Basic HTML Version
2012 öncesinde Belçika’yla oynadığı ha-
zırlık karşılaşmasında denenirken, henüz
kalıcı olarak kullanıma geçmemiştir.
Sporda GPS sisteminin geliştirilmesi
ile birlikte sporcunun bulunduğu konum,
hangi dakikada kaç kalp atım hızı ile koş-
tuğu görülebilmektedir. Bunun yanı sıra
oyuncunun sezon öncesi yapılan test-
lerdeki performans verilerine göre ant-
renman programı oluşturulmakta ve bu
antrenman programları istenildiği zaman
takip edilebilmektedir.
Sporda inovasyon sayesinde; maç es-
nasında oyuncunun kaç km mesafe kat et-
tiği, oyuncunun pas yüzdesi, yoğun olarak
bulunduğu bölgeler, koşu grafiği görüle-
bilmekte, devre arası analizi yapan antre-
nör tarafından takımın teknik direktörüne
rapor edilmektedir. Teknik direktör almış
olduğu devre arası bilgileri kullanarak hızlı
bir şekilde oyuna müdahale edebilmekte-
dir.
Sporda akıllı materyal tipleri ve örnek uy-
gulamalar
Hızlı değişen pazarda ürün olarak kar-
şımıza çıkan akıllı materyalleri Hacettepe
Üniversitesi Biyomekanik Grubu 4 grupta
incelemiştir. Buna göre;
1. Pasif zeki malzemeler (smart):
Çev-
resel şartları veya bir uyarıyı fark eden
malzemeler.
Örnek: Sıvı ve ısı geçirmez
kumaşlar.
2. Aktif zeki malzemeler:
Çevresel şartları
veya bir uyarıyı fark edip tepki veren mal-
zemeler.
Örnek: Akıllı “smart” kayak
3. Çok zeki malzemeler:
Çevresel şartları
veya bir uyarıyı fark edip tepki veren ve
ortama uyum sağlayan malzemeler.
4. Akıllı malzemeler (Intelligent):
Çev-
resel şartları veya bir uyarıyı fark edip
gömülü karar algoritmalarına göre tepki
veren malzemeler.
Örnek: GPS Sistemleri,
doğru tekniği öğreten spor ekipmanları.
Teknik ekibin bir maça çıkmadan önce
dersini çok iyi çalışması gerekmektedir.
Kendi takım stratejisini karşı takımın oyun
stratejisine göre değerlendirmek ve yap-
ması gereken hamleleri hafta içinden oyu-
nun oynanacağı zamana kadar irdelemek
önemli bir gereklilik haline gelmiştir. Bu-
nun içinse rakip takımın incelenmesi, is-
tatistiklerin yorumlanması çok önemlidir.
Farklı firmaların spor analitik sistemini
kurgulaması sayesinde takım performan-
sı hakkında net bilgilere sahip olunabil-
mektedir. Kamera sistemini temel alan
analiz programları, sporcuların maç ve
antrenmanlar esnasında ne kadar mesafe
kaydettiklerini, oyun içindeki pas ve şut
sayılarının yanı sıra isabet oranlarını tes-
pit edebilmektir. Kaydedilen veriler tablet
üzerinden kolaylıkla kullanıcılara ulaştırı-
labilirken; fiziksel, teknik ve taktik anlam-
daki veriler maç esnasında teknik direk-
törlere büyük bir avantaj sağlamaktadır.
Geliştirilen programlar ve bunlara eri-
şim kolaylığı dünya çapında bir veri tabanı
sayesinde Afrika’daki bir oyuncu ile Ame-
rika’daki oyuncu arasındaki performansı
izleyip kıyaslama yapma olanağını ortaya
koymaktadır.
Kızışan rekabet
Gelişen teknoloji ile birlikte firmaların
rekabet ortamı kızışmakta, firmalar daha
iyiye ulaşmak adına kıyasıya mücadele et-
mektedirler. Bu alandaki ürünler ile ilgili
olarak elit sporculara verilen sponsorluk
destekleri ürünlerin tanıtımına olanak
sağlamakta, üst düzey yarışmalar aynı za-
manda sponsor firmalar arası yarışmalara
dönüşmektedir.
Yüzme ekipmanları üzerine bilimsel
çalışmalar yapan bir firma 2004 senesin-
de Atina’da yapılan Olimpiyatlarda yeni
bir mayo modelini podyuma sürdü ve
başarı sağladı. Aynı marka 2008 yılında
ürününü geliştirdiğini duyurdu ve yüzme
yarışlarına katılan sporcuların tamamına
yakını bu markanın mayosunu tercih etti.
Mayoyu giyen sporcular rekor kırdıktan
sonra mayo araştırılmaya ve gündemde
kalmaya devam etti.
