmuteber ki ş ilerden birine dönü ş mü ş tü. Bu uzun girizgâhın en sonunda var- dı ğ ı noktadan da anla ş ılaca ğ ı üzere yazımız bu kez Nils Liedholmüze- rine… Zira içinde bulundu ğ umuz ay, büyük futbol adamının 100. ya ş gününe denk geliyor. Bu vesileyle TamSaha okurlarıyla Liedholm’un hem futbolculu ğ unun hemde tek- nik adamlı ğ ının kısa bir hikâyesini payla ş ıyoruz. Nils Erik Liedholm, 8 Ekim 1922’de, İ sveç’in büyükçe ş ehirlerinden olan Norrköping’in yakla ş ık 50 kilo- metre güneydo ğ usunda yer alan Valdemarsvik adlı ufak bir sahil ka- sabasında dünyaya gelmi ş ti. Babası Erik bir kereste deposunda müdür- lük yapmaktaydı. Annesi Anna ise ev hanımıydı. İ sveç’in benzer birçok kasabasında oldu ğ u gibi Valde- marsvik’te de yılın 365 günü sükû- net ve monotonluk hâkimdi. Küçük Nils’in de Lagerlöf’ün yarattı ğ ı ada ş ı olan ünlü çocuk kahraman Nils Hol- gersson gibi bir kazın sırtında ma- ceradanmaceraya ko ş ma imkânı olmadı ğ ından, böyle ufak bir kasa- bada yapabilecekleri sınırlıydı. Ev dı ş ında ya ş ıtlarıyla oynayabile- ce ğ i ba ş lıca oyunlar da yaz dönemi için futbol, kı ş dönemi içinse bandy (buz hokeyi benzeri bir spor) idi. Çocuk hâliyle kulüp kurmu ş tu Nils’in babası Erik, 1930 yılına gelin- di ğ inde Valdemarsvik’in Järnvägs- gatan soka ğ ında ailesi için yeni bir ev almı ş tı. Bu tuhaf isimli soka ğ ın adı Nils’in futbolculuk hikâyesi açı- sından hayli önemliydi zira kendisi 12 ya ş ına geldi ğ inde, akranı olan birkaç arkada ş ıyla birlikte daha düzenli futbol oynayabilmek için Järnvägsgatans IF adında bir kulüp kuracaktı. Çok geçmeden kendile- rine ekipman temin etmesi için kasabanın tek spor ürünleri ma ğ a- zasının sahibi Tage Karlsson’un da deste ğ ini alacaklardı. Nils, lider ruhlu biri oldu ğ unu da aslında daha çocuk ya ş ta böyle bir giri ş imde bu- lunarak göstermi ş ti. Buna ek olarak futbolculuk yeteneklerini de son derece kısıtlı bir çevre içerisinde oynamasına kar ş ın göstermekte gecikmeyecekti. Fevkalâde bir top tekni ğ ine sahipti. Topu istedi ğ i gibi kontrol edebiliyordu. En önemli özellikleriyse oyun zekâsı ve oyunu kurma becerisiydi. Kendisi oynadı ğ ı kadar etrafındakilerin de en iyi ş ekilde oynamasını sa ğ layacak bir tılsımı vardı. Basit bir çocuk kulü- büyle yola çıkmı ş tı belki ama dört sene sonra kasabalarının ba ş lıca kulübü konumundaki Valdemars- viks IF’ye geçmesi de kaçınılmaz olmu ş tu. Tamda o yıllarda Avrupa II. Dünya Sava ş ı kâbusunu görmeye ba ş la- mı ş tı. Buna kar ş ın İ sveç tarafsızlı- ğ ını koruyup bu sava ş ın dı ş ında kalmayı ba ş aran nadir Avrupa ül- kelerindendi. Yine de ülkenin batı- sındaki kom ş usu Norveç bizzat Nazi i ş gali altındayken ve do ğ udaki kom ş u Finlandiya’da da Nazi yanlısı bir kukla yönetimhâkimken İ sveç de teyakkuz hâlindeydi. Hâl böyle olunca hemen hemen her alanda ekonomik açıdan tasarrufa gidil- meye çalı ş ılmaktaydı ve bu da gün- delik hayata dair birçok prati ğ i de kısıtlıyordu. Elbette buna ula ş ımve haberle ş me de dâhildi. Dolayısıyla böyle bir ortamda ufak bir kasa- bada futbol oynayan bir çocuktan o kasabanın dı ş ında birilerinin haberdar olmasının, Nils Holgers- son’un bir kazın sırtına binip ülkeyi dola ş ması kadar hayal ürünü ol- du ğ u dü ş ünülebilirdi. Ancak Nils Li- edholm, Valdemarsviks IF’de futbol oynamaya ba ş lamasıyla birlikte ilk etapta kasabada belki de adından en çok söz edilen genç olmu ş tu, sonrasında da Valdermarsviks IF’nin di ğ er kasaba takımlarıyla oynadı ğ ı maçlar sayesinde ş öhreti yava ş yava ş da olsa ba ğ lı bulun- dukları Östergötland vilayeti içeri- sinde yayılmaktaydı. Söz konusu vilayetin en büyük ikinci kenti ko- numundaki Norrköping’deki futbol kulüpleri de bu genç yetene ğ i ta- kibe almı ş lardı. Hatta bir süre sonra kom ş u vilayetlerden kulüpler bile genç oyuncuya tâlip