TamSaha 239. Sayı / Ekim 2024

İ stanbul Atatürk Olimpiyat Stadı Ziraat Türkiye Kupası Final Maçı, 26.05.2022. Memleketimin futbol takımı kırmızı-beyaz formalı Yi ğ ido Sivasspor’u destekledi ğ imbumaçta Sivasspor tarihinde ilk kez Türkiye Kupası Ş ampiyonu oldu. Eleme usulümaçlarda ve turnuvalarda son 16, çeyrek final, yarı final ve final maçlarında normal süre, uzatma veya penaltılarla da olsa sıfır toplam ile galip ve ma ğ lup var. Puan yoktur. Ligmaçlarında ise galip 3 puan, ma ğ lup 0 puan, beraber- likte iki takım 1’er puan kazanır. Peki futbolda ligmaçla- rında galip takıma 2 puan verilirken 3 puan verilmesine ne zaman, nasıl ba ş landı? Ş enes Erzik’in “Olmaz Olmaz Demeyin, Olmaz Olmaz!” kitabında 3 Puana Geçi ş Süreci. G İ R İŞ “Amazon Kızılderililerinde sayılar; 1, 2 ve çok imi ş !” Futbol feti ş izmi her yerdedir. Futbolda takımın, taraftarın amacı 3 puanları alıp ş ampiyon olmaktır. 3 puan alama- yan üzülür, puanları silinen ise kahrolur. Dünyada A ğ ustos 1981 yılında İ ngiltere’de, 1987’de Türki- ye’de galip takıma 3 puan ba ş ladı. Türkiye’de 1987 yılı ön- cesi “galibiyete 3 puan olsa idi ş ampiyon idik” demek makabline ş amil olarak kabul edilebilir mi, tartı ş maya açıktır. 1957 Nobel Edebiyat Ödüllü Albert Camus, futbol kalecili ğ i tecrübesi ile der ki: “Ahlak ve yükümlülüklerde güvenebi- lece ğ imne biliyorsam futbola borçluyum. Top asla bekle- nen yere gitmez. Hakemi yaratıcıya benzetebiliriz. Patronumuzun teknik direktörden ne farkı var?” Arka kapa ğ ında “Edebiyat’la Futbol maç etse, kaç kaç biter?” sözü olan “Türk Edebiyatında Futbol” adlı kitapta 1936’da futbol maçı izlenimleri ile NazımHikmet “Dü ş ünce hürriyetini-demokrasiyi anlamak isteyen TaksimStadyu- mu’na gitsin” der. Necip Fazıl Kısakürek de futbol maçına hiç gitmedi ğ ini söylese de futbol maçı için “Bu MuazzamMarulun Göbe ğ i Nerededir? Dörde Kar ş ı Bir” ba ş lıklı yazısında “Bir kıya- met kopuyordu: Bire kar ş ı dört yenildik. Felâket… İ zzeti Nefis... Milliyet” der. Ş iir gibi futbol oynamak var. İş te burada da futbol asla ve sadece futbol de ğ ildir, futbol edebiyatla da iç içedir, de- nildi. İ ngiltere’de futbolda galibiyette 3 puanın esini Sha- kespeare’in Hamlet’tendir iddiası, spekülasyonu, beyin fırtınası oyunu yapıldı. Homo Luden (Oyun Oynayan İ nsan) Einstein der ki: “Bilim, din olmadan eksik, din ise bilim ol- madan kördür.” En’âmSüresi 32. Ayet “Dünya hayatı ancak bir oyundur, e ğ lencedir…” Hadid Süresi 20. Ayet, Ankebut Süresi 64. Ayette de “oyun” ifadeleri geçer. İş te dünya tema ş a yeri ve hepimiz “homo luden” iz. Ama oyun iyi bir ş eymidir? Hadis-i Ş erif ş öyle der: “Allah’ı zikretmenin dı ş ında her ş ey birer bo ş oyun veya gaflettir. Ama ş u dört husus hariç: 1-Ki ş inin iki hedef arasında yürümesi (atı ş e ğ itimi), 2- Atını talim etmesi (binicilik e ğ itimi). 3-Ailesiyle e ğ le ş - mesi. 4- Yüzücülük Ö ğ renmesi.” Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nda 10m. havalı tabanca karı ş ıkta gümü ş madalya kazanan ve atı ş tarzıyla ünle- nen Yusuf Dikeç’i hatırlayarak ş u Hadis-i Ş erif de var: “Allah tek bir ok sebebiyle tam 3 ki ş iyi cennete koyar: Hayrı umarak onu imal edeni, onu biz- zat kullanıp atanı ve atana yardım edeni. Ok atın ve ata binin! Atı ş yapmanız, ata binmenizden daha sevimli, iyidir. Her e ğ lence batıldır. Övgüye lâyık hak oyunlar-e ğ lenceler 3’tür: ‘Ki ş inin atını terbiye etmesi, hanımıyla oyna ş ması, yayını çekip okunu atması, sonra atılan okları toplaması… …Kimö ğ rendikten sonra atı ş ı bırakırsa, nimeti bırakmı ş olur-ya da- nankörlük eder.” Spor kelimesinin “beden e ğ itimi” yanında “tohum ekil- mesi, üreme organı” yani sperm anlamı “hanımı ile oy- na ş manın” oyun olmasını açıklayabilir. İş te spor belki de jimnoterapidir. Hamlet “olmak ya da olmamak” dese de “homo luden” in oynadı ğ ı oyunu kazanmak da var kaybetmek de… Kazan kazan en iyi sonuç olsa da rahmetli annemin dedi ğ i gibi zarar, kârın karde ş idir. Futbolu seven FB taraftarı ö ğ ret- men BabamAli Hoca’yı da rahmetle anıyorum. Futbolda 1-0 ile 1 koyup 3 puan alınır. Eldeki 1 ku ş daldaki 2 ku ş tan iyidir gibi 1-0 olsun bizim olsun. Bu 1-0’a 3 puan görecelik, ra ş omon, k ō an, ebced gibidir. 1-0 galibiyete 3 puan, “2+2=5” gibi bereket, sinerji gibidir. “4 yanlı ş 1 do ğ - ruyu götürür” ise negatif sinerji mi? TFF Ba ş kanvekili Mecnun Otyakmaz Yi ğ ido Sivasspor’un Ba ş kanı iken Sivasspor 2. Ba ş kanı hem ş erim, dostum i ş adamı Erdo ğ an Bozatlı demi ş ti ki; “Bazen “2+2=8”, bazen ise ‘2+2=ancak 3” oluyor.” Bozatlı’nın, BG Grup ile ortak “Emay Panel” i, 2024-2025 Trendyol Süper Lig sezonunda Sivasspor formasının gö ğ üs sponsorudur. 10, 9, 8 ki ş i ile eksik kalan takımların 11 ki ş i ile tamkadro takımları yenmesine daha çok puan vermeli mi? Belki de 11 ki ş inin 8 ki ş iye kar ş ı “kazanması aslında aybetmek” tir. Futbolda Galibiyete 3 Puan Verilmesinin Esini Hamlet Midir? Herodotos’un M.Ö. 430’da yazdı ğ ı “Tarih” kitabına göre ilk futbol maçını Anadolu’da, ilkmadeni parayı da bulan Lidyalılar oynamı ş olabilir. Herodotos der ki; “Etruria zamanında Lydialılar, ülkeleri ve Yunanlılardaki oyunları türetenlerdir. Maneso ğ lu Atys zamanındaki kıt- lı ğ a Lydialılar di ş lerini sıktı, çareler aradılar. Bu oyunlar, zar, a ş ık (kemi ğ i) ve top oyunları, tavladan gayri hepsi o zaman do ğ du. Açlı ğ ı bastırmak, yiyece ğ i unutmak için, iki günün birini oyuna veriyor, ertesi gün oyunu bırakıp yemek yiyorlardı. 18 yıl, kıtlık azalaca ğ ına, kırımını iyice artırınca kral Lydialıları ikiye ayırdı, ‘Kimkalacak, gidecek kura çekilsin’ dedi… Ayrılanlar İ zmir’de gemilerle yurt pe- ş inde kıyı kıyı dolanıp...” Türkiye’de futbolu ilk, 1890’larda İ zmir’de Levantenler oy- nanmı ş tır. İ zmir, Lidya ba ş kenti Manisa Sart’ın yanı ba- ş ındadır. Levantenlerin esini Lidyalılar olabilir. Yanomamö Kızılderililerinde rakamların sadece “1, 2 ve çok” olmasının kökeni 2 günün birini oyuna ayıran Lidya- lılar ve Lidyalıları kura ile 2’ye ayıran Lidya kralı olabilir. Halkı oyalayan 3F’nin kökeni de Lidyalılar gibi durur. Fut- bolda rakip belirleyen kura çekmenin de… Homeros’un İ lyada’sında Akhilleus’un M.