Basic HTML Version
gibidir. O kadar
ki, demokrasi ve
pazar ekonomisi
bile meflin yuvar-
lak aflk›na oranla,
daha az yayg›n ve
daha az köklüdür.
Bir ço¤umuz için
en heyecan verici
oyun ve hayat›m›-
z›n ayr›lmaz bir
parças› olarak kabul edilen futbola,
az›msanmayacak bir kesim taraf›n-
dan spor ve hobi olman›n ötesinde
anlamlar yüklenmektedir. Liver-
pol’un efsanevi teknik direktörü Bill
Shankly’nin de vurgulad›¤› gibi ba-
z›lar› futbolun ölüm kal›m mücade-
lesi olmas›n›n ötesinde çok daha bü-
yük öneme sahip oldu¤u inanc›n› ta-
fl›maktad›r ve bu da yeflil sahalarda
istenilmeyen sonuçlara sebep olufl-
turmaktad›r.
Gerek Avrupa’da ve gerekse dünya-
da futbolun üst düzeyde oynand›¤›
ülkelerde benzeri sorunlar yaflanm›fl
ve yaflanmaktad›r. Ancak tüm bu ül-
keler taraftars›z futbolun olmayaca¤›
düflüncesinden yola ç›k›p, farkl›
yaklafl›mlar ve e¤itimleri y›llar önce
kendi ülkelerinde bafllatm›flt›r. Bu
alanda baflar›l› olduklar›n› görmek-
teyiz. Yani sadece yasal düzenleme-
ler yetmemektedir (örn. ‹ngiltere, Al-
manya, ‹talya ve ‹spanya vs gibi ül-
kelerde yürütülen taraftar projeleri).
Futbol seyircisi denince kuflkusuz
akla ilk gelen taraftarlard›r. Taraftar-
lar üzerinde yap›lan hemen hemen
tüm araflt›rmalar da bizlere iki tip ta-
raftar profili oldu¤unu göstermekte-
dir. Buna göre taraftar; “tüketici ta-
raftar” ve “aktivist taraftar” olmak
üzere iki tiptir.
Tüketici taraftar:
Futbol maçlar›n›
severek izleyen, futbol maçlar›nda
kalite arayan ve stadyumlara futbol-
dan zevk almak için gelen taraftar
grubudur ki bu tip taraftarlar›n flid-
dete yönelik herhangi bir olaya ka-
t›lmad›klar› kan›tlanm›flt›r. Bu taraf-
tar grubunun fliddetten ve kalitesiz
futboldan kaçt›klar› ve bu tür olay-
larda yer almad›klar› görülmüfltür.
Daha farkl› söylersek, bu taraftar
grubu için mant›kl› düflünen ve iyi
oynayan tak›m›n maçlar›na giden
taraftarlard›r da diyebiliriz.
Aktivist taraftar:
Bu profilde olanlar
farkl› bir taraftar grubudur ki; as›l so-
runlar da bu taraftar profilinde olan-
lardan ç›kmaktad›r. Bu grubun ke-
sinlikle e¤itilmesi kaç›n›lmazd›r. Bu
taraftar grubu, tak›m›n ya da futbol
oyununun bir parças› oldu¤unu id-
dia eder ve buna inan›r. “Ben flu ka-
dar para verip maça geldim ve bu-
nun karfl›l›¤› da tuttu¤um tak›m›n
kazanmas›d›r” diye ›srar eder. Her
maçta tak›m›n›n futbol müsabakala-
r›n›n hakk›n› vermesini ister. Tak›m-
lar› için yapamayacaklar› hiçbir fley
yok gibidir.
Bunun yan› s›ra birkaç y›ldan beri
‹ngiltere’de yap›lan s›n›fland›rmada
ise futbol taraftarlar›yla ilgili bilgi
de¤iflimi için standartlaflt›r›lm›fl fark-
l› bir format kullanmaktad›r. Buna
göre taraftarlar
l
Bar›flç›l, iyi ni-
yetli,
l
Olas› asayiflsizlik
riski yüksek (özel-
likle alkolle ba¤-
lant›l›),
l
fiiddet kullanan
ya da fliddeti örgüt-
leyen
taraftar olmak üze-
re üç s›n›fa ay›rm›fl-
t›r.
Bir zamanlar futbol kaynakl› fliddet
olaylar› sadece bir ‹ngiliz hastal›¤›
olarak yorumlanm›fl, fakat çok geç-
meden bu hastal›¤›n bulafl›c› oldu¤u
görülmüfltür. Futbol fliddeti sadece
futbolun befli¤i ‹ngiltere’de de¤il Av-
rupa ve Güney Amerika baflta olmak
üzere tüm dünyada ortaya ç›km›fl ve
özellikle son y›llarda ülkemizde de
oldukça yüksek maddi ve manevi
zararlar›n yan›nda çok üzücü olay-
lara neden olmufltur.
