Basic HTML Version
lerini be¤enmeyip kendi bildi¤ini
okumaya çal›flmas› ve bunun sonu-
cunda da 1968 y›l›nda henüz 29 ya-
fl›ndayken futbolculu¤u b›rak›p antre-
nör olmaya karar vermesi, Ukrayna
futbolu için as›l dönüm noktas› ola-
cakt›.
Lobanovski’ye birazdan daha detayl›
de¤inece¤iz ancak onun teknik
adaml›k kariyerine geçmeden önce-
siyle ilgili önemli birkaç ayr›nt›y› da
es geçmemek lâz›m. Dinamo Kiev,
1961’deki ilk flampiyonlu¤unun ar-
d›ndan 1966-1968 aras›nda üç sene
üst üste ligi zirvede tamamlamay› ba-
flard›. Bununla birlikte 1964 ve 1966
y›llar›nda Sovyet Kupas›’n› da kucak-
layan taraf oldu. Bu dönemde Ukray-
na futbolu ad›na fleref
kürsüsüne ç›kan di¤er
tak›mlarsa, 1962’de
pefl pefle ikinci Sovyet
Kupas› zaferini yafla-
yan Shakhtar ile ayn›
kupay› 1969’da mü-
zesine götüren Kar-
paty Lviv’di.
1970’lerden itibaren,
Sovyet futbolunda Di-
namo Kiev’in a¤›rl›¤›
iyiden iyiye artacakt›.
Tabii bundaki en bü-
yük pay sahibi de
1974’te tak›m›n bafl›-
na geçecek olan Lo-
banovski’den baflkas› de¤ildi. Asl›nda
Loba’ya gelene kadar Dinamo Kiev
1970’lere de fena bafllamam›fl ve
1971’de tarihinin beflinci flampiyon-
lu¤una uzanm›flt›. Ancak Lobanovski
ile tak›m bambaflka bir yap›ya bürü-
necekti.
Dinamo’nun eski oyuncular›ndan An-
drey Bal’›n yapt›¤› benzetmeyi dikka-
te alacak olursak, SSCB döneminde
birlik içerisindeki her ülkede bir fut-
bol modeli benimsenmifl ve tak›mlar
da o model do¤rultusunda oynamaya
çal›flm›fllar, haliyle futbolcular›n yete-
nekleri de buna göre flekillenmiflti.
Örne¤in Özbekistan’da ve Kafkas ül-
kelerinde Güney Amerika’daki gibi
teknik kapasite ön plana ç›kmaktay-
ken Balt›k ülkelerinde Almanlar›n fut-
bol sistemine karfl› bir öykünme söz
konusuydu. Rusya ve Ukrayna tak›m-
lar›ndaysa bu modeli ayn› potada erit-
me çabas› görülmekteydi.
Lobanovski, Dinamo Kiev’de göreve
bafllad›¤›nda o dönemde genç bir
akademisyen olan Anatoli Zelent-
sov’u yard›mc›l›¤›na getirmifl ve hem
insan›n fizyolojik yap›s› göz önüne
al›nd›¤›nda en fit oyuncular›n nas›l
yetifltirilece¤i üzerine, hem de oyna-
nan maçlardaki istatistiksel verilere
dayanarak taktik gelifltirme konusun-
da bu ikili adeta laboratuarlarda de-
ney yapan bilim adamlar› titizli¤inde
çal›flmaya bafllam›fllard›. Böylece or-
taya sadece Kuzeybat› Avrupa ve Gü-
ney Amerika futbollar›n›n farkl› nite-
liklerini bir potada eritebilen bir ekip
ç›kmakla kalmam›flt›. Ayn› zamanda
bu ekip, tak›m oyunu konusunda
1960’lar›n sonunda Hollanda’da Ri-
nus Michels önderli¤inde patlayan
“Total Futbol” anlay›fl›n› da harfiyen
uygulayabilmekteydi.
Lobanovski, ektiklerini biçmekte hiç
gecikmeyecekti. ‹lk sezonunda Dina-
mo Kiev’le çifte kupa kazanma bafla-
r›s›n› gösteren efsane teknik adam, er-
tesi y›l da Kupa Galipleri Kupas›’nda
zafere ulaflarak sadece Dinamo Kiev
ad›na de¤il, Sovyet futbolu ad›na da
bir ilki baflaracakt›. Kiev ekibi, finale
kadar giden yolda CSKA Sofya, Ein-
tracht Frankfurt, Bursaspor ve PSV
Eindhoven’› devre d›fl› b›rakt›ktan
sonra finalde de Ferencvaros’u 3-0’l›k
net bir skorla devirerek Kupa 2’nin sa-
hibi olmufltu. Dinamo bunun üzerine
bir de dönemin efsane tak›m› Bayern
Münih’i Süper Kupa’da 1-0 ve 2-0’l›k
sonuçlarla devirince Avrupa’n›n en
çok göze batan ekibi haline gelmiflti.
