40-41 / 44
41
40
başlayan Lutherci Reform hareketleri başarıya
ulaşınca, 1529’da Roma ile ilişkileri kesilir. Bunu
takip eden 200 yıl içinde İsveç, Danimarka,
Polonya ve Rusya’yla Baltık egemenliği için
birçok savaşlar yapmıştır. Kral İkinci Gustaf,
Danimarka’yla barış imzalamış, Polonya
Prusyasını ele geçirmiş ve 30 yıl savaşlarına
önemli katkıda bulunmuştur. Vestfalya
Antlaşması’yla (1648) İsveç büyük bir devlet
olur. Ancak Baltık Denizi’ndeki hâkimiyeti,
Poltava’da Ruslara yenilince son bulur (1709).
Napolyon’un generallerinden Jean Buptiste
Bernadotte 1818’de 14. Karl adıyla İsveç Kralı
olur. Bugün İsveç’te hüküm süren kral ailesi bu
soydandır. 14. Karl döneminde İsveç’le Norveç
birleşmiş, bu birleşme 1905 yılında barışçı bir
biçimde son bulmuştur. İsveç Birinci ve İkinci
Dünya Savaşlarında tarafsız kalmıştır.
Günümüzde tarafsızlık politikasına ters
düşeceği için NATO ve AB’ye girmemektedir.
Ülke adı
İsveç Krallığı
Yönetim biçimi
Meşruti Krallık
Başkenti
Stockholm
Dili
İsveççe
Yüzölçümü
449.964 km²
Nüfusu
9.801.616 kişi
Para birimi
İsveç Kronu (SEK)
Kişi başına düşen
millî gelir
46.200 $
Nüfusun etnik
dağılımı
İsveçliler, Fin ve Sami
azınlığı, Yugoslav,
Norveç, Yunan, Türk
Din
Lutherci %87, Roma
Katolikleri, Ortodoks,
Baptist, Müslüman,
Musevi, Budist
İsveç’e ilk insan yerleşmeleri, M.Ö. 800 yıllarında ülkenin
güney ucunda görülmüştür. İlk İsveçliler zamanla kuzeye
doğru yayılmaya başlamıştır. Sonraları ticaret yapmak için
Akdeniz’e açılmışlar, Romalılarla ticarî ilişkiler kurmuşlardır.
İsveç’in adı Svear kabilelerinden gelir. Ülkenin başlangıç
tarihinde güneyde yerleşmiş olan Gotarlarla Svearlar
arasında uzun süreli çatışmalar olmuştur. Svearların
Gotarları Brevalla’da yenmesiyle İsveç Krallığı kurulmuştur.
İsveç’e M.S. 4. Yüzyıl’dan başlayarak bazı Germen kabileleri
göç etmiştir. 9. Yüzyıl’da İsveç kralları Normanların Batı
Avrupa’ya yaptıkları akınlara katılmıştır. Ama asıl gayeleri
doğuda bir takım topraklar elde etmektir. Doğuya yönelen
İsveçliler Novgorod ve Kiev’i ele geçirerek buralarda birer
prenslik kurmuştur. 10. ve 11. Yüzyıllarda Norveç ve
Danimarka ile aralıklı çatışmalara girmiştir. 11. Yüzyıl’da
Hıristiyanlık İsveç’te resmî din olarak kabul edilmiş,
12. Yüzyıl’da Finlandiya da İsveç topraklarına katılmıştır.
13. Yüzyıl’da ise dört İskandinav ülkesi (İsveç, Norveç,
Danimarka ve Finlandiya) Kalmar Birliği adıyla bir tek otorite
altında toplanmıştır.
Kalmar Birliği yaklaşık 125 yıl sürer. Danimarka ile İsveç
arasındaki zıtlaşmalar yoğunlaşınca, İsveç Kralı Gustaf Vafa,
Danimarkalıları İsveç’ten çıkartarak birliğe son vermiş,
1523’te de İsveç’in bağımsızlığını ilân etmiştir. 1520’lerde
İsveç’i Tanıyalım
İsveç Krallığı, Baltık Denizi kıyısında, Finlandiya ile Norveç arasında yer alan bir Kuzey
Avrupa ülkesi. Yaklaşık 10 milyonluk bir nüfusa sahip. Resmi dili bulunmamasına karşın
ülkede en yaygın konuşulan dil doğal olarak İsveççe. Fransızca, Almanca ve Fince de
konuşulan diller arasında. Ancak küreselleşmenin etkisiyle İngilizce çok yaygın bir biçimde
kullanılıyor. Ülkenin başkenti Stockholm. 21 bölgeden oluşan İsveç’in başlıca şehirleri
başkent Stockholm’ün yanı sıra Göteborg ve Malmö.
Kuzeyin zengin krallığı
Kentli toplum
İsveç nüfusu 2013 sayımına göre 9 milyon 801
bin 616 kişidir. Nüfusun hemen hemen tamamı
Germen asıllıdır ve yüzde 98.3’ü şehirlerde,
geri kalanı ise köylerde yaşar. İsveç’te
kilometrekareye düşen insan sayısı 19 kişidir.
Nüfus artış oranı binde 16, ülkedeki mülteci
oranı ise yüzde 1.66’dır. Ortalama hayat
süresinin 81.88 yılı bulduğu İsveç’te erkekler
ortalama 80.09, kadınlar ise 83.99 yıl
yaşamaktadır. 15 yaş üzeri için okuryazar oranı
yüzde 99’dur. İsveç’te 7 ile 16 yaş arasında
eğitimmecburidir. Ülkede altı üniversite vardır
ve bunlardan en önemlisi olan Uppsala, oldukça
eski tarihlerde kurulmuştur.
96 bin tane gölü var
Tipik kuzey ikliminin görüldüğü ülkede Haziran,
Temmuz ve Ağustos aylarında gündüzler çok
uzun, geceler ise o derece kısadır. Kış aylarında
ısı bazen eksi 50 dereceye kadar düşer.
İsveç, İskandinav Yarımadası’nın sekizde beşini
kaplar. İnce, uzun bir ülkedir. Kuzey kesimi
kutup çemberinin içinde kalır. Ülkede irili ufaklı
96 bin kadar göl vardır. İsveç’in kuzeybatısı
dağlıktır. Kjölen Dağları ve İskandinav Alplerinin
doğu yamaçları bu kesimdedir. Kjölen Dağları
üzerinde İsveç’in en yüksek tepesi olan
Kebneka (2123 m) bulunur. Kuzey bölgesi birçok
ırmakla doludur. Bu ırmaklar güneyde Bothnia