TamSaha 228. Sayı / Kasım 2023

56 57 Eleme turları tamamlandıktan sonra temmuz ayında yapılacak turnuvada mücadele edecek takımlar ortaya çıkmı ş tı: SSCB, Fransa, Yugoslavya ve Çekoslovakya. Bu dörtlüden Fransa’nın turnuvaya ev sahipli ğ i yapması kararla ş tırılırken, çekilen kura sonucunda yarı final e ş le ş meleri de Fransa-Yugoslavya ve SSCB-Çekoslovakya ş eklinde gerçekle ş iyordu. 6 Temmuz 1960’ta Paris’in Parc des Princes Stadı’nda toplanan yakla ş ık 26 bin ki ş i, hemAvrupa Ş ampiyo- nası tarihinin ilk hemde turnuva tarihinin belki de en heyecan verici maçına tanıklık edecekti. 1958 Dünya Kupası’nda altı maçta 23 gol atıp kupanın en golcü takımı olan, Avrupa Ş ampiyonası’nın eleme turlarında oynadı ğ ı dört maçtaysa rakip fileleri tam 17 kere havalandıran Fransızlar tabiî ki müthi ş hücum güçlerine güveniyorlardı ama gol yollarındaki en önemli silahları Just Fontaine ile Raymond Kopa’nın sakatlıkları nedeniyle turnuvaya gelememeleri canlarını fazlasıyla sıkmaktaydı. Nitekimhenüz 11’inci dakikada Milan Galic’in 25 metre- den attı ğ ı harika ş utta top doksana takılıp Yugoslavya 1-0’lık üstünlü ğ ü yakalayınca Fransızlar, endi ş elerinin hiç de bo ş una olmadı ğ ını görüyorlardı. Ancak hemen bir dakika sonrasında Jean Vincent’ın sol kanattan içeri kesti ğ i top kimseye de ğ meden arka direk dibinde file- lerle bulu ş unca Fransa skora dengeyi getirecekti. İ lk yarının bitimine iki dakika kala François Heutte’ün onsekiz üzerinden çekti ğ i ş utla a ğ ları havalandırması neticesinde de ev sahibi ekip soyunma odasına 2-1 önde gidiyordu. İ kinci yarı ba ş ladıktan sekiz dakika sonra sa ğ kanat- tan hareketlenen Vincent’ın yerden altıpas üzerine do ğ ru çevirdi ğ i topu MaryanWisnieski tamamladı ğ ın- daysa Fransızlar farkı ikiye çıkartıyor ve iyice rahatlı- yorlardı. Fakat Yugoslavların da maçı bırakmaya niyeti yoktu. İ ki dakika geçmeden Ante Zanetic dar açıdan attı ğ ı golle takımının farkı bire indirmesini sa ğ lıyordu. Gelgelelim62’nci dakikada Heutte bir kez daha fileleri havalandırarak skoru 4-2’ye getiriyordu. Fransızlar artık galibiyetten emindi. Ancak ne olduysa 75 ve 79’uncu dakikalar arasında oldu. Yugoslavlar önce 75’te Tomislav Knez ile skoru 4-3’e getirdi. Ardından 78’de Bora Kostic’in sol çapraz- dan çekti ğ i ş utu Fransa kalecisi Georges Lamia kontrol edemiyor ve seken topu Drazen Jerkovic tamamla- yınca skora yeniden denge geliyordu. Bu golün ş okunu atlatamayan Fransızlara kar ş ı yeniden ata ğ a kalkan Yugoslavlar, bir dakika sonra be ş inci golü de bulacak- lardı. Jerkovic, bu kez Knez’in Lamia’dan dönen ş utunu tamamlamı ş ve tam anlamıyla bir gol ziyafeti hâline gelen kar ş ıla ş manın kahramanı olmu ş tu. Onun iki da- kikaya sı ğ dırdı ğ ı iki golle de Yugoslavya 5-4 öne geçi- yor ve maçın son bölümünde de girdi ğ i ş oktan