Basic HTML Version
92
TamSaha
Futbolun ve tak›m sporlar›n›n en büyük
cazibelerinden biri, taraftar›n gönül verdi¤i
tak›m›n bâki olmas›d›r. Herkes gider ama arma
ve renkler kal›r. Ölümsüz bilinir kulüpler, dededen toruna miras kabul edilir. Peki
gerçekten de öyle midir? Ya gün gelir de kulübün de öbür dünyaya göçece¤i tutarsa?
Olmaz demeyin, zira futbol tarihinde baflta Dukla Prag olmak üzere son nefesini vermifl
birçok kulüp mevcut ne yaz›k ki. ‹flte onlar›n hikâyeleri…
Onur
Erdem
Bugün aktif olmayan kulüpler aras›nda, en baflar›l›-
s› ve dünya çap›nda flöhret sahibi olan› herhalde
Dukla Prag’d›r. II. Dünya Savafl› sonras›nda yeni-
den flekillenen Avrupa’da Çekoslovakya’n›n kendi-
sini Do¤u Blo¤u’nun bir parças› olarak bulmas›, ül-
kede sporun da bir reorganizasyondan geçece¤inin
göstergesiydi. Di¤er birçok Do¤u Blo¤u ülkesinde
görüldü¤ü gibi, Çekoslovakya’da da orduya ait bir
spor kulübü kurulmas› haliyle kaç›n›lmazd›. So-
nuçta 1948 y›l›nda Çekoslovak Ordusu’nun bünye-
sinden ATK Prag ad›nda bir kulüp ç›k›yordu
(ATK’n›n aç›l›m›n›n Türkçe karfl›l›¤› olarak “Ordu
‹dman Kulübü” denebilir).
Çeflitli branfllarda faaliyet gösteren ATK’n›n futbol
flubesi de mevcuttu ve futbol tak›m› hemen kulü-
bün kuruldu¤u y›lda Çekoslovak Birinci Ligi’nin 11
tak›mdan 14 tak›ma ç›kar›lmas› ve fazladan gele-
cek tak›mlar›n bir play-off usulüyle belirlenmesi sa-
yesinde kendisini Birinci Lig’de bulmufltu. 1952’ye
gelindi¤indeyse tak›m ilk ciddi baflar›s›n›, Çekoslo-
vak Kupas›’n› kazanarak gösteriyordu.
ATK, 1953’e girilirken ad›n› UDA olarak de¤ifltire-
cekti (bunun aç›l›m› da “Ordu Merkez Hanesi” idi).
Bu yeni isim, tak›ma da u¤urlu gelmiflti ve UDA,
1953 sezonunda Çekoslovak Ligi’ni flampiyon ola-
rak tamaml›yordu. Bu isim totemi benimsenmifl
olacak ki, tak›m nihayet Dukla Prag ad›n› ald›¤›
1956 sezonunda da tarihinin ikinci flampiyonlu¤u-
nu yaflad›. Dukla Prag, bundan sonraki sezonlarda
da hep liginde flampiyonluk mücadelesi verecek ve
1982 y›l›na kadar dokuz kez daha bu yar›fl› en ön-
de tamamlayarak Çekoslovakya’n›n en çok flampi-
yonluk gören tak›mlar›ndan olacakt›. Dukla, ulusal
kupay› da toplamda sekiz defa müzesine götüre-
cekti.
Özellikle 1960’lar, Dukla’n›n alt›n y›llar›yd›. Bu
periyotta, dördü üst üste olmak üzere befl flampi-
yonluk elde eden sar›-k›rm›z›l› tak›m, 1962 Dünya
Kupas›’n› finalde Brezilya’ya kaybeden Çekoslo-
vakya Millî Tak›m›’n›n da nüvesini teflkil ediyordu.
Öyle ki Çekoslovakya’n›n kadrosunda yedi oyun-
cusu bulunan Dukla’n›n ard›ndan millî tak›ma en
çok oyuncu gönderen tak›m, üç
oyuncuyla Slovan Bratislava’yd›.
