Türkiye - Azerbaycan Maç Kitabı

kesimlerinde da ğ ların 2000 metre yüksekli ğ ine kadar ormanlar görülür. Azerbaycan’ın do ğ al hayatında ço ğ unlukla bulunan hayvanlar, kızıl geyik, alageyik, karaca, da ğ keçisi, karapaça, bizon, yaban domuzu, pars, Avrasya va ş a ğ ı, yaban kedisi, boz ayı, kurt, kızıl tilki, da ğ faresi, sincap, Kafkas köstebe ğ i, Kafkas sivriburunlu faresidir. Ya ş am Azerbaycan nüfusunun yüzde 54’e yakın kısmı kentlerde, yüzde 46’ya yakın kısmı da köylerde ya ş amaktadır. Ş ehirle ş me hızı son dönemlerde oldukça yava ş seyretmekte, kentler fazla hızlı olmasa bile göç almakta, ancak kırsal kesimde nüfus artı ş ı daha yüksek oldu ğ u için denge sürmektedir. Toplam nüfusun yüzde 60’a yakını 30 ya ş ın altındadır. 2021 sayımına göre 10 milyon 282 bin 283 ki ş iye ula ş an nüfusun yüzde 91.6’sı Türk’tür. Ülkede ayrıca yüzde 2 oranında Lezgi, yüzde 1.3’erlik oranla Rus, Ermeni ve Tali ş ler ya ş amaktadır. Resmi rakamlara göre halkın yüzde 96.9’u Müslüman, yüzde 3’ü ise Ortodoks Hıristiyan’dır. Ortalama hayat süresi kısa süre içinde 63.85 ya ş tan 73.88 ya ş a yükselmi ş tir. Bu ortalama erkeklerde 70.79, kadınlarda ise 77.15’tir. Ekonomik ve sosyal yapı 1991’de ba ğ ımsızlı ğ ını kazandıktan sonra, özellikle geçi ş döneminin ilk yıllarında ekonomik alanda dü ş ü ş ler olmu ş tur. Ancak, Azerbaycan verimli tarım arazileri, do ğ algaz, petrol ve demir cevheri bakımından zengin kaynaklara sahip bulunmaktadır. Ham petrol üretimi günlük 587 bin varildir. Do ğ algaz üretimi ise 13.8 milyar metreküpe ula ş mı ş tır. Toplam do ğ algaz rezervinin 2 trilyon metreküp, petrol rezervlerin de 8 milyar varil oldu ğ u tahmin edilmektedir. Ayrıca, petrokimya, yiyecek, giyim gibi hafif sanayi de vardır. En önemli ihracatı petroldür. Petro-kimya ürünleri de ihracatta önemli yer tutmaktadır. 2017 rakamlarına göre ihracatı 15.15 milyar dolar, ithalatı ise 9.37 milyar dolardır. Toplam ihracatın yüzde 28’i İ talya’ya, yüzde 15’i Türkiye’ye yapılmaktadır. Di ğ er büyük ihracat ortakları ise yüzde 7 ile İ srail, yüzde 5’erlik paylarla da Almanya ve Hindistan’dır. Azerbaycan ithalatının en büyük payda ş ları ise yüzde 17’ ş erlik paylarla Birle ş ik Krallık ve Rusya’dır. İ thalatta Türkiye’nin yüzde 12, Çin’in de yüzde 6’lık payları bulunmaktadır. Tarım ve Hayvancılık Azerbaycan’ın yüzde 7’si tarıma elveri ş li topraklara sahiptir. Bu tarım topraklarının büyük bölümü de Kura ve Aras nehirleri etrafındadır ve ülkede, tarım büyük ölçüde sulamaya dayanmaktadır. Yeti ş tirilen ba ş lıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün ve üzümdür. Ku ş eti de dahil olmak üzere canlı et üretimi 252.5 bin ton, süt üretimi 1 milyan 37 bin ton, yumurta üretimi 926.9 milyon adet ve yün üretimi 14.6 bin tondur. İ lâveten, ülkede 636.6 ton ipek kozası üretilmi ş tir. Ülke genelinde 2 milyon 674 bin büyükba ş hayvan, aynı zamanda 1 milyon 285 bin ba ş inek ve manda, 8 milyon 542 bin ba ş küçükba ş hayvan bulunmaktadır. E ğ itim Azerbaycan’da e ğ itimin tüm di ğ er Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri düzeyde oldu ğ u görülür. Okul sayısı 5 bine, ö ğ renci sayısı 1 milyon 600 bine ula ş mı ş tır. Azerbaycan’da 6 bin 500 kültür tesisi, 4 bin 605 kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3 bin 680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı yüzde 99.5’tur. Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve ba ğ lı enstitüleri uygulamalı matematik, ekonomik sibernetik, kimya, jeoloji, biyoloji, tarih, filoloji, ilâhiyat, co ğ rafya, gazetecilik, hukuk, mekanik ve matematik, fizik, sosyal bilimler, psikoloji, kütüphane çalı ş maları, uygulamalı matematik bilimsel ara ş tırma enstitüsü ve do ğ u çalı ş maları kollarında e ğ itim-ö ğ retim yapmaktadır. Özel ve devlet olmak üzere toplam 49 üniversitede birçok Türk ve yabancı ö ğ renciye de e ğ itim verilmektedir. Bakü’deki in ş a edilen Haydar Aliyev Camiî Kafkasya’nın en büyük camiî olma özelli ğ ine sahip. 36