Basic HTML Version
%80’ini, savunmac›lar ise %68’ini
gole çevirebiliyor. Fakat, iflin içine
y›ld›z oyuncular (araflt›rmadaki “y›l-
d›z” tan›m› flu; en az bir prestijli bi-
reysel ödül kazanm›fl futbolcu) girin-
ce ifl de¤ifliyor. Y›ld›z forvetlerde ba-
flar› oran› %73’e, y›ld›z savunmac›-
larda ise %25’e düflüyor. ‹ster
fazla özgüvene, isterseniz de
devasa beklentilere ba¤lay›n,
ama gerçek de¤iflmiyor; y›ld›z
futbolcular daha fazla penalt›
kaç›r›yor.
Norveç’teki araflt›rmaya k›sa-
ca de¤inen ve üzerine kendi
araflt›rmas›n› yapan ESPN Ma-
gazine’in 28 May›s 2012 ta-
rihli futbol özel say›s›nda, da-
ha birçok baflka ilginç istatis-
tik var. TamSaha olarak derle-
yip yorumlad›¤›m›z bu istatis-
tikler, Avrupa fiampiyonalar›
ve Dünya Kupalar›nda -Euro
2012 öncesine kadar- penalt›-
lara giden 35 maçta yaflanan-
lar›n derlenmesiyle haz›rlan-
d›. 1976 Avrupa fiampiyonas›’ndaki
Çekoslovakya-Bat› Almanya maç›,
üst düzey turnuvalarda penalt›lara
giden ilk karfl›laflmayd›. Dire¤e tak›-
lan Uli Hoeness de penalt› kaç›ran
ilk futbolcu olunca, flampiyonluk
kupas› Çekoslovakya’ya gitmiflti. O
günden bugüne uzanan 36 y›ll›k dö-
nemde, birçok maç›n kaderi penalt›
at›fllar›yla belirlendi.
Para at›fl› önemsiz
1976’daki ilk penalt›-
lardan bu yana, Dünya
Kupalar› ve Avrupa
fiampiyonalar›nda pe-
nalt›ya giden toplam
35 maça bak›ld›¤›nda
ortaya ç›kan ilk ilginç
istatistik flu; para at›fl›n›
kazanmak çok önemli
de¤il! Zira, ilk at›fl› ya-
pan tak›m 17, ikinci
at›fl› yapan tak›m ise
18 kez sahadan zaferle
ayr›ld›. Yani ilk at›fl-
ikinci at›fl tercihi yeri-
ne, kale tercihi yapmak (mesela ken-
di seyircinizin önündeki kale) daha
mant›kl› bir hamle gibi görünüyor.
Peki, penalt›lar› kimlere hangi s›ray-
la att›rmal›? Dünya Kupalar› ve Av-
rupa fiampiyonalar›ndaki penalt›lar-
da, orta saha oyuncular› %72, for-
vetler %82, savunmac›lar ise
%75’lik bir baflar› oran› tutturdu. Fa-
kat mevkilerin kaç›nc› penalt›y› kul-
land›¤› da önem kazanabiliyor. For-
vetler birinci penalt›da en yüksek
baflar›ya sahip ve beflinci penalt›ya
kadar baflar› oran› istisnas›z gerili-
yor. Orta sahalar›n en baflar›l› olduk-
lar› at›fl s›ras› 2. s›ra. Sonras›nda 4
geliyor. Ama son penalt›larda forvet-
lerden bile kötü. O zaman son pe-
nalt›y› savunmac›lara m› att›rmak lâ-
z›m? Aynen öyle. Savunmac›lar 3.
ve 5. penalt›larda yüksek yüzdelere
ulafl›yor. Bahsi geçen turnuvalarda
savunmac›lara att›r›lan 5. penalt›la-
r›n sadece iki tanesi kaçarken, 14’ü
filelerle bulufltu.
Kaçmamas› lâz›msa, kaçar!
Araflt›rmada göze çarpan en ilginç
istatistiklerden biri de insan do¤as›-
n›n bask›yla bafl etmekte ne kadar
zorlanabildi¤ini gösteren cinsten.
fiöyle ki, topun bafl›na geçtiniz; atar-
san›z, tak›m›n›z galip gelecek. Böyle
bir durumda at›fl›n gol olma ihtimali
tam %95. Ne var ki, kaç›r›lmas› ha-
linde maça mâlolacak at›fllarda ifller
çok de¤ifliyor. Kaç›rd›¤› takdirde
maç›n da gidece¤ini bilen bir futbol-
cunun at›fl› gol yapma olas›l›¤›
%55’e geriliyor. Yani, böyle bir du-
rumda at›lan penalt›lar›n neredeyse
yar›s› kaç›yor ve maç kaybe-
diliyor.
