30-31 / 44
30
Rusya’dan, yine Sovyetler Birliği’nin bir diğer cumhuriyeti
olan Ukrayna’ya devretti. Böylece bugünkü Ukrayna
toprakları, ilk kez aynı devletin bünyesinde bir araya geldi.
1991’de Sovyetler Birliği dağılırken Ukrayna da bağımsızlığını
elde etti.
Nüfus ve etnik yapı
Ukrayna’nın nüfusu, 44.5 milyon civarında. Ölüm oranının
doğum oranına yüksekliği ve yurtdışına göçler nedeniyle
Ukrayna nüfusu, sürekli azalma eğiliminde. Ukrayna
toplumunun tamamına yakını okur-yazar. Ülkede eğitim
düzeyi çok yüksek.
Nüfusun büyük kısmını (yaklaşık yüzde 77’sini) etnik
Ukraynalılar oluşturuyor. İkinci büyük etnik grup olan
Rusların oranı yüzde 17. Türk kökenli bir halk olan Kırım
Tatarlarının sayısı ise 300 bin civarında. Kırım Tatarlarının
çoğu, Kırım Yarımadası’nda yaşıyor. Ayrıca Romanya sınırına
yakın bölgelerde Moldovalılar ve Rumenler, Macaristan
sınırındaki Transkarpatya bölgesinde Macarlar yaşıyor.
Etnik Ukraynalılar, 1930’lara kadar esasen köylerde yaşıyordu.
Kent merkezlerinde Ruslar, Polonyalılar ve Yahudiler
çoğunluğu oluşturmaktaydı. 1930’larda başlayan sanayileşme
sonucunda, kırsal alanlardan köylere yoğun göçler yaşandı.
Yine 30’lu ve 40’lı yıllarda Polonyalıların Polonya’ya
gönderilmesi ve Yahudi nüfusun hem Nazilerin soykırımı hem
de İsrail’e göçler sonucunda azalması üzerine yerlerine
Ukraynalılar yerleşti. Günümüzde, etnik Ukraynalıların da
büyük bölümü kentlerde yaşıyor.
Ukrayna’da nüfusu 1 milyondan fazla olan beş şehir, sırasıyla
başkent Kiev, doğudaki Harkov, güneydeki Odessa ve
doğudaki Dnepropetrovsk ile Donetsk, ‘beş milyonerler’
şeklinde anılıyor. Nüfusu 3 milyon civarında olan başkent
Kiev, ülkenin en büyük şehri. Donetsk ve Dnepropetrovsk
kentleri, Ukrayna’nın sanayi merkezleri. Batı Ukrayna’daki
Lviv de yine ülkenin başlıca şehirleri arasında yer alıyor.
Ukrayna’da ağır sanayiin bulunduğu Güney ve Doğu
Ukrayna’da halkın önemli bölümü Rusça konuşuyor.
Buralarda Ukrayna kültürünün etkisi zayıf. Ukrayna
milliyetçiliğine soğuk duran bu bölgelerde, Rusya yanlısı
akımlar güçlü. Nitekim Şubat 2014’te Kiev’de hükümete Batı
yanlısı ve milliyetçi partilerin gelmesi, bu bölgelerde tepkiye
neden oldu ve silahlı çatışmalara zemin hazırladı. Orta ve Batı
Ukrayna bölgeleri, Ukraynaca konuşulan ve Batı yanlısı
akımların güçlü olduğu yerler.
Ekonomi
Ukrayna, Avrupa’nın en bereketli topraklarının bulunduğu bir
yer. II. Dünya Savaşı’ndaki Nazi işgali sırasında Hitler, Ukrayna
topraklarını vagonlara yükletip gübre olarak Almanya’ya
taşıtmıştı. Avrupa’nın tahıl ambarı olarak bilinen Ukrayna’da
özellikle buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ve sebze üretimi
yapılıyor. Tarımın büyük ölçüde özel işletmelerce yapılmasına
karşılık, toprakların mülkiyeti devlete ait.
Ukrayna, eski Sovyet devletleri içinde en sanayileşmiş
olanlarındandı. Ülkenin özellikle doğu ve güney bölgeleri,
ağır sanayiin yoğunlaştığı yerlerdir. Ukrayna ekonomisinin
belkemiğini oluşturan metalurji ve kimya sektörünün dışında,
uçak ve diğer motorlu taşıt üretimi gelişmiştir. Avrupa
piyasalarında son yıllardaki durgunluk, Ukrayna metalurji
sektörünü son derece olumsuz etkilemiştir.
Ukrayna’nın ihracat ve ithalatında ilk sırada Rusya yer alıyor.
İhracatta, Rusya’nın ardından Türkiye ve Mısır geliyor.
İthalatta ise Rusya’nın ardından Çin, Almanya, Belarus ve
Polonya sıralanıyor.
Geçmişte Ukrayna ekonomisine büyük katkı sağlayan turizm
sektörü, bir taraftan Ukrayna’daki siyasi kriz, diğer taraftan
ülkenin turizmmerkezi Kırım’ı Rusya’nın ilhak etmesi
nedeniyle zora girdi. Ülkenin petrol ve doğalgazda Rusya’ya
bağımlılığı ve sanayiin doğalgaza dayalı olması, Ukrayna’nın
Rusya’ya bağımlı kalmasına sebebiyet veriyor. Geçmişte IMF
ile imzaladığı stand-by anlaşması, Ukrayna’nın önceki
yönetiminin halkın kullanımına sunulan doğalgaza
sübvansiyon uygulamaktan vazgeçmemesi ve diğer bazı sert
önlemler almaya yanaşmaması nedeniyle askıya alınmıştı.
Yeni yönetim, Nisan 2014’te IMF ile 17 milyar dolarlık yeni bir
stand-by anlaşması imzaladı.
Kiev’de gece