olacaklardı. Ne var ki Nils’in babası Erik, o ğ lu- nun 50 kilometre ötedeki bir ş ehre gitmesini istemiyordu. Zira o günkü ula ş ımko ş ullarında bu, genç fut- bolcu adayının ailesinin yanından ayrılması anlamına gelmekteydi. Üstelik futbol, İ sveç’te amatör statüdeydi ve tek ba ş ına futbolcu olmak, insanların hayatlarını idâme ettirebilmeleri için yeterli de ğ ildi. Bu yüzden IFK Norrköping, AIK, Es- kilstuna ve IK Sleipner gibi kulüpler Nils ile bir transfer görü ş mesi yap- mak istediklerinde onlara “O ğ lum gerekli ya ş a geldi ğ i zaman tekrar görü ş elim” diye kısa ve net bir cevap içeren telgraflar çekmi ş ti. Ancak bu olumsuzluklara ra ğ men Nils’in aklında fırsatını buldu ğ unda Norrköping’e gidip ş ansını dene- mek vardı. Çünkü o da yetenekleri- nin ne denli üst düzeyde oldu ğ unun farkındaydı ve ba ş araca ğ ına inanıyordu. Ailesinden uzakta hayallerinin pe ş inde Nihayet Nils 20 ya ş ına geldi ğ inde babası onun bu hayalinin önünde daha fazla duramayaca ğ ını anlaya- caktı. Nils de bunun üzerine Norrköping’de bulunan IK Sleipner kulübüyle anla ş acaktı. Sleipner, 1920’lerde ve 1930’larda İ sveç Birinci Ligi’nde mücadele etmi ş bir ku- lüptü. İ sveç Millî Takımı’nın o dö- nemdeki yıldızlarından Tore Keller de kariyerinin tamamını Sleipner’de geçirmi ş ti. Sleipner 1938’de İ sveç ş ampiyonu olmayı da ba ş armı ş tı. Fakat sonrasında ani bir gerileme ya ş amı ş lar ve 1941’de küme dü ş - mü ş lerdi. Buna ra ğ men Nils terci- hini bu kulüpten yana kullanmı ş tı zira futbola ilk ilgi duymaya ba ş la- dı ğ ı yıllarda sempati duydu ğ u takım Sleipner, idolü olarak gördü ğ ü fut- bolcu da Keller’di. Hatta birkaç kez Valdemarsvik’ten trenle Norrkö- ping’e giderek takımı ve Keller’i biz- zat stadyumda da seyretmi ş ti. Nils, gönül verdi ğ i kulübe imzayı atma- sının ardındansa amatör olmasına kar ş ın ufak da olsa bir ücret de al- mı ş tı ve bunu, kendisine daha fazla mâni olmama kararı alan babası Erik’e küçük bir jest yapmak adına 13 yıl önce aldıkları ev için bankaya olan kredi borçlarını kapatmakta kullanmı ş tı. Nils Liedholm futbolculukmacera- sına gerçek anlamda ba ş ladı ğ ı adres olarak gösterebilece ğ imiz Sleipner ile her ne kadar yeniden birinci lige dönmeyi hayal ettiyse de burada oynadı ğ ı üç sezon içerisinde bumümkün olmayacaktı (hatta kulüp daha sonraki yıllarda da bir daha hiç en üst seviyeye döne- medi). Daha üst düzeyde futbolcu olabilmesi için birinci ligde yer alan bir kulüpte kendini göstermesi gerekiyordu. Bunun için en yakın adresse aynı ş ehrin en önemli takımı konumundaki IFK Norrkö- ping’di. Beklenen transferse 1946 yılında gerçekle ş mi ş ve Liedholm, Norrköping formasını sırtına geçir- mi ş ti. Umdu ğ u gibi kariyerinin ilk ciddi ba ş arılarını da bu forma altında ya ş ayacaktı. IFK Norrköping, Liedholm’u trans- fer etti ğ inde hâlihazırda zaten 1945 ve 1946 yıllarını İ sveç ş ampiyonu olarak noktalamı ş tı ve kadrosunda bu sezonları gol krallı ğ ıyla taçlan- dırmı ş Gunnar Nordahl da vardı. Norrköping, Liedholm’un gelmesi sonrasındaysa 1947 ve 1948 yılla- rında da İ sveç ş ampiyonlu ğ una ula ş arak ş ampiyonluk serisini dört sezona çıkarıyordu. Takımda sol iç olarak görev yapan Liedholmda santrfor Gunnar Nordahl ile birlikte bu ba ş arıdaki en büyük pay sahibi olarak sivrilmi ş ti. Takımın atakla- rını organize eden Liedholm, son kertede o atakları gole çeviren isim de Nordahl’dı ve bu ikilinin uyumu, Norrköping’i müthi ş bir seviyeye ta ş ımı ş tı. Zaten çok geçmeden İ sveç Millî Takımı Teknik Direktörü Rudolf Kock bu ikilidenmillî takım çatısı altında da yararlanacaktı. Gre-No-Li’nin do ğ u ş u Nils Liedholm, millî takımı adına ilk maçına 15 Haziran 1947 tarihinde, Danimarka’ya kar ş ı oynadıkları İ s- kandinav Ş ampiyonası kar ş ıla ş ma- Nils Liedholm, Norrköping günlerinde, soldan üçüncü... 84 85