Basic HTML Version
110
TamSaha
Tüm
zamanlar›n en golcü isminin Pe-
le oldu¤unu düflünüyorsan›z muhte-
melen yan›l›yorsunuz. Zira Siyah ‹n-
ci’nin kendisinden yaklafl›k yar›m as›r
önce o topraklarlarda
leblebi gibi gol atan bir
vatandafl› mevcut: Arthur
Friedenreich. Ad›ndan da
anlafl›laca¤› üzere Alman
kökenli olan Friedenreich
bu özelli¤ini babas›ndan
almaktayd›. Annesiyse si-
yah bir Brezilyal›yd›. Bu
durum, ›rkç›l›¤›n etkileri-
nin ne yaz›k ki hayli kuv-
vetli oldu¤u 20. Yüzy›l
bafllar›
Brezilyas›nda
onun için fazlas›yla prob-
lem yaratm›flt›.
1892 do¤umlu Friedenreich, futbola
1909 y›l›nda Germania kulübü bünye-
sinde bafllad›¤›nda siyahlar›n futbol
oynamas› Brezilya’da adeta bir tabuy-
du. Birçok alanda oldu¤u gibi spor
alan›nda da siyahlar, beyazlar›n sahip
oldu¤u haklara sahip de¤ildi. Dolay›-
s›yla iki ›rk›n mensuplar›n›n ayn› saha-
y› paylaflmas› dahi hofl karfl›lanm›yor-
du. Gelgelelim genç melezin öyle bir
gol yetene¤i vard› ki, içinde az›c›k fut-
bol sevgisi olan kimse onun ten rengi-
ne tak›l›p kalam›yordu. Bu sayede Fri-
edenreich Brezilya’da profesyonel
sözleflme imzalayan ilk
siyahî futbolcu olmufl ve
bu hususta ma¤dur olan
di¤er siyahî oyuncular
için de önemli bir öncü-
lük vazifesi üstlenmiflti.
Uzun lâf›n k›sas›… Zor-
luklarla bafllayan kariyer,
büyük baflar› öyküleriyle
süslenerek yaklafl›k çey-
rek as›r sürecekti. Bu süre
içinde Friedenreich 1239
maça ç›k›p rakip fileleri
tam 1329 kez havaland›-
rarak inan›lmas› güç bir baflar›ya imza
att›. 1361 maçta 1281 gol atan Pe-
le’den fazlas› vard› yani Friedenre-
ich’›n. Ancak o dönemde resmi kay›t-
lar›n do¤ru düzgün tutulmuyor olma-
s›, bu say›n›n kesin bir flekilde ifade
edilmesine engel… Zira kimilerine gö-
re Friedenreich 1329 maçta 1239 gol
atm›flt› ve ilerleyen y›llarda Pele onu
geçmiflti. Kay›tlardaki fluluk nedeniyle
bu belirsizlik halen sürüyor.
Friedenreich’›n gelmifl geçmifl en
büyük y›ld›zlar an›l›rken ad›n›n
pek hat›rlanmamas›ndaki as›l et-
kense, o dönemde ne yurt çap›nda
ne de uluslararas› düzeyde do¤ru
düzgün bir turnuva düzenlenme-
siydi. Friedenreich Sao Paulo Ligi
haricinde neredeyse hiçbir mute-
ber turnuvada oynamad›. Bunun
tek istisnas›, 1916 y›l›nda düzen-
lenmeye bafllayan Copa Ameri-
ca’yd›. Onda da Brezilya’n›n ilk
flampiyonlu¤una ulaflt›¤› 1919 tur-
nuvas›nda Sambac›lar finalde Uru-
guay’› 1-0 yenerken gol Friedenre-
ich’tan gelmifl ve usta ayak dört
golle kupan›n gol kral› da olmufltu.
1930’da ilk Dünya Kupas› oynana-
cakken 38 yafl›nda olan Friedenre-
ich buna karfl›n halen Brezilya top-
raklar›ndaki en golcü isimlerden
biriydi. Fakat organizasyon bozuk-
lu¤u nedeniyle o turnuvaya gide-
cek Brezilya Millî Tak›m› sadece
Rio Eyalet Ligi’nde oynayan oyun-
culardan toplan›nca Friedenreich
kadroda yer alamam›flt›. Kim bilir,
böylesine bir talihsizlik yaflamasa
belki futbol tarihi çok daha farkl›
yaz›lacak ve bugün en büyük efsa-
neler say›l›rken de onun ad› çok
daha hak etti¤i ölçüde zikredile-
cekti.
