Basic HTML Version
94
TamSaha
Euro 2012’nin ev sahiplerinden Polonya, son y›llarda
Avrupa futbolunun önde gelen ülkelerinden biri olmasa da
futbol tarihi denildi¤inde eski k›tan›n akla ilk gelen
ekiplerinden biri…
Ali Murat Hamarat
Euro 2012’ye Do¤ru
Polonya
krayna ile birlikte Avrupa Futbol fiampiyonas›’n›
düzenleme arifesindeki Polonya, futbolla birçok
Avrupa ülkesi gibi 19. yüzy›l›n sonlar›nda tan›fl-
t›. Federasyonun kurulmas›na ise daha y›llar var-
d›.
Profesör Henryk Jordan, 1888’de kurdu¤u park-
la insanlar›n spor yapmas›n› teflvik etmek istiyor-
du. Aç›k havada yap›labilecek sporlardan biri de
futboldu. Baz›lar› ülkenin meflin yuvarlak serü-
veninin ilk sayfalar›n› bu önemli beden e¤itimci-
nin yazd›¤›n› iddia ederken, kimileri de ilk topu
Polonya’ya getiren ve kurallar› Lehçe’ye çeviren
Edmund Cenar’›n her fleyin bafllang›c› oldu¤unu
söylüyor. Fakat bilinen bir fley varsa o da ilk fut-
bol maç›n›n 1894’te oynand›¤›.
Sadece alt› dakika süren karfl›laflmada galibi ta-
yin eden Wlodzimierz Chomicki, ülke tarihinin
ilk golünü atm›flt›. 14 Temmuz’daki mücadele
sadece Polonya’n›n de¤il, komflusu Ukrayna’n›n
da futbol tarihinin milad› olarak kabul ediliyor.
Baz› beden terbiyecilerinin karfl› ç›kmas›na ra¤-
men bu yeni branfl k›sa sürede yay›l›yordu. Yir-
minci yüzy›l›n bafl›nda Leh diyar›n›n dört bir kö-
flesinde arka arkaya kulüpler kurulmaya bafll›-
yordu. Avusturya-Macaristan, Rusya ve Prusya
aras›nda üçe bölünen topraklar, Birinci Dünya
Savafl› sonras›nda birleflmifl, 123 y›ll›¤›na harita-
dan silinmifl Polonya, 1918’de yeniden do¤mufl-
tu.
Fakat bir türlü huzur gelmiyordu. Komflular›yla
s›n›r savafllar› yapan ülke, birkaç sene daha yük-
sek gerilim hatt›nda yaflam›fl, ancak 1921’de su-
lar durulmufltu. 21 Aral›k 1919’da kurulan Fut-
bol Federasyonu, bar›fl› bir maçla taçland›rmak
istiyordu. Ancak bir türlü rakip bulunam›yordu.
Kimi ülkeler kendilerine yap›lan tekliflere cevap
vermeye tenezzül bile etmiyordu. ‹flte bu koflul-
lar alt›nda Macaristan, Polonya’ya kucak açm›fl-
t›.
Budapeflte’deki karfl›laflmay› tek golle kaybeden
k›rm›z›-beyazl›lar, ertesi y›l da ilk galibiyetlerini ‹s-
veç karfl›s›nda alm›flt›. 1923’te FIFA’ya üye olan
ülke, ilk kez 1934 Dünya Kupas› elemelerinde boy
göstermiflti. Varflova’daki ilk maçta Çekoslovak-
ya’ya boyun e¤en futbolcular›n rövanfla gitmeleri-
ne iktidar izin vermeyince, gözler bir sonraki tur-
nuvaya çevrilmiflti. Yoluna terlemeden devam
eden Çekoslovakya ise flampiyonada final oyna-
m›flsa da zafer ‹talya’n›n olmufltu. Diktatör Benito
Mussolini’nin çok önceden tasarlad›¤› gibi...
Alman gol makinesi
Yugoslavya’y› evinde dörtleyen
Polonya, deplasmanda tek gol yi-
yince 1938 Dünya Kupas› biletini
cebine koymufltu. Kuradan Brezil-
ya ç›km›flt›. O zamanlar yeryüzü-
nün en iyileri aras›nda görülmese
de çetin ceviz olarak nitelendirilen
Sambac›lar maç›n mutlak favori-
siydi.
5 Haziran’da oynanan maçta röve-
flatan›n babas› Leonidas perdeyi
açm›fl, Alman as›ll› Friedrich
Scherfke skoru eflitlemiflti. Romeu
ve Peracio’nun att›¤› gollerle so-
yunma odas›na 3-1 önde giden
Güney Amerikal›lar, ikinci devre-
de kalelerine esen Ernest Wili-
mowski f›rt›nas›na karfl› baya¤›
zorlanm›flt›.
Bir ara buz hokeyi de oynam›fl Al-
man as›ll› forvet, Ruch Chor-
zow’da bafllam›flt› kariyerine. Att›-
¤› gollerle tak›m› üst üste flampi-
yonluklara tafl›yan “Ezi”, 86 karfl›-
laflmada 112 defa fileleri havalan-
d›rm›flt›. Sonradan bir lig maç›nda
on defa a¤lar› sarsacak futbolcu,
samba yap›yordu La Meinau’nun
çimlerinde. Tribünlerde yerlerini
alan 15 binin üstündeki futbolse-
ver gözlerine inanam›yordu.