çıkamayan rakibi kar ş ısında bu üstünlü ğ ünü koruya- rak ilk Avrupa Ş ampiyonası’nın finalinde boy göster- meye hak kazanıyordu. Yarı finalin di ğ er aya ğ ındaysa SSCB ile Çekoslovakya, Marsilya’nın Velodrome Stadı’nda kar ş ı kar ş ıya geli- yorlardı. Maçın genelinde Çekler daha etkili bir futbol ortaya koymu ş gibi gözüktüyse de SSCB kontratak- larda bir hayli etkili oluyordu. Nitekimdakikalar 34’ü gösterdi ğ inde geli ş en böyle bir atakta Viktor Ponedel- nik, Çekoslovakya ceza sahasına girip bir çalımla Jan Popluhar’ı yere yatırıyor ve o esnada biraz sa ğ a açılmı ş olan topa Valentin İ vanov’un son vuru ş u yapıp kaleci ViliamSchrojf’un altından fileleri havalandırmasıyla da SSCB 1-0’lık üstünlü ğ ü yakalıyordu. İ lk yarının bu skorla tamamlanması sonrasında 56’ncı dakikada Valentin İ vanov bir kez daha sahneye çıkı- yordu. Çekoslovakya kale sahasının sa ğ kö ş esinde Schrojf ile kar ş ı kar ş ıya kalan İ vanov, önce rakibini ça- lımlıyor, ardından da topu bo ş alan kaleye göndererek farkı ikiye çıkartıyordu. SSCB böylelikle rakibinin gardını iyiden iyiye dü ş ürmü ş tü. 66’ncı dakikadaysa onsekiz içerisinde sa ğ çaprazda topla bulu ş an Viktor Ponedelnik sert bir ş utla yakın doksandan a ğ ları sarsarak son sözü söyledi ve SSCB 3-0’lık galibiyetle, Yugoslavya’nın finaldeki rakibi oldu. Finalin bir gün öncesinde, yarı finalinma ğ lupları Fransa ve Çekoslovakya, üçüncülükmücadelesi için Marsilya’da sahaya çıkıyorlardı. Just Fontaine ile Ray- mond Kopa’nın yoklu ğ u ve yarı finalde Yugoslavya kar ş ısında 4-2 önde götürülenmaçın be ş dakika içinde yenen üç golle 5-4 kaybedilmesi, Fransızları hemfizik- sel hemde zihinsel olarak büyük bir çöküntüye u ğ rat- mı ş tı. Çekoslovakya da SSCB kar ş ısında büyük bölümünde üstün oynadı ğ ı bir maçı açık farkla kay- betmenin üzüntüsünü ya ş ıyordu belki ama yine de bu kar ş ıla ş maya rakiplerinden daha fazla motive ol- mu ş lardı. Fransızlarınmaç havasından çoktan çıktı ğ ı, Velodrome Stadı’nın tribünlerine sadece 9 bin taraftar çekmi ş olmalarından da kolayca anla ş ılıyordu. Zaten teknik direktör Albert Batteaux da o güne kadar pek fazla ş ans vermedi ğ i be ş futbolcuyu sahaya sürerek bir bakıma yedek a ğ ırlıklı bir kadro çıkarmı ş tı. Bu ş artlar altında oyun dü ş ük bir tempo altında ve genelde Çeklerin kontrolü altında geçti. Golsüz biten ilk yarının ardındanmaçın 58’inci dakikasında Vlasti- mil Bubnik sessizli ğ i bozan isim oldu ve takımını 1-0 öne ta ş ıdı. Ancak skordaki de ğ i ş iklikmaçın temposuna pek yansımamı ş tı. Aynı rahvan tempoda devam eden kar ş ıla ş manın sonlarında Çekler, Ladislav Pavlovic’le bir gol daha buldular ve 2-0’lık galibi- yetle Avrupa üçüncülü ğ ü unva- nına hak kazandılar. Artık sırada, tarihin ilk Avrupa ş ampiyonunu belirleyecek final müsabakası vardı. 