28-29 / 36
28
Topluluğu’nun oluşmasına yönelik antlaşmayı
imzalamıştır. Gagauzlara verilen özerklik, Sovyetler
Birliği’nin dağılmasından sonra barışçı yolla çözümlenen
ilk ve tek etnik sorun olma özelliğini korumaktadır.
Moldova bağımsız bir ülke olmasına rağmen Rus Silahlı
Kuvvetleri, Dinyester nehrinin doğusunda kalan
topraklarda mevcudiyetlerini korumuş ve burada
bağımsız “Transdinyester Cumhuriyeti”ni ilân etmiş olan
Slav azınlığı desteklemiştir. Bu durum, Transdinyester’in
Moldova’daki ağır sanayinin büyük bir kısmına sahip
olması nedeniyle ülke ekonomisini olumsuz olarak
etkilemiştir.
İklim ve ekonomi
Moldova hava durumu büyük oranda ılıman ve karasaldır.
Ülkede en fazla yağmur yaz aylarında görülürken Moldova
toprakları verimli tarım arazileridir.
Moldova için oldukça önemli olan iki büyük akarsu Prut ve
Dinyester ülke topraklarının
verimini arttırırken Moldova
çalışan nüfusunun yüzde 35’i
tarımla uğraşır. Bağcılık
Moldova ekonomisi için ciddi
bir gelir kaynağı olurken
meyve ve sebzecilik de
gelişmiştir. Buğday, mısır,
ayçiçeği, şeker pancarı ve
tütün Moldova topraklarında
yetiştirilen başlıca ürünlerdir.
Moldova’da çalışan nüfusun
yüzde 28’i ise sanayide
istihdam edilmektedir. Gıda
sanayii Moldova sanayii için
en gelişmiş sanayi kolunu
teşkil ederken, elektrikli
aletler ve inşaat malzemesi
sanayii Moldova sanayiinin
hızla gelişen diğer endüstri
kollarıdır. Moldova yeraltı
kaynakları konusunda ise
nitelikli minerallere sahip
değildir. Fosfor, linyit, kalay,
jips Moldova yeraltı
kaynaklarının başlıcalarıdır.
Başkent Kişinev, Moldova ekonomisi ve kent hayatının
görülebileceği en büyük şehir olurken, Moldova bürokrasi,
kültür ve sanat hayatı burada nefes alıp vermektedir.
Kişinev’de çok sayıda Türk restoranı bulunmaktadır.
Tiyatro oyunları, uluslararası ve yerel konserlere
Kişinev’de ulaşmak çok kolay olurken Kişinev sakin ve
tipik bir doğu Avrupa şehridir.
Moldova turları, her geçen gün Moldova ekonomisine olan
katkısını arttırmaktadır. Başkent Kişinev’de dünyanın
dört bir yanından gelen turistler görülebilirken Kuzey
Avrupa’nın sakin ve butik ülkesi dinlenme ve eğlenme
gibi etkinliklerle tatilini geçirmek isteyenler için cazibe
merkezidir. Moldova’da turizm yeni gelişmekte olan bir
ekonomik girişim olurken Moldova turları ile gelen
turistler ülkenin turizm faaliyetlerini her geçen gün
arttırır.
Hıristiyan Türkler: Gagauzlar
Gagauzlar, Ortodoks Hıristiyan kökenli etnik Türklerdir.
11. yüzyılda Balkanlar’a göç eden Gagauzlar, Ortodoks
Hıristiyanlığı kabul etmişler, daha sonra Osmanlı yönetimi
altında kalmışlardır. 18. ve 19. yüzyıllarda Balkanlar’da
başlayan ve bağımsız olma hedefini güden hareketler
sırasında Bulgarların baskısına dayanamayan Gagauzlar,
1750-1846 yılları arasında Tuna ırmağı üzerinden Rusya’ya
göç etmişler, Tuna bölgelerine (1769-1791) ve Besarabya’ya
(1801- 1812) yerleşmişlerdir.
Ruslar, Gagauzlara toprak vererek Tuna sınırı boyunda
yerleşmelerini sağlamış ve Rusça öğrenmelerini
kolaylaştıracak bir ortam
hazırlamışlardır.
Moldova’da yaşayan ve
Türkçe konuşan, Ortodoks
Hıristiyan Gagauz halkının
bir bölümü 19. yüzyılın
başında Osmanlı-Rus
savaşları sırasında
Bulgaristan’dan
Moldova’ya gelmiş ve 1906
yılındaki 15 günlük
bağımsızlık dönemi
dışında, sırasıyla Rus,
Rumen ve Sovyet
yönetimleri altında
yaşamıştır.
27 Ağustos 1991’de
Moldova’nın bağımsızlığını
ilân etmesinden sonra
Gagauzlar da kendi
cumhuriyetlerini ilân
etmiştir. Moldova Meclisi,
23 Aralık 1994 tarihinde
“Gagauz Yeri” Özel Hukuki
Statüsünü yasa olarak
çıkarmıştır. Yasaya göre,
Gagauzlara Moldova Anayasası’na ters düşmemek
şartıyla, çeşitli sahalarda yasa çıkarma hakkı verilmiştir.
Millet Kongresi, kültür, bilim, eğitim, iskân, belediye
hizmetleri, sağlık, spor, bütçe, ekoloji, finans ve ekonomi
alanlarında Moldova Anayasası’na ters düşmemek
kaydıyla kanun yapmaya yetkili kılınmıştır.
Gagauz Yeri’nin en yüksek mercii Başkan’dır ve Gagauz
Yeri’nin tümmakamları Başkan’a bağlıdır. Gagauz Yeri’nin
resmi dili Gagauzca, Moldovanca ve Rusça’dır. Gagauz
Yeri’nin kendi simgelerini taşıyan arması, bayrağı ve marşı
vardır.
Özerk Gagauz Bölgesi