3-1’den skoru 3-3’e tafl›yan Polon-
ya futbolunun ilk y›ld›z›, ülkesini
ayakta tutuyordu. Peracio, Brezil-
ya’y› yine öne geçirirken, son da-
kikada sahne alan Willimowski
karfl›laflmay› uzatmalara tafl›m›flt›.
Leonidas’›n golleriyle 6-4 öne ge-
çen Güney Amerikal›lar turu ga-
rantiledik derken, bir kez daha fi-
leleri
havaland›ran
“Ezi” son anlarda tansi-
yonun yükselmesine
neden olmufltu. 120
dakika sonunda tabela-
da yazan 6-5, Brezil-
ya’n›n yoluna devam
etti¤ini söylerken, Leh-
ler herkesin dikkatini
çekmiflti. fiampiyona
tarihinde oynanan en
unu t u lma z
ma ç l a r d a n
birinin kah-
raman› olan
Wilimowski,
Dünya Ku-
pas›’nda oy-
nad›¤› tek
maçta dört
gol atm›flt›.
‹ t a l y a ’ n › n
unvan›n› ko-
rudu¤u tur-
nuvada Sam-
bac›lar üçüncü olurken, Macaris-
tan ikinci s›rada yer alm›flt›.
27 A¤ustos 1939’da dünya ikinci-
sini a¤›rlayan k›rm›z›-beyazl›lar, 2-
0 ma¤lup duruma düfltü¤ü dostluk
mücadelesini çevirmeyi baflar›yor-
du. Bu sefer, ülkenin gol makinesi
hat-trick yap›yordu. Dört gün son-
ra Almanya Polonya’y› iflgal edi-
yor, Lehler futbol sahalar›ndan
uzaklaflt›r›l›rken, kökeni Willi-
mowski’nin kariyerini devam etti-
riyordu. Art›k ad› Almanca yaz›l›-
yor, Ernst Willimowski oluyordu.
‹kinci Dünya Savafl› s›ras›nda Al-
man Millî Tak›m›’nda da forma gi-
yen futbolcu, harbin bitiminden
sonra da kariyerine devam etmiflti.
Tevatüre göre “Ezi” Polonya’n›n
elemelerinden çekildi¤i 1954
Dünya Kupas›’nda Panzerlerin
kadrosuna al›nmamas›na üzülür-
ken, Kaiserslauternli tak›m arka-
dafllar› Fritz Walter, Ottmar Wal-
ter, Werner Liebrich, Horst Eckel
ve Werner Kohlmeyer zafere ulafl-
m›flt›.
1960 Avrupa fiampiyonas› eleme-
lerinde ‹spanya’ya toslayan k›rm›-
z›-beyazl›lar, bir türlü bü-
yük turnuvalara vize alam›-
yordu. 1970’te millî tak›m›n
bafl›na geçirilen bir adam
ülkenin makûs talihini de-
¤ifltirecekti.
Kumandan Gorski
Lehistan topraklar›nda ilk
futbol kulüplerinin kuruldu-
¤u Lwow’da dünyaya gelen Kazi-
mierz Gorski, kentinin tak›mlar›n-
da top koflturduktan sonra gitti¤i
Varflova’da emekliye ayr›lm›flt›.
‹dolü Wilimowski’ye benzetilse de
yeflil sahalarda onun kadar baflar›-
l› olamam›flt›.
Oyuncuyken son dura¤› olan Legi-
a, hocal›k kariyerinin de bafllang›-
c›yd›. Gençlerden A tak›ma terfi
eden futbol adam›, 1972 Münih
Olimpiyatlar›’nda ad›n› tüm dün-
yaya ezberletiyordu.
Kan s›çrayan Yaz Oyunlar›’nda
k›rm›z›l›lar, Macaristan’› devirerek
alt›na ulafl›yordu. Dokuz defa file-
leri havaland›rarak gol kral› olan
orta sahan›n beyni Kazimierz Dey-
na, “Zafere Kaç›fl” filmi için Holl-
ywood’a göz k›rp›yordu. Kulübeyi
›s›tan bir baflka oyuncu vard› ki,
onun yükselifle geçmesiyle birlikte
Polonya futbolu flaha kalk›yordu.
Rakip defanslar› hallaç pamu¤u gi-
bi atan, kanattan yard›ran bu
oyuncunun ad› Grzegorz La-
to’ydu.
Lato f›rt›nas›
Do¤u Bloku ülkelerinin cirit att›¤›
Olimpiyatlardan sonra Lehler, 17
Ekim 1973’te rüfltlerini on binlerce
insan›n önünde ispatlam›flt›. 11
adam, futbolun mabedi Wemb-
ley’de ‹ngiltere’ye karfl› direnmiflti.
Kaledeki Jan Tomaszewski fliir ya-
zarken, Lato’nun sürükledi¤i ak›n›
bitiren Jan Domarski tüm Ada’y›
U
Sürprizlerin
k›rm›z› beyaz›
TamSaha
95
Ernest Wilimowski