26-27 / 36
Mehmed zamanında bazı Arnavut Beyleri
Müslümanlığı kabul etti. Osmanlıların bu diyara
yerleşmesi 1431 yılında Sinan Paşa’nın
akınlarıyla oldu. Arnavutların Payitahtla ilişkisi
de Osmanlı İmparatorluğu’nun hem yükselişinde
hem de tarih sahnesinden çekilişinde önemli
roller oynadı. Arnavutlar, Otranto fatihi Gedik
Ahmet Paşa’dan başlayarak Osmanlı
İmparatorluğu’na 33 sadrazam verdi. Kara
Ahmed Paşa, Lütfi Paşa, Ferhad Paşa, Yemen
Fatihi Koca Sinan Paşa, Tarhuncu Ahmed Paşa ve
Köprülü Mehmed Paşa’dan itibaren Köprülü
sülalesi bunların en ünlüleridir.
18. yüzyıl sonlarıyla 19. yüzyıl başlarında
Yanya’da Tepedelenli Ali Paşa, Girit ve Mısır’da
Mehmed Ali Paşa, Balkanlar ve Doğu Akdeniz’de
Osmanlı içerisinde yükselen Arnavut gücünün
sembolüydü. Ancak her iki paşa Osmanlıya bağlı
faaliyet gösterdikleri dönemlerde büyük bir güç
oluşturdukları gibi, daha sonra Payitahtla
yollarının ayrılması da İmparatorluğun
zayıflamasında önemli kilometre taşları oldu.
Arnavutların Osmanlı idari kadrolarının içinde
bulunmalarının haricinde ekonomik ve siyasi
nedenlerle veya tahsil amacıyla Anadolu’ya çok
sayıda Arnavut geldi. Bu göçler Balkan Savaşı ve
1. Cihan Harbi’nden sonra Arnavutluk dışında
Sırbistan ve Makedonya bölgelerinde yaşayan
Arnavutların Anadolu’ya gelişiyle devam etti.
1965’te yapılan bir araştırmada Türkiye’de
yaşayan Arnavutların sayısı 535 bin kişi
civarında tespit edilmiştir. Savaşlar döneminde
ülkemize göç eden Arnavutlar; Samsun, Tokat,
Yozgat, İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Sakarya
gibi illere yerleştirilmiştir.
1. Balkan Savaşı’nda ülke Karadağ, Sırbistan ve
Yunanistan’ın işgaline uğradı. İtalya ve
Avusturya-Macaristan’ın araya girmesiyle
Arnavutluk Krallığı kuruldu.
Arnavutluk Silahlı Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi
de yine 1912’dir. 1988’de 65 bin olan aktif asker
sayısı 2009’da 14 bin 500’e indirilmiştir. Zorunlu
askerlik hizmeti ise 2010 yılında kaldırılmıştır.
Arnavutluk 1 Nisan 2009’dan bu yana NATO
üyesidir.
Coğrafya
Arnavutluk 28 bin 748 kilometrekarelik
yüzölçümüne sahiptir. Kıyı uzunluğu 611
kilometre olup, Adriyatik ve İyon Denizi boyunca
uzanır. Ülkenin yüzde 70’i dağlık olup engebelidir
ve dışarıdan genellikle erişilemez. En yüksek dağ
2764 metre yüksekliğindeki Korab Dağı’dır ve
Resmi Adı
Arnavutluk
Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi
Parlamenter
Cumhuriyet
Bağımsızlık Tarihi
28 Kasım 1912
Başkenti
Tiran
Resmî Dili
Arnavutça
(Ulahça, Yunanca,
Makedonca ve diğer
yerel diller, azınlık
dili olarak
tanınmıştır.)
Nüfusu
3 milyon 47 bin
982 kişi
Yüzölçümü
28 bin 748
kilometrekare
Para Birimi
Lek
Arnavutluk, Güneydoğu Avrupa’da yer alan, kuzeyinde
Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova, doğusunda Makedonya
ve güneyinde Yunanistan’ın bulunduğu bir ülke. Ayrıca
ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya
Denizi’ne kıyısı bulunuyor. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi
arasındaki Otranto Boğazı’nın karşısındaki İtalya’ya uzaklığı
ise 72 kilometre.
Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği
Teşkilatı, Avrupa Konseyi, Dünya Ticaret Örgütü, İslam
Konferansı Örgütü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği, Orta Avrupa
Serbest Ticaret Anlaşması, Frankofon ve kurucu üye olarak
Akdeniz İçin Birlik üyesi olan Arnavutluk, ayrıca Avrupa
Birliği’nin resmî adayı.
Arnavutluk’un günümüzdeki toprakları tarihin çeşitli
noktalarında Dalmaçya, Makedonya ve Moesia Superior gibi
Roma eyaletlerinin bir parçası oldu. Modern cumhuriyet ise
Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’nun
Avrupa’daki gerilemesinden sonra ortaya çıktı. 1912 yılında
bağımsız olan Arnavutluk, 1917-1920 arasında İtalyan
himayesine girdi, II. Dünya Savaşı’nda 1939 yılında İtalya,
1943’te de Almanya tarafından işgal edilene kadar Prenslik,
Cumhuriyet ve Krallık oldu. 1944 yılında Arnavutluk’ta işgal
sona erdi ve Enver Hoca ile Emek Partisi önderliğinde
Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti kuruldu. 1991 yılında
sosyalist yönetim sona erdi ve çok partili yönetime geçildi.
Arnavutluk, parlamenter demokrasiye ve bir geçiş
ekonomisine sahip. Arnavutluk’un başkenti olan Tiran,
ülkedeki 3 milyon kişiden yaklaşık 450 binini barındırıyor.
Serbest piyasa reformları, özellikle enerji ve ulaşım
altyapılarının gelişiminde, ülkeye doğrudan yabancı
yatırımların kapısını açmış durumda.
Türkçedeki Arnavut kelimesi bir güney Arnavut (Toska) boyu
olan ‘Arvanit’lerin Türkçeleştirilmiş şeklidir. Orta Çağ’da
Arnavutlar antik İlliryalılar ve Pelasglar isimlerinin yerine
Arber, Arberesh, Arbanon, Arbanoi isimleriyle anıldılar. Yeni
Çağ’da ise Arnavutlar ülkelerini “Kartallar Ülkesi” anlamında
Shqipëria (Şipıria) şeklinde adlandırıyor. Çoğu dünya
dillerinde ise “Albania” kelimesi kullanılıyor.
Tarihçe
Arnavutların kökeni olarak Pelasglar görülür. Pelasglar
Avrupa’nın en eski kavimi olarak bilinir. Yunanlar da
köklerini Pelasglara dayandırır. Arnavut dili, Hint-Avrupa dil
ailesinin özgün bir koludur. Arnavutçada, uzun süre komşu
olmaktan ve 1000 yıllık Bizans idaresinden dolayı Yunanca ve
Sırpça, 437 yıllık Osmanlı idaresinden dolayı da Türkçe ve
Arapça kelimeler mevcuttur.
Balkanlarda Arnavutların Müslümanlıkla tanışması ilkin 1389
I. Kosova savaşı öncesinde Timurtaş Bey’in Arnavut iline
akınlar yapması ile oldu. Kısa zamanda Makedonya’nın tümü,
Ergiri-Yanya bölgeleri Osmanlı kontrolüne girdi. Çelebi
Arnavutluk’u Tanıyalım
15. yüzyıldan 1912 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun
bir parçası olan Arnavutluk’la her zaman sıkı bağlarımız
oldu. Başta Gedik Ahmet Paşa olmak üzere İmparatorluğa
33 sadrazam veren Arnavutlar, özellikle Balkan Savaşları
ve 1. Cihan Harbi döneminde yaşanan göçlerle ülkemizin
ayrılmaz parçaları haline geldi.
Kadim dost
27
26
Karadağ
Kosova
Sırbistan
Makedonya
Yunanistan
İtalya
Adriyatik Denizi
Arnavutluk
Tiran
Bulgaristan
Berat şehri, mimari yapısıyla
Yeşilırmak kıyısındaki
Amasya’yı andırıyor