30-31 / 40
ve doğu kesimlerinde yerleşiktirler. Kosova’da köy
nüfusunun büyük kısmı Arnavut etnisitesine aittir.
Sırpçanın Kosova’da resmîyeti vardır. İkinci resmî dil
olarak Sırpçanın yer almasının sebebi Kosova Sırplarına,
Birleşmiş Milletler tarafından özel azınlık hakları
verilmesidir. Bugün Kosova’da, 1999 yılındaki savaş
sonrasında yaşayan Sırpların nüfusu, eski oranın çok
altındadır. Günümüzde Kosovalı Sırplar, Kosova’da
özellikle Prizren yakınlarında Brezoviça dağlık bölgesinde
birkaç köyde; Priştine yakınlarındaki birkaç köyde ve
Kuzey Mitroviça’da; Kosova’nın kuzeyinde yaşamaktadır.
Türkçe ise Prizren, Mamuşa, Priştine, Mitroviça, Vıçıtırın,
Gilan belediyelerinde resmî statüye sahiptir. Kosova’da
Türkler, genelde güney, güneydoğu ve doğuda ağırlıkla
yaşasa da dağınık bir hâlde bütün Kosova’da
yerleşmişlerdir.
Kosova’da Türk izleri
Kosova’nın başkenti ve en büyük şehri
olan Priştine’nin nüfusu yaklaşık 600 bin
kişi. Ülkenin tek sivil uçuşlarının yapıldığı
havaalanı da Priştine’de bulunuyor.
İstanbul’dan direkt uçuş mesafesi yaklaşık
1.5 saat. Makedonya’nın başkenti
Üsküp’ten de Priştine’ye ulaşmak kolay
çünkü aradaki mesafe sadece 80
kilometre.
Priştine’nin Türkiye ve Türkler için en
önemli özelliklerinden biri 1. Murat
Hüdavendigar’ın 1. Kosova Savaşı’nda bu
topraklarda şehit olması ve türbesinin de
burada bulunuyor olması. Sultan 1. Murat’ın
şehit edildiği yerde adına bir türbe
bulunuyor. Cenazesi tahnit edilerek Bursa
Çekirge’de yaptırmış olduğu türbesine
defnedilmekle beraber, iç organlarının
defnedildiği yerde oğlu Yıldırım Bayezid
tarafından inşa edilen türbe bulunuyor.
Bu türbe 1848 yılında günümüzdeki şeklini
almıştır. 1990’lı yıllarda da T.C. Kültür
Bakanlığı tarafından onarımı yapılmıştır.
Kentte Osmanlı döneminden kalma çok
sayıda yapı bulunuyor. Eski kent
bölgesinde yapılar bir-iki katlı olduğu için
minareler hemen göze çarpıyor. Eski bir
Osmanlı kenti olan Priştine, halen gelenek
ve göreneklerimizin yaşatıldığı bir yerleşim
yeri.
Kosova genelinde Türkçe bilmek “aydın”
olma kriteri olarak kabul edildiğinden çok
sayıda Türkçe bilen insan bulunuyor.
Yaklaşık 350 bin kişinin Türkçe bildiği
tahmin ediliyor. Özellikle Osmanlı
döneminden kalma camiler ve hamamlar
mutlaka görülmesi gereken yerler. Aynı
şekilde kiliseler, saat kuleleri ve köprüleriyle de Priştine,
Kosova’nın en turistik yeri.
Aynı yol üzerinde Murat Hüdavendigar Camiî, Yaşar Paşa
Camiî ve Fatih Sultan Mehmet Han Camiî sıralanıyor.
Sultan Murad Camiî’nin en büyük özelliği ise üç padişah
döneminden de izler taşıması. Camiîin temelini 1389’da
Yıldırım Bayezid atmış, 2. Murad inşasını başlatmış, Fatih
Sultan Mehmet ise bitirmiş. Fatih Sultan Mehmed Han
Camiî ise Priştine’nin fethinden hemen sonra 1461’de
yapılmış. Kare planlı ve en önemli özelliklerinden biri
18. yüzyıla ait kalem işi duvar süslemeleri.
Kosova Müzesi ise Avusturya-Macaristan mimari stilinde
inşa edilmiş. Osmanlı döneminde Vilayet binası olarak
kullanılmakta olan yapı, 1945-1975 yılları arasında
Yugoslav Ordusunun merkez binası olarak görev yapmış.
