Basic HTML Version
takan›n ald›¤› bu yaralar onu tari-
hin tozlu sayfalar›na gömmekten
ziyade, belki daha da geliflerek ge-
ri dönmek üzere sadece tahttan in-
diriyor.
Son iki sezonun fiampiyonlar Ligi
yar› finallerinin yan›na Mourin-
ho’nun “otobüs” tak›nt›s›n›, Atleti-
co’nun mucizevî baflar›s›n› ve
Hollanda’n›n ‹spanya’y› deviriflini
eklersek tiki-takadan boflalan tahta
nas›l bir ak›m›n aday oldu¤unu gö-
rebiliriz. Yeni kral›n flimdilik bir is-
mi olmad›¤› gibi onu icat eden de
belli bir kifli de¤il. Futbolun do¤as›
gere¤i zirvedeki bir anlay›fl› yine
türlü çareler deneyerek “ortak
ak›l” alt etmeyi baflard›. Tiki-taka-
ya nazaran çok daha reaktif, h›zl›
ve direkt özelliklere sahip bu akl›n
üstünlü¤üne e¤ilmeden önce Bar-
celona ve ‹spanya’n›n nerede kay-
betti¤ine bakmakta fayda var.
Total futboldan tiki-takaya
Tiki-takan›n türeyiflini Johan Cruyff
ekseninde 1970’lerin total futbolu-
na dayand›rmak art›k yüzeysel bir
klifle olarak görünse de iki ak›m›n
ortak noktalar› hiç yok de¤il. Rinus
Michels’in Ajax’ta elleriyle yonttu-
¤u anlay›fl sadece ak›ll› bir yenilik-
ten ibaret de¤ildi. Özgürlükçü ve
isyankâr bir gençli¤i kendini rahat-
ça ifade etmeye teflvik eden, tak›m
olarak birlikte hareket etmeyi ve
sürekli düflünerek beraberce gelifl-
meyi benimseyen bir sistemdi total
futbol. Amsterdam sokaklar›n›n
neredeyse tüm sosyal tabakalar›na
bir fleyler ifade eden sistem, flehir
s›n›rlar›n› zorlayarak zamanla Av-
rupa ve dünyay› etkisi alt›na ala-
bildi.
Bu haliyle özel ve tekrarlanamaz
gibi görünen ruh, bambaflka bir
yolla Barcelona’da vücut buldu.
Ayn› okulda ve ayn› kültür ya¤mu-
ru alt›nda filizlenmifl yetenekli bir
nesil, yine benzer yollardan geç-
mifl bir teknik ekiple birleflince o
Ajax’› zorlayan ve yine eflsiz bir
alafl›m ortaya ç›kard›. Bu iki vücu-
du yöneten ruh ayn› olsa da karak-
terleri gayet farkl›yd›, ki zaten Bar-
celona 1970’lerin total futbolunu
aynen uygulasayd› bugün var ol-
ma flans› bile yoktu. ‹leride kuru-
lan defans, topsuz alandaki oyun-
cu hareketleri
ve topa sü-
rekli sahip ol-
ma arzusu iki
sistemde de
ortakt›. Fakat
B a r c e l o -
na’n›n bu te-
mele infla et-
ti¤i bambaflka
yenilikler sa-
yesinde tiki-
taka mükem-
mel leflmiflt i .
Art›k odak
noktas›, ne
olursa olsun
pas yapabil-
mekti. Bekler
al›fl›lm›fl›n d›-
fl›nda hücu-
ma ç›k›yor,
ileri uçtaki
adam orta sa-
haya kadar
inerek yalan-
c› 9’u oynu-
yor, o güne
dek orta sa-
hada oyna-
m›fl olanlar
stopere dönü-
flüyor ve hat-
ta kalecide
ki sezon önceki fiampiyonlar Ligi yar› finalinde
Heynckes önderli¤indeki Bayern Münih, Barcelo-
na’y› iki maç toplam›nda 7-0 ile kolayca geçti¤inde
herkesin akl›na ayn› flüphe düflmüfltü: “Tiki-takan›n
sonu geldi mi?” Bu soruyu daha da ilginç ve ironik
bir hale getirense geçti¤imiz sezonun yine yar› fina-
liydi. Nitekim bu takti¤in ustas› olan Guardiola, Ba-
yern’in bafl›ndayd› ve Real Madrid’e toplamda 5-0
ile eleniveriyordu. K›sacas› ayn› tak›m iki farkl› yak-
lafl›m sonucu önce de¤erli bir zafer kazan›yor, son-
raki sezon ise fark yiyen taraf oluyordu.
Peki, ad›na tiki-taka denen ve özetle k›sa ve bol pas
yaparak oyunu kontrol alt›nda tutmay› benimseyen
anlay›fl art›k tamam›yla vas›fs›z m›? Bu soruya
“evet” cevab› vermek, futbolun 150 y›ld›r süregelen
taktiksel evrimini anlamamak veya yok saymakla
eflde¤er. Oyun icat edildi¤inden beri hiçbir taktiksel
ak›m y›llar boyunca etkili olamad› ve her tezin mut-
laka bir antitezi türetilebildi. Neredeyse hiçbir za-
man herkes taraf›ndan “salt do¤ru” olarak kabul
edilen bir anlay›fl olmad›¤› gibi “salt yanl›fl” denen
olgular da her zaman sorguland›. K›sacas› taktikler
t›pk› yaflayan birer varl›k gibi her daim geliflti ve sü-
rekli evrim geçirerek bugüne geldi. Dolay›s›yla tiki-
Son 10 y›lda
Barcelona ile
alevlenip ‹spanya
Millî Tak›m› ile
güçlenen, Guardiola
ile futbol dünyas›n›
kas›p kavuran oyun
sistemi tiki-taka art›k
duraklama
döneminde. Son iki
sezonda bu proaktif
isimlerin ald›¤› kritik
ma¤lubiyetler, yeni
ve daha reaktif bir
taktiksel k›r›lma
noktas›na iflaret
ediyor. Sadece son
üç ay içinde
fiampiyonlar Ligi
finalinin Madrid
derbisine dönüflmesi,
Mourinho’nun
“otobüs park etmesi”
ve Hollanda’n›n
‹spanya’y› 5-1’le rezil
etmesi kesinlikle
tesadüf de¤il.
‹
Elveda tiki-taka
40
TamSaha
TamSaha
41
Mustafa Akkaya