“Y›ld›z oyunculardan kurulu bir ekip
de¤il, tak›m halinde y›ld›zlaflan bir
ekip istiyorum” diyen Lobanovski,
murad›na ermiflti.
Bu baflar›lar›n›n ard›ndan Lobanovski,
SSCB Millî Tak›m›’n›n da bafl›na geti-
rildi. Hatta o dönem Dinamo Kiev öy-
lesine parlamaktayd› ki, Loba, Türkiye
ile oynad›klar› ve 3-0 kazand›klar›
Avrupa fiampiyonas› eleme grubu
maç›nda ilk on birin tamam›n› Kievli
oyunculardan kurmufltu. Ne var ki
grubunu lider ta-
mamlay›p bir sonra-
ki aflamaya geçen
SSCB burada daha
sonra kupay› da ka-
zanacak olan Çe-
koslovakya’ya tes-
lim olmufl, bunun
ard›ndan da Loba-
novski görevini b›-
rakm›flt›.
SSCB ile hedefine
ulaflamad›ysa da Lo-
banovski, Dinamo
Kiev ile durdurula-
m›yordu. SSCB da-
¤›lana kadar yedi
kez daha ligi, befl kez daha da kupay›
kazanacak tak›m, 1986 y›l›nda da Ku-
pa Galipleri Kupas›’n› ikinci kez ha-
vaya kald›r›yordu. Bu sefer de Ut-
recht, Craiova, Rapid Wien ve Dukla
Prag’› devirerek finale kalan Kiev, fi-
nalde de Atletico Madrid’i yine 3-0’l›k
skorla geçmeyi baflarm›flt›.
1986-90 aral›¤›nda bir kez daha SSCB
Millî Tak›m›’n›n bafl›na geçen Loba,
bu dönemde de yine Dinamo Kievli
oyuncular›n iskeletini oluflturdu¤u bir
ekiple 1988 Avrupa fiampiyonas›’nda
finale kadar gelmeyi baflarm›flt›. An-
cak ilk tur gruplar›nda yendi¤i Hol-
landa’ya finalde 2-0 kaybedince millî
tak›mlar düzeyinde de bir kupa ka-
zanma flans›n› kaç›rd›.
SSCB’nin son dönemlerinde ve birli-
¤in da¤›lmas›yla birlikte Kievli birçok
önemli oyuncu flanslar›n› Bat› Avru-
pa’da denemeye çal›flm›fllarsa da ba-
flar›l› olamam›fllard›. Bunda kuflkusuz
baflar›l› olduklar› o bütüncül yap›n›n
d›fl›nda hareket etmeye hiç de al›fl›k
olmamalar›n›n pay› büyüktü. Loba-
novski de SSCB sonras› yaklafl›k 6-7
y›l kadar Körfez ülkelerinde kolay yol-
dan zengin olmay› tercih etti ve B.A.E
ile Kuveyt’te çal›flt›. Bu süre zarf›nda
Ukrayna futbolu SSCB’den ba¤›ms›z
olarak kat›ld›¤› Avrupa sahnesinde
bekledi¤i parlamay› yapamam›flt›.
Haliyle ifl yine Loba’ya düfltü.
1997’de ülkesine dönen ve yeniden
Dinamo Kiev’in bafl›na geçen tecrü-
beli teknik adam, k›sa süre içinde Ka-
ladze, Rebrov ve tabii ki Shevchenko
gibi yeni y›ld›zlar›n etraf›nda, eskiyi
an›msatan bir ekip yaratmay› baflard›.
Loba’n›n geri döndükten sonraki ilk
sezonunda fiampiyonlar Ligi’nde çey-
rek final oynayan ve bu yolda Barce-
lona’y› deplasmanda 4-0 yenmek gibi
muazzam skorlara imza atan Dina-
mo, 1998-99 sezonundaysa bir ad›m
daha ileri gidecek ve çeyrek finalde
son flampiyon Real Madrid’i saf d›fl›
b›rakacakt›. Ancak yar› finalde Bayern
Münih önünde ilk maçta 2-0 ve 3-1
öne geçmelerine karfl›n 3-3 berabere
kal›p rövanfl› da 1-0 kaybedince final
flans›n› k›l pay›yla kaç›racaklard›.