Söz konusu yedi oyuncudan dördü
(Novak, Pluskal, Masopust ve Jeli-
nek) final maç›nda ilk on birde saha-
ya ç›karken Çekoslovaklar›n maçta
att›¤› tek golün alt›nda da Duklal› Jo-
sef Masopust’un imzas› vard›. Maso-
pust ayr›ca o y›l Avrupa’da y›l›n fut-
bolcusu seçilerek Alt›n Top ödülüne
lây›k görülecek ve 40 y›l› aflk›n bir
süre (2003’te Pavel Nedved’e kadar)
bu ödülü kazanan tek Çek futbolcu
olacakt›.
Dukla Prag’›n Avrupa kupalar›ndaki
en büyük ilerleyifliyse, 1966-67 se-
zonuna denk gelmekte… O sezon,
fiampiyon Kulüpler Kupas› macera-
s›na Danimarka’n›n Esbjerg tak›m›n›
eleyerek bafllayan, ard›ndan da An-
derlecht ve Ajax’› kupan›n d›fl›na
iten Dukla, ad›n› yar› finale yazd›r-
m›flt›. Bu noktaya gelene kadar oy-
nad›¤› alt› maç›n beflini kazanan ve
birinde berabere kalan, 15 gol atar-
ken kalesinde sadece 4 gol gören
Dukla, yar› finaldeyse daha sonra
kupay› da kazanacak olan Celtic’e
1-3 ve 0-0’l›k sonuçlarla teslim oldu.
Dukla’n›n bir sonraki Avrupa baflar›-
s›ysa 1985-86 sezonunda geldi. Bu
kez Kupa Galipleri Kupas›’nda boy
gösteren tak›m, AEL Limasol, AIK
Solna ve Benfica’y› devirerek yine
son dörde kalm›flt›. Fakat bu turda,
t›pk› 19 y›l önce oldu¤u gibi kupay›
kazanacak tak›mla, Dinamo Ki-
ev’le efllefltiler. Kiev deplasman›n-
dan 3-0’l›k yenilgiyle dönen ve rö-
vanflta da 1-1’e raz› olan Dukla, bir
kez daha Avrupa’da final flans›n›
de¤erlendirememiflti.
Do¤u Blo¤u’nun 1980’lerin sonu-
na do¤ru çat›rdamaya bafllamas› ve
1990’lar›n bafl›nda da da¤›lmas›n›n
ard›ndan Çekoslovakya’n›n bünye-
sinden de iki farkl› ülke ç›km›flt›.
Art›k Çek Cumhuriyeti’nde yer al-
makta olan Dukla ise de¤iflen rejim
sonras›nda adeta sahipsiz kalm›flt›.
Yeni düzende Sparta Prag ve Slavia
Prag tak›mlar› maddi aç›dan di¤er
rakipleriyle aralar›ndaki fark› açar-
ken, Dukla hâlâ sosyalist döneme
ait bir sembol olarak görülüyor ve
ekonomik anlamda rakipleriyle mü-
cadele edebilmesini sa¤layacak des-
te¤i bir türlü bulam›yordu.
Sonunda olanlar oldu! 1993-94 se-
zonunda, 30 maç›n sadece birini ka-
zanabilen tak›m, tarihinde ilk kez
küme düflme üzüntüsünü yaflad›.
Dahas› finansal yetersizlikleri nede-
niyle kulüp ‹kinci Lig’e de de¤il,
Üçüncü Lig’e gönderildi. Kâbus bu
kadarla da s›n›rl› kalmad›. Ekonomik
darbo¤azdan ç›kamayan kulüp, ön-
ce 1996 y›l›nda Pribram ile birleflme
yoluna gitti. Bir sene sonra isminden
Prag’› at›p sadece Dukla olarak kal-
d›. Ard›ndan 1998’de Dukla Pribram
oldu ve 2000 y›l›na gelindi¤inde
Dukla ismini de kaybederek Marila
Pribram’a dönüfltü. Bu yeni kulüp,
2008 y›l›ndan beri de, y›llar önce
Dukla ile birleflen FK Pribram’›n ad›-
na geri dönüfl yapt›.