Bir de penalt›lar› kalenin han-
gi noktas›na atmak gerekti¤i
meselesi var. Bu noktada, ka-
leyi, penalt› kullanan futbol-
cunun gözünden 3x3’lük do-
kuz eflit parçaya bölün. O
noktalara at›lan penalt›lar›n
gol olma yüzdeleri flöyle: Sol
üst: %77, orta üst %55, sa¤
üst: %91, sol orta: %79, orta
orta: %83, sa¤ orta: %75, sol
alt: %70, orta alt: %76, sa¤
alt: %75. Yani penalt›y› sa¤
üst köfleye atmakla sol üst kö-
fleye atmak aras›nda önemli
bir fark var. Tam ortaya gön-
dermek ise (kalecinin gö¤sü-
nü hedeflemek) sa¤ üste göndermek-
ten sonraki en ak›ll›ca tercih. Fakat
sa¤ üst ve kalecinin gö¤sü en az ter-
cih edilen bölgeler. ‹kisi de %6.7
oran›nda tercih edildi.
Çek’sen kaç›rmazs›n!
Penalt› at›fllar›nda baflar› denince
akla gelen ilk oyuncular Çekler. (‹ki-
si Çekoslovakya döneminde olmak
üzere) üç penalt› aflamas›nda ter dö-
ken Çek futbolcular, bu maçlar›n
üçünden de zaferle ayr›ld›. Üstelik,
toplam 20 penalt› at›fl›ndan hiçbirini
kaç›rmad›lar! Çeklerden sonra, tah-
min edebilece¤iniz gibi Almanya
geliyor. Alt› penalt› aflamas›ndan befl
galibiyet ç›karan Almanlar, 28 at›fl›n
sadece ikisini kaç›rd›. Iskac›lardan
biri, 1976’daki at›fl› kaç›ran Uli Hoe-
ness, di¤eri ise 1982 Dünya Kupa-
s›’nda Fransa ile oynanan yar› final
maç›nda bir penalt›dan yararlana-
mayan Uli Stielike. Hoeness’in pe-
nalt›s› Avrupa fiampiyonlu¤una mâ-
lolurken, Stielike’nin hatas›na ra¤-
men maç kazan›lm›flt›.
52
TamSaha
TamSaha
53
aradona, Socrates, Platini, Roberto Baggio, Van
Basten, Stojkovic, Beckham, Lampard, Gerrard,
Seedorf, Ibrahimovic ve Trezeguet’nin ortak nokta-
s› nedir? Futbol tarihinin en önemli isimleri aras›n-
da yer almalar›n›n yan› s›ra bu oyuncular can s›k›-
c› bir unvan› paylaflmalar›yla da ayn› cümlede zik-
redilebiliyor. Birçok futbolseverin bafl tac› etti¤i bu
y›ld›zlar›n hepsi, Avrupa flampiyonalar›nda ya da
Dünya Kupalar›nda penalt› kaç›rd›. Üstelik, Mara-
dona ve Platini haricindekilerin kaç›rd›¤› penalt›lar,
do¤rudan ya da dolayl› olarak tak›mlar›n›n elenme-
sine neden oldu.
“Penalt› kaç›ran yüzlerce oyuncu aras›ndan baz›
isimleri c›mb›zla çekerseniz, böyle afili bir tespitte
bulunabilirsiniz tabii” diyebilirsiniz. Ama demeyin.
Zira, y›ld›zlar›n penalt› kaç›rma al›flkanl›¤›, bir alg›-
da seçicilik sorunu de¤il. Norveç’te yap›lan bir
araflt›rmaya göre, forvetler kulland›klar› penalt›lar›n
Y›ld›zlara penalt› att›rmay›n!
Norveç’te yap›lan bir araflt›rmaya
göre, forvetler kulland›klar›
penalt›lar›n %80’ini, savunmac›lar
ise %68’ini gole çevirebiliyor. Fakat,
iflin içine y›ld›z oyuncular girince
durum de¤ifliyor. Y›ld›z forvetlerde
baflar› oran› %73’e, y›ld›z
savunmac›larda ise %25’e düflüyor.
Topun penalt› noktas›na
yerlefltirilmesinden sonraki 1.1
saniye içinde yap›lan vurufllarda
baflar› oran› sadece %59.5.
Bekleme süresini üç saniyeye
ç›kar›rsan›z, bu oran da %80’e
dayan›yor. Sert penalt›lar ise baflar›
ihtimalini azalt›yor.
Sorun, alg›m›zdaki seçicilikte de¤il; y›ld›z oyuncular
gerçekten de daha fazla penalt› kaç›r›yor. Dahas›,
kaç›r›ld›¤›nda maç›n kaybedilmesine neden olacak
penalt›lar›n neredeyse yar›s› gol olmuyor. ‹flte, galibiyetin
pamuk ipli¤ine ba¤l› oldu¤u penalt› at›fllar›na dair ilginç
istatistikler...
‹brahim Koçyi¤it
M
%
77
%
79
%
70
%
55
%
83
%
76
%
91
%
75
%
75
Penalt›lar›n isabet yüzdeleri