TamSaha
111
KAYIP
y›ld›zlar
Hepsi ola¤anüstü yeteneklere sahipti ve bu yetenekleri sayesinde de bugün dünyan›n
gelmifl geçmifl en büyük futbolcular› say›l›rken bir ç›rp›da dile getirilen isimlerden biri
olabilirlerdi. Ancak hepsi yanl›fl zamanlarda yanl›fl tak›mlarda oynaman›n neticesinde
hak ettikleri flöhretin çok daha az›n› elde edebildiler ve günümüzde neredeyse sadece
futbol tarihçileri taraf›ndan büyük bir sayg›yla an›l›yorlar. Karfl›n›zda dünya futbolunun
befl kay›p y›ld›z›…
Onur Erdem
Arthur Friedenreich
Alberto Spencer
G ü n e y
A m e r i -
ka’n›n gel-
mifl geçmifl
en büyük
golcülerin-
den biri ola-
caks›n›z fa-
kat Avru-
pa’ya geçil-
di¤inde futbol tarihiyle çok fazla
hafl›r neflir olmufl kifliler haricinde
neredeyse kimse ad›n›z› duymam›fl
olacak! ‹flte ne yaz›k ki Alberto
Spencer’in kaderi bu yönde çizil-
mifl! Spencer’in kay›p bir y›ld›z ol-
mas›nda elbette en büyük etken,
belki de di¤er tüm kay›p y›ld›zlarda
oldu¤u gibi, yanl›fl zamanda ve
yanl›fl mekânda do¤mufl olmas›.
Aral›k 1937’de Ekvador’da hayata
gözlerini açan Spencer, öncelikle
Güney Ameri-
ka’n›n Avrupa-
l› yetenek av-
c›lar› taraf›n-
dan alt›n›n üs-
tüne getirilme-
di¤i bir dö-
n e m d e ,
1950’lerin ba-
fl›nda futbola
bafllam›flt›. Üs-
telik vatandafl›
oldu¤u Ekva-
dor’un futbol
dünyas›ndaki
yeri, günümüzdekine k›yasla çok
çok geriydi. Venezüella’n›n ard›n-
dan Güney Amerika’n›n en kötü fut-
bol ülkesi konumundayd›lar.
Bu flartlar alt›nda Spencer’in yapa-
bilece¤i en iyi fley, Ekvador’a gelen
di¤er Güney Amerikal› yetenek av-
c›lar›n›n dikkatini çekmekti. O da
bunu baflard›. 15 yafl›nda Everest
adl› mütevaz› bir kulüpte futbola
bafllayan Spencer, burada maç bafl›-
na biri aflan muazzam bir gol orta-
lamas› tutturdu. Bunun neticesinde
de 1959 y›l›na gelindi¤inde Güney
Amerika’n›n en büyük kulüplerin-
den olan Uruguay’›n Penarol kulü-
bü taraf›ndan transfer edildi.
Spencer, 11 sene boyunca formas›-
n› terletece¤i Penarol’ün belki de
gelmifl geçmifl en büyük efsanesi
olacakt›. Söz konusu süre içerisinde
sar›-siyahl› ekiple yedi kez Uruguay
flampiyonlu¤una ulaflan Spencer,
Güney Amerika sath›ndaki as›l flöh-
retiniyse elbette k›tan›n en önemli
kulüpleraras› futbol organizasyonu
olan Libertadores Kupas›’nda sergi-
ledi¤i performansla eriflecekti.
Spencer’in Penarol’deki ilk sezonu
olan 1960’ta bu kupan›n da ilki dü-
zenleniyordu. Aya¤›n›n tozuyla ilk
maç›nda Bolivya’da Jorge Wilster-
man tak›m›n›n filelerine dört gol
birden gönderen Spencer, yar› final-
de San Lorenzo’ya iki, finalde de
Olimpia’ya bir gol daha atarak yedi
maçta yedi golle turnuvan›n gol
kral› oluyor ve Penarol’ü de flampi-
yonlu¤a tafl›yordu.
Penarol ertesi y›l bu baflar›s›n› tek-
rarlarken Palmeiras’a karfl› 1-0 ve
1-1’lik skorlarla kazan›lan finalin ilk
aya¤›ndaki tek golde de yine Spen-
cer imzas› vard›. K›talararas› Ku-
pa’da da Pe-
narol, Benfi-
ca’y› 5-0’la
bozguna u¤ra-
t›rken Spencer
iki gol kaydet-
miflti. Spen-
cerli
Pena-
rol’ün son Li-
b e r t a d o r e s
Kupas› zafe-
riyse 1966’da
geldi. Urugu-
ay ekibi, final-
de River Pla-