1963’ten bu yana müze olarak hizmet veriyor. 1835
senesinde yapılmış olan Yaşar Paşa Camiî ise hemen
müzenin karşısında yer alıyor. Bunların yanı sıra kentte
çok sayıda hamam, türbe ve cami bulunuyor.
30
Kosova Cumhuriyeti, parlamenter temsilî demokrasi ile
yönetilir. Yürütme erki, Kosova Başbakanının
liderliğindeki Kosova hükümeti tarafından sağlanır.
Kosova’da Arnavut ve Sırpların siyasî arenada birden çok
partileri vardır. Türkler iki ve Goralılar tek parti ile siyasi
düzlemde temsil edilmektedir.
Kosova’yı ilk tanıyan ülke Kosta Rika, ikinci ülke Amerika
Birleşik Devletleri olmuştur. Türkiye, Arnavutluk, Birleşik
Krallık ve Afganistan da Kosova’yı tanıyan ilk
ülkelerdendir. 10 Eylül 2012 gününe kadar gözetimli
bağımsızlık altında bulunan Kosova bu tarihten itibaren
ise tam bağımsız olarak yoluna devam etmektedir.
Coğrafya
Kosova 10 bin 887 kilometrekarelik alana, 1.9 milyon
civarında bir nüfusa sahiptir. Kuzeybatısında Karadağ,
kuzey ve doğusunda Sırbistan, güneyinde Makedonya
ve güneybatısında Arnavutluk bulunmaktadır. En büyük
yerleşimmerkezi başkent Priştine’dir.
Karasal iklime sahiptir; kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları
ise sıcak ve kurak geçer. Kosova topraklarının büyük bir
kısmı dağlık arazidir. Makedonya sınırı boyunca Şar
Dağları uzanmaktadır. Burada kış turizmi faaliyetleri
yapılmaktadır. Brezoviça en önemli kış turizmi
yerleşkelerinden birisidir. Kosova dağları çok yüksek ve
dik yamaçlara sahiptir. 2656 metre ile Ceraviça zirvesi
ülkenin en yüksek doruğudur. Dreniça, Karaleva gibi
kasabalar, bu bölgenin yüksek yamaçlarında kurulmuş
yerleşim birimleridir. Kosova Cumhuriyeti’nin
güneybatısında Arnavutluk Alpleri uzanmaktadır.
Kuzeyinde ise Kopaonik Dağları bulunmaktadır.
Ekonomi
Sanayi sektörü genelde metal işleme, basit makine
üretimi, deri işleme, ağaç işleme ve mobilya üretiminde
faaliyet gösteren küçük ölçekli imalatçılardan oluşur.
Yıllık ekonomik büyüme kapasitesi ise yüzde 4
düzeyindedir. Enflasyon ortalama yüzde 3.5’tir. İşsizlik
yüzde 40 gibi oldukça yüksek bir orandadır. Hükümet
genişlemeci iktisat politikaları izlemektedir. 2012 yılında
enerji sektörü reformları ve vergi reformları
gerçekleştirilmiştir. Kosova ekonomisi yurtiçi talep, işçi
dövizleri ve yabancı yatırım (özellikle inşaat) tarafından
desteklenmektedir.
Demografi
Kosova Cumhuriyeti’nin resmî dilleri Arnavutça ve
Sırpçadır. Bunun yanında, Kosova Anayasası’nda Türkçe,
Boşnakça ve Romca (veya Romanca) da belediyeler
statüsünde resmî dil hüviyeti elde edebilir. Bu ek diller
içinde Türkçenin birçok belediyede resmîyeti söz
konusudur. Resmî diller dışında Gora bölgesinde Goralılar
tarafından kullanılan dil, “Boşnakça ile Makedonca
arasında” şeklinde tarif edilmektedir.
Kosova’da Arnavutça son dönemlerle beraber kullanılma
oranını arttırmıştır. Bunda, bağımsızlıkla beraber resmî dil
statüsüne sahip olması da önemli bir etkendir.
Arnavutçaya 1000 yıldan fazla Doğu Roma yönetimi
sonucu Latince ve Yunanca ve ayrıca 500 yılı aşkın
Osmanlı yönetimi sonucu Türkçe sözler girmiştir.
Arnavutlar, Kosova’nın geneline yayılmış bir hâldedir.
Ancak, nüfus oranı olarak ağırlıklı yapıda Kosova’nın orta
Kosova’da şehit düşen Murat Hüdavendigâr’ın Priştine’deki türbesi
Priştine’deki Fatih Sultan Mehmet Han Camiî
31