Öte yandan Dukla Prag ismini yaflat-
mak isteyen taraftarlar, 2001 y›l›nda
FK Dukla Prag ad›nda yeni bir kulüp
kurdu. Tahmin edilebilece¤i üzere
kulübün armas› da renkleri de bire
bir mazideki Dukla Prag’›nkiler gi-
biydi. ‹lk y›llar›nda bölgesel liglerde
mücadele eden bu yeni Dukla Prag,
2006’da 2. Lig’deki Jakubcovice ta-
k›m›n› sat›n alarak bu tak›m›n ligde-
ki yerine geçti. Befl y›ll›k bir çaban›n
sonucunda da 2010-11 sezonunu
flampiyon olarak tamamlayan tak›m
Çek Cumhuriyeti 1. Ligi olan Gam-
brinus Liga’ya yükseldi ve y›llar son-
ra Çek futbolunun en üst seviyesi,
Dukla Prag ismine “merhaba” demifl
oldu.
20. yüzy›l bafllar›nda Viyana nüfusu-
nun yaklafl›k yüzde 10’unu Yahudi-
ler oluflturmaktayd› (1.6 milyonluk
flehirde 150 bin Yahudi yaflamaktay-
d›). fiehrin önemli bir dokusu say›lan
Yahudi cemaati, kendi kimliklerini
spor sahalar›na da yans›tmak istedi-
¤indeyse 1909 y›l›nda Hakoah Wien
adl› spor kulübünü kurmufllard›. ‹b-
ranicede “güç” anlam›na gelen “ha-
koah” sözcü¤ünün karfl›l›¤›n› isim
olarak benimseyen kulüp, armas›na
da Yahudili¤in bafll›ca sembollerin-
den fiaday’› (alt› köfleli y›ld›z) yerlefl-
tirmiflti.
Kurulduktan sonraki 11 y›l içinde
Avusturya Birinci Ligi’ne yükselen
Hakoah, burada da özellikle ilk y›l-
lar›nda çok baflar›l› dereceler elde
etti. Bunlar›n en önemlisi de tabii ki
1924-25 sezonunda gelen flampi-
yonluktu. Hakoah bunun haricinde
1923’te Londra’daki bir özel maçta
West Ham United’› 5-1 ma¤lup ede-
rek bir ‹ngiliz tak›m›n› ‹ngiltere’de
yenme baflar›s›n› gösteren ilk K›ta
Avrupas› tak›m› olmufl, 1929’da da
ABD turnesine ç›kan tak›m›n oyun-
Mevta
kulüpler!
TamSaha
93
Dukla Prag
Hakoah Wien
Dünya futbol tarihinin en önemli figürleri aras›n-
da yer alan ‹skoçya’n›n Rangers kulübünün geçen
Haziran ay›nda borçlar›ndan dolay› kapat›lmas›,
haliyle futbol aleminde büyük bir flok yaflanmas›-
na da sebep oldu. Mülkleri Sevco adl› bir firma
taraf›ndan sat›n al›nan Rangers’›n an›s›, söz konu-
su firma taraf›ndan ayn› adla kurulan 2012 model
kulüpte yaflat›lmaya çal›fl›lacak, lâkin bu kulüp
hayat›na ‹skoç üçüncü liginde bafllayaca¤› için k›-
sa vadede isim babas›n›n yerine geçmekte biraz
zorlanacak.
Asl›nda benzer senaryo, daha önce baflka ünlü
kulüplerin de bafl›na gelmiflti. Özellikle 1990’la-
r›n sonu ve 2000’lerin bafl›nda ‹talya futbolunda
yaflanan mâli kriz neticesinde aralar›nda Fiorenti-
na, Napoli ve Torino gibi ülkenin önemli kulüp-
lerinin de yer ald›¤› birçok kulüp iflas›n› ilân edip
kap›s›na kilit vurmufl, daha sonraysa bu kulüple-
rin mülklerini ve isim haklar›n› sat›n alan yeni flir-
ketler taraf›ndan yeniden hayata döndürülmüfller-
di. Ancak futbol dünyas›nda bu kulüpler kadar
flansl› (her ne kadar bu ifade hayli ironik olsa da)
olmayan, yani bir tür “dirilifl öyküsü” yaflayama-
yanlar da var. ‹flte onlar›n hikâyeleri…