10 Temmuz 1960 tarihinde Paris’te oynanan final maçı, bir bakıma dört yıl ön- ceki olimpiyat oyunları finalinin de bir rövan ş ı niteli ğ indeydi. Dört sene önceki finalde SSCB, Yugos- lavya’yı 1-0ma ğ lup edip altın madalyaya uzanmayı bilmi ş ti. Maç ba ş lamadan önce göze batan di ğ er bir noktaysa, tribünlerde hepi topu 18 bin ki ş inin toplanmasıydı. Böylelikle bu ilk Avrupa Ş ampiyonası finali, aynı zamanda ş ampiyona- nın bugüne kadarki en dü ş ük sayıda seyirci çeken finali olacaktı. Her iki takımın da maça, kendilerini bu noktaya getiren oyunlarını oynayarak ba ş ladıkları söylenebilirdi. Yugoslavlar kazanmanın yolunun gol atmaktan geçti ğ inin bilinciyle saldırıyor, Sovyetlerin kalecisi Lev Ya ş in ise Yugoslav forvetleriyle kar ş ı kar ş ıya kaldı ğ ı hemen her pozisyondan alnının akıyla çıkıyor ve takı- mınınmaçtan kopmamasını sa ğ lıyordu. Lâkin dakika- lar 43’ü gösterirken Milan Galic, Ya ş in’in de ma ğ lup edilebilece ğ ini ispatlayacak ve sa ğ kanattan gelen ortaya ön direkte uçarak kafayı vurup a ğ ları havalan- dıracaktı. Böylece Yugoslavya da devreyi 1-0’lık üstünlükle tamamlıyordu. Sovyet takımı ikinci yarıya, geride olmanın da etkisiyle kabu ğ undan çıkarak ba ş larken dört dakika içinde de Slava Metreveli ile golü buluyordu. SSCB’de Valentin Bubukin, Yugoslavya yarı alanında topu kazanmı ş ve rakip kaleye do ğ ru hareketlenmi ş , yarımyuvarla ğ a yakla ş tı ğ ı esnada da sert bir ş utla ş ansını denemi ş ti. Yugoslavya kalecisi Blogoje Vidinic bu ş utu sektirdi- ğ indeyse bo ş ta kalan topa Metreveli tam zamanında yeti ş mi ş ve son dokunu ş u yaparak skoru 1-1’e getiren isim olmu ş tu. SSCB, bu golün getirdi ğ i moral sayesinde hızını hiç kesmeyecekti. Böylece ikinci yarının büyük bölümü Yugoslav kalesi önünde Sovyet baskısıyla geçiyordu. Fakat bu baskı, 90 dakika doldu ğ unda galibiyet golünü getirecek verimlili ğ i gösterememi ş ti. Dolayısıyla İ ngiliz hakemArthur Ellis’in ikinci yarının sonunda çaldı ğ ı düdük, maçın galibini de ğ il de 30 dakikalık uzatma bölümüne geçildi ğ ini ilân ediyordu. Uzatmalarda Sovyetlerin fizik kondisyonunun ne denli üst dü- zeyde oldu ğ u kendini iyiden iyiye belli etmeye ba ş lamı ş tı. Yugoslav- lar gitgide oyundan dü ş mekte, Sovyetlerin baskısıysa aynı ölçüde artmaktaydı. Bu baskı da nihayet 113’üncü dakikada sonuç getiriyor ve Viktor Ponedelnik, Mihail Mes- hi’nin sol kanattan yaptı ğ ı ortayı kafayla a ğ lara göndererek SSCB’yi 2-1 öne geçiriyordu. Yugoslavlar, kalan yedi dakika içinde bu sko- run altından kalkamayacak kadar çok yorulmu ş lardı. Sonuçta da SSCB kar ş ıla ş madan 2-1’lik galibiyetle ayrılıyor ve ilk Avrupa ş ampiyonu olarak adını tarihe yazdırmayı ba ş arıyordu. 1960: İ lk Ş ampiyonSovyetler Birli ğ i 1960’ta finali SSCB ile Yugoslavya oynamı ş , gülen taraf 2-1’lik skorla Sovyetler olmu ş tu.