2000 y›l›nda Ukrayna Millî Tak›-
m›’n›n da bafl›na geçen Lobanovski,
genç ülkeyi 2002 Dünya Kupas›’na
tafl›maya da çok yaklaflm›flt› fakat ba-
raj maçlar›nda Almanya engeline ta-
k›l›nca Loba’n›n görevine son verildi.
Lobanovski k›sa bir süre sonra da, 13
May›s 2002’de, yani Dinamo Kiev’in
75. kurulufl y›ldönümünde, beyin ka-
namas›ndan hayata veda etti.
Büyük ustan›n ard›ndan
Lobanovski’nin vefat etti¤i sezon, ay-
n› zamanda Ukrayna futbolunda yeni
bir flampiyonu daha selaml›yordu;
Shakhtar Donetsk. Ukrayna’n›n en
zengin adamlar›ndan Rinat Ahme-
tov’un, ortakl›k etti¤i mafya babas› ve
Shakhtar’›n önceki baflkan› Aleksandr
Bragin’in bir
maç
için
stadyuma gi-
rerken bom-
bal› bir sui-
kast sonucu
öldürülmesi
üzerine kulü-
bü ele geçir-
mifl olmas›
her ne kadar
tak›m›n önü-
ne karanl›k
bir
perde
çekmifl olsa
da kulübe ya-
p›lan büyük
çapl› yat›r›m-
lar, Ukrayna
futbolunun
ç e h r e s i n i
adeta yeni-
den flekillen-
dirdi. SSCB
döneminde
ülkenin futboldaki tek temsilcisi Dina-
mo Kiev’ken ve Kiev ekibinin bu hü-
kümranl›¤›, ba¤›ms›zl›ktan sonraki ilk
10 y›ll›k dönemde de aynen devam
etmiflken Shakhtar’›n devreye girme-
siyle tekel sona ermifl ve iki kutuplu
bir yap› ortaya ç›km›flt›. Zaten son 10
sezonda da flampiyonluklar bu iki ta-
k›m aras›nda befler befler paylafl›ld›.
Shakhtar’›n ç›k›fl›n›n zirve noktala-
r›ysa 2009 y›l›nda kazan›lan UEFA
Kupas› ile 2010-11 sezonunda gelen
fiampiyonlar Ligi çeyrek finaliydi.
Bunlar›n ilkinde fiampiyonlar Li-
gi’nde arad›¤›n› bulamay›p UEFA’ya
yatay geçifl yapan Shakhtar; Totten-
ham, CSKA Moskova, Marsilya ve
Dinamo Kiev’i eleyerek geldi¤i final-
de Werder Bremen’i 2-1’le geçerek
kupaya uzan›rken ikincisinde de ku-
pay› kazanacak olan Barcelona en-
geline tak›l›yordu.
Öte yandan Ukrayna futbolunun ku-
lüpler düzeyinde elde etti¤i baflar›lar-
da, yabanc› oyunculara yap›lan yat›-
r›mlar›n etkisi yads›namayacak dü-
zeyde. Örne¤in Shakhtar, 2009’daki
UEFA finali için sahaya ç›kt›¤›nda ilk
on birinde sadece üç Ukraynal› bu-
lundururken, befl de Brezilyal›ya sa-
hipti. Hâl böyle olunca millî tak›mlar
düzeyinde bir türlü istenilen baflar›lar
elde edilemedi. Euro 2012 öncesinde
dört Avrupa fiampiyonas› elemesin-
den de eli bofl dönen Ukraynal›lar,
Dünya Kupalar›’naysa sadece bir kez,
2006’da kat›ld›. Onda da çeyrek fina-
le kadar geldilerse de bu turda müs-
takbel flampiyon ‹talya’ya 3-0’la tes-
lim oldular.
Tüm bunlar göz önüne al›nd›¤›nda,
Lobanovski sonras›nda, Lobanovski’li
y›llardaki istikrara ve baflar›lara hasret
kalan Ukrayna futbolu, ev sahipli¤ini
yapaca¤› Euro 2012’yi ç›k›fl için çok
büyük bir f›rsat olarak görüyor. Ancak
son y›llardaki en büyük y›ld›z› Shevc-
henko’nun art›k emekliye ayr›lmak
üzere oldu¤u ve geriden de henüz
çok büyük umutlar beslenen genç ye-
teneklerin gelmedi¤i bir ortamda, ‹n-
giltere ve Fransa gibi iki iddial› ülke-
nin bulundu¤u bir grupta yola ç›ka-
cak olmalar› onlar için gerçekten bü-
yük dezavantaj ve Kiev’deki finalde
yer almalar› da flu an için Kaf Da-
¤›’n›n da ötesinde bir ihtimal gibi gö-
rünüyor.
TamSaha
101
100
TamSaha