Futbolcuların kullandıkları krampon-
ların özellikleri oyunculara sorularak ve
deneysel çalışmalar yapılarak geliştiril-
mektedir. Dünya Kupası gibi organizasyon-
lara katılan oyunculara firmalar tarafın-
dan sporcuya özel modeller tasarlanmış
ve bu oyuncular üzerinden tanıtılmıştır.
Spor ayakkabı üretiminde lider olan bir
marka, ürettiği kramponun taban kısmı-
na hız sensörü ve performans takip sis-
temi yerleştirmiştir. Sistem, hareketleri
360 derecelik açıyla yakalamanın yanı sıra
her saniye kaydedilen ortalama hız, her 5
saniyede kaydedilen azami hız, slalom sa-
yısı ve sprint süresi, mesafe, kısa adım ve
uzun adım değerlerini de içinde bulundu-
ran başlıca performans değerlerinin ölçü-
münü yapabilmeyi olanaklı kılmıştır. Yerle-
şik hafıza 7 saat boyunca bütün ölçümleri
kaydetmiş ve kablosuz ortamda tablet bil-
gisayarlara aktarımını sağlamıştır.
FIFA tarafından2014 yılındaBrezilya’da
düzenlenecek olan 20. Dünya Kupası ön-
cesinde yapılmış olan haberin içeriğine
baktığımızda teknoloji ve materyalin öne-
mini görebiliriz. Bir milyondan fazla Bre-
zilyalı futbolsever, 3 hafta boyunca finale
kalan 3 top arasından bir seçim yapmış
ve Brazuca %70 oy alarak diğer rakipleri
Bossa Nova ve Carnavelasca’nın önünde
resmi maç topu olmuştur. Brazuca kelime-
si, Brezilya’da yaşamaktan duyulan ulusal
gururu ve iyi niyeti belirtmek için kullanı-
lan bir ifade olarak biliniyor.
Alman Ligi şampiyonluğu yaşayan ve
altyapı çalışmaları ile tüm kulüplere örnek
olan Borussia Dortmund, “Footbonaut”
adını verdiği ve kendi geliştirdiği bir akıl-
lı materyale sahiptir. Genç oyuncuların
teknik kapasitesini artırmaya yönelik olan
sistem küp şeklinde hazırlanmış bir saha-
ya giren oyuncunun, makineden gelecek
olan topu anlık yanan çerçevelerden ge-
çirmesi felsefesine göre çalışmaktadır.
Bunu yaparken sahada kurulu olan tek-
noloji ile oyuncunun kalp atım hızı, karar
verme süresi, top tekniği kullanımı antre-
nörün bilgisayarına yansımaktadır.
Sonuç
Teknolojinin gelişimi, sporda per-
formans gelişimi için son derece büyük
önem taşımaktadır. Teknik direktörlerin
bu alanlarda uzmanlaşma çabası içerisin-
de olduğu, spesifik uzmanlık gerektiren
konularda ise yeni uzmanları ekiplerine
dahil ettikleri görülmektedir. Globalleşen
dünyada teknolojinin sürekli gelişimi gele-
cekte sporu bambaşka bir noktaya taşıya-
cak ve yeni ihtiyaçlar karşısında yeni ürün-
lerin doğmasına yol açacaktır. Bu açıdan
bakıldığında spor adamlarının yenilikçi,
öğrenmeye açık ve araştırmacı kişiler ol-
ması gerekmektedir.
Kaynaklar:
*Teknoloji gol çizgisini geçmek üzere! TamSaha/Nisan 2012
*6. International Advanced Technologies
Symposium(IATS’11), Spor Teknolojilerinde İnovasyon, S.
Devecioğlu, O. Altıngül, Elazığ- Turkey, 2011,
* http://live.sporx.com/futbol/dunya/iste-2014-dunya-
kupasinin-topuSXHBQ294354
* Sporda Akıllı Malzemeler, Serdar ARITAN, 3. Antrenman
Bilimi Sempozyumu, Ankara, 2009
*Ekrem Uçman, Eğilimler/Teknolojiler, 2012
Futbolda teknoloji ve akıllı materyaller
Bilim ve teknolojinin akıl almaz ilerlemesi karşısında dünya artık parmaklarımızın ucunda. Globalleşen dünya gerek-
sinimleri kişileri daha hızlı ve kolay yöntemler ile ilerlemeye itmiştir. Yapılan işte performansı artırmak için birçok yön-
tem ve materyaller üretilmiş ve kişilerin kullanımına sunulmuş durumdadır. Teknoloji günümüzün en popüler sporu
olan futbolda da etkin bir biçimde kullanılmaya başlanmış ve buna paralel yeni materyaller ortaya çıkmıştır.