Futbol tarihindeki ilk ve en dehflet
verici fliddet olaylar›yla karfl›laflan
‹ngiltere bu yüzden futbol holiganiz-
miyle mücadeleye di¤er ülkelerden
önce bafllam›fl, tedbirleri erken al-
m›fl ve bu alanda öncülük etmifltir.
“Heysel Facias›”n›, Hillsborough’yu,
Bradford Stad› yang›n›n› ve daha ni-
ce fliddet olaylar›n› yaflam›fl ‹ngiltere
bu sorunun üstesinden nas›l geldi ve
dünyan›n en çok izlenen, en çok se-
vilen, en büyük ticari potansiyeline
sahip ligini nas›l oluflturdu?
Hillsborough facias›ndan sonra Lord
Taylor’›n haz›rlad›¤› raporlar çerçe-
vesinde ‹ngiliz Hükümetleri ald›¤›
tedbirler ve uygulamalar ve ç›kar›-
lan futbola özgü kanunlar sonucu
holiganizminin üstesinden gelmifl,
yeflil sahalardaki fliddet olaylar›n› en
alt seviyeye indirmifltir. Bu önlemler
ngiltere’deki “Football Licencing
Authority” yöneticisi, ayn› zamanda
Avrupa Konseyi’nde Futbol fiiddetiy-
le Mücadele Komisyonu Baflkan›
olan John de Quidt, özel güvenlik
yaklafl›m›n› bir konferansta flöyle yo-
rumluyor: “‹ngiliz yasalar›na göre,
seyirci güvenli¤inden, yerel yönetim-
ler ya da polisten çok, birinci derece-
den kulüplerin kendileri sorumlu-
dur.”
Yani bu konuda kulüp baflkan› ve yö-
neticilerin her birinin ayr› ayr› görev-
leri vard›r. Bir seyircinin ihmal ne-
deniyle hayat›n› kaybetmesi duru-
munda, bu kifliler hapse dahi girebi-
lir. Tahmin edilebilece¤i gibi, genel-
likle birçok kulüp baflkan› kendisini
taraftarlar›n›n güvenli¤inden sorum-
lu tutmuyor, ancak futbolcu al›p sat-
mak veya flampiyon olmak için her
türlü yolu denemekten de kendini
al›koyam›yor.
Böyle bir giriflten sonra futbol alanla-
r›ndaki fliddetin, genel yaflam›m›zda-
ki fliddete ba¤lant›l› oldu¤unu ancak
çok farkl› bir kategoride de¤erlendi-
rilmesi gerekti¤ini hemen aç›klamak-
ta yarar görüyorum. fiiddet her ne ka-
dar antrenörlerin sporcular›na, spor-
cular›n tak›m arkadafl›na ya da yöne-
ticilerin zaman zaman kendi tarafta-
r›na uygulad›klar› bir fenomen olsa
da burada as›l probleme, yani bir ta-
raftar grubunun rakip tak›m taraftar-
lar›na uygulad›¤› fliddet ve bu flidde-
tin sonucunda neden olduklar› zarar-
lara yo¤unlaflaca¤›z. Taraftarlar hem
kendilerine hem de taraftar› oldukla-
r› tak›mlara verdikleri zararlar›n fatu-
ras›n› her geçen gün art›r›rken, futbo-
lumuzun prestijini de düflürmektedir.
Hiç kuflkusuz, futbol günümüzde
yeryüzünün en popüler spor dalla-
r›ndan biri olarak kabul görmektedir.
Basit bir oyun olman›n ötesinde, fut-
bol yeryüzündeki önemli sosyo-eko-
nomik yap›n›n da evrensel impara-
torlu¤una soyunmufltur. Frans›z sos-
yolog Pascal Boniface’e göre futbol
küreselleflmenin nihaî aflamas›d›r.
Futboldan daha evrensel bir olay yok
60
TamSaha
TamSaha
61
Prof. Dr. Seyhan Has›rc›
Futbolda
fliddet
ve çözüm yollar›
(2008 Avrupa fiampiyonas› TFF Taraftar
Koordinasyon Merkezi Baflkan›)
Futbolda fliddet
dünyan›n her
bölgesinde
karfl›lafl›labilen bir
olgu. Ancak futbolun
kurumsallaflt›¤›
ülkelerde y›llar
öncesinden bafllayan
çal›flmalarla fliddetin
önlenmesine dair
önemli mesafeler
al›nd›. Konuyla ilgili
olarak söylenmesi
gerekenlerden önemli
nokta, fliddetin
önlenmesi için yasal
düzenlemelerin
yetmeyece¤idir.
Taraftar profilinin çok
sa¤l›kl› bir araflt›rmaya
dayal› olarak
ç›kar›lmas› ve buna
uygun bir e¤itim
modelinin
uygulanmas› flartt›r.
‹