Ö.12’de tertiple- di ğ i oyunlar genelde sava ş oyunlarıdır. Bu oyunların içinde futbol var ise futbolun kökeni M.Ö. 12’e dayanır. Shakespeare de Homeros’dan esinlenmi ş tir. A ğ ustos 1981 yılında İ ngiltere’de J.W. Thomas Hill’inmaçta kazanana 2 de ğ il, 3 puan vermek önerisini İ ngiltere Futbol Federasyonu kabul etti. Futbol hezarfeni Hill’e göre kazanana 3 puan takımları be- raberlik yerine kazanmaya te ş vik edecekti. Galibiyete 3 puan, beraberli ğ e 1 puanın 3 katı ile, galibiyete 2 puanın beraberli ğ e göre 2 kat olmasından daha de ğ erli idi. Galibe 3 puanın pek SWOT analizi yapılabilir ki var. Galibiyete 2 puan olsa idi veya tam tersi 3 puan olsa idi ş imdi biz ş ampiyonduk gibi iddialar! 1979-1990 yıllarında İ ngiltere’nin ilk kadın Ba ş bakanı, Mu- hafazakâr Parti Lideri M. Thatcher muhafazakâr olsa da, neoliberalist olarak “bırakınız yapsınlar bırakınız geçsin- ler” ile 1981’de İ ngiltere’de futbolda galibiyete 3 puan veril- mesini etkilemi ş olabilir. Thatcher “özelle ş tirme” icraatı ile de Özal’ı da etkilemi ş tir ki; Türkiye’de galibiyete 3 puana geçilen 1987 yılında Tur- gut Özal T.C Ba ş bakanı idi. Hill, galibe 3 puan önerisinde Thatcher’ın yanında vatan- da ş ı Shakespeare’in “Hamlet” kitabından da esinlenmi ş olabilir. Hill (1928-2015) vefat etti ğ i için iddiamı ona soramadım. Nitekim romanlardan, edebi eserlerden i ş letme adını alan ş irketler var. Homeros’un “ İ lyada” destanındaki Dardanos Çanakkaleli- Truvalı kahramandır. Dardanel ton balı ğ ı ş irketi ve Çanak- kale Dardanelspor var. Starbucks kahve ş irketi adını Herman Merville’nin klasi ğ i “Moby Dick” romanındaki 2. kaptanın adı Starbucks’dan alır. Bizde de “Patrona Kafe” ismi ile bir i ş letme neden ol- masın? Fenerbahçe futbol takımının iç saha maçlarını oynadı ğ ı tesisin adı ş udur: Ülker Stadyumu FB Ş ükrü Saraco ğ lu Spor Kompleksi. Ülker’in kurucusu Sabri Berksan, Ülker’e çevirdi ğ i soya- dını ve “Ülker” ş irket adını, Safiye Erol’un 1944’te yazdı ğ ı “Ülker Fırtınası” romanından almı ş tır. Shakespeare’in Hamlet’indeki kılıç ile düello maçı sahne- sinde 3 puan ifadesi geçer. Aristoteles “tüm sanatlar taklittir (mimesis)” der ki. Türkiye liginde Cuma ak ş amı açılı ş maçı sonucu, haftanın di ğ er maçları içinmimesis, benchmark, esindir. Çünkü o hafta benzer maç sonuçları olmaktadır. Bahisçiler için tüyo, öncü gösterge örne ğ i için 2024-2025 Trendyol Süper Ligi 2. Hafta maçlarına bakılabilir. Türkiye’de fahi ş fiyatına ra ğ men peynir ekmek gibi satı- lan Apple’ın kurucusu Steve Jobs, Picasso’nun ş u sözünü alıntılar; “ İ yi sanatçılar kopyalar, büyük sanatçılar çalar. Biz de parlak fikirleri çalmaktan utanmadık hiç.” Kutlay ARTUÇ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga UBF Ö ğ r. Gör, kutlayartuc@comu.edu.tr ) 141 140 Şİİ R G İ B İ FUTBOL OYNAMAK: GAL İ P TAKIMIN 3 PUAN KAZANMASI, SHAKESPEARE’ İ N “HAMLET” K İ TABINDANMI ES İ ND İ R?