Dünya genelinde futbolun en ilgi gös-
terilen spor dalları arasında olması bilim
ve teknoloji kullanılarak bu pazarda yer
almak isteyen kişileri harekete geçirmiştir.
Futbol, geniş kitlelerce takip edilmekte ve
teknoloji sayesinde futbola son derece ko-
lay bir biçimde erişilmektedir.
Günümüzde herhangi bir futbol maçı
öncesi listelerin ekrana yansıtılması ile
birlikte istatistikler, geçmiş maç görüntü
ve analizleri, oyuncu ve antrenör hakkın-
da son gelişmeleri oturduğumuz koltuk-
tan rahatlıkla takip ederek maç sonucu
hakkında fikir yürütebilmekteyiz.
Peki ekrana yansıtılan bu bilgi-
lere hangi akıllı program ve mater-
yaller vasıtasıyla ulaşabiliriz? İşte bu
yazıda futbolun gizli kahramanlarını
açıklayacağız.
Bilgi - İletişim - Teknoloji üçlemesi
ve sporda yeri
Teknoloji alanındaki hızlı geli-
şim ve değişim spor endüstrisini de
etkilemiş, kişi ve kurumları yeni bir
takım gelişmeleri ortaya çıkarmaya
zorlamıştır. “Bilgi çağı” olarak adlan-
dırılan içinde bulunduğumuz yüzyıl-
da istenilen bilgiye ulaşma hızı gün
geçtikçe artmıştır. Bilgisayar kullanı-
mı; bilgisayarın hayatımıza girmesi
ile bilgiye bir tık ile ulaşmak olasıdır.
Maç analiz programları; analiz prog-
ramlarının kullanımı ile oyuncu ve
takım adına saptanmış olan verilerin
anında kişiler arasında paylaşılması
artık mümkündür. Kulüplerdeki idari ve
teknik işlerin bilgisayar ortamında hızlı bir
şekilde ilerlemesi, zaman ve mekan ba-
ğımsızlığını beraberinde getirmiştir. Tablo
1’deki konu başlıklarına baktığımızda spor
sektörünün iç içe olduğu sektörleri göre-
biliriz.
Bilgi çağı bilginin hızını artırırken kişi-
ler arasında rekabeti de ortaya çıkarmış
bulunmaktadır. Kim daha hızlı bilgiye ula-
şacak ve bu bilgiyi kullanacak sorularına
cevap aranmaktadır. Teknolojinin geliş-
mesi toplumun bilgiyi çabuk tüketmesi-
ne yol açmaktadır. Günümüzde teknoloji
kullanımı ayrıcalık olmaktan çıkıp, zorun-
luluk haline gelmiştir. Teknolojinin ihtiyaç
olarak algılanması teknolojide inovasyon
kavramını da gündeme getirmiştir.
İnovasyon;
teknolojik ürün ve süreç-
lerde yeniliği ifade eder. Burada ürün,
hem fiziksel bir ürünü hem de hizmeti ifa-
de etmektedir. Teknolojik olarak yeni bir
ürünün veya sürecin geliştirilmesinin yanı
sıra, mevcut ürün ve süreçlerde önemli
teknolojik değişikliklerin yapılması da bu
kapsamda değerlendirilebilir.
1966 Dünya Kupası final maçındaki
“top çizgiyi geçti mi?”tartışması hala de-
vam ederken 2010 yılı Dünya Kupa-
sında Almanya - İngiltere karşılaş-
masında verilmeyen golden sonra,
topun çizgiden geçip geçmediği hak-
kında günlerce tartışılmıştır. Kulüple-
rin ısrarına rağmen teknolojiyi oyun
içerisine sokmak istemeyen FIFA,
dönem dönem kale çizgisi teknolo-
jisi, çipli top ya da çizgi hakemi gibi
uygulamaları gündemine alsa da bir
türlü kalıcı bir çözüm üretememiştir.
Yıllardır tenis maçlarında kul-
lanılan
“Şahin göz” teknolojisinin
futbolda da kullanılması
düşünül-
mektedir. Bu teknoloji, stadyum
çatılarına yerleştirilen kameralarla
topun hareketlerinin izlenmesine
odaklanırken, GoalRef sensörlerle
topun çizgiyi geçip geçmediğinin tes-
pitini sağlamaktadır. Bahsi geçen bu
teknoloji ilk olarak İngiltere’nin Euro
Spor
Sektörü
Enformasyon
Organizas-
yonlar
Bilim
&
Eğitim
Üretim
Spor
İşletmeleri
Finans
Pazarlama
Hizmet
Tablo 1: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin spor sektöründeki
kullanım alanları
Hazırlayan: Necla Güngör
Futbol Gelişim
70
71
Futbol Gelişim