21
20
3-0 kazandı ve finale çıktı. Finaldeki rakip ise ev sahibi
İspanya’ydı. 6’ncı dakikada Pereda’dan yedikleri gole 8’inci
dakikada Galimzyan Khusainov’la cevap verseler de 84’te
Marcelino’nun golüne engel olamayıp 2-1 kaybedecek ve
üst üste ikinci kez Avrupa Şampiyonu olma fırsatını
kaçıracaklardı.
1966 Dünya Kupası’nda Sovyetler bu arenadaki en büyük
başarısını yarı final oynayarak elde etti. Kuzey Kore, İtalya ve
Şili’nin bulunduğu gruptan üç maçlarını da kazanarak ilk
sırada çıktılar. Çeyrek finalde Macaristan’ı 2-1’lik skorla saf
dışı bıraktılar. Yarı finalde ise Almanya’ya 2-1 yenilerek final
şansını kaçırdılar. Üçüncülük maçında ise Portekiz’e yine 2-1
yenildiler.
1968 Avrupa Şampiyonası finallerinde Sovyetler yine
sahnedeydi. Yunanistan, Avusturya ve Finlandiya ile
eşleştikleri grubu beş galibiyet, bir yenilgiyle ilk sırada
tamamlayıp İtalya’da dört takımlı finallerde yer aldılar. Yarı
finalde eşleştikleri İtalya ile normal sürede ve uzatmalarda
eşitliği bozamadılar ve kura atışında kaybettiler. Üçüncülük
maçında ise İngiltere’ye 2-0 kaybedip dördüncülükle
yetindiler.
1970 Dünya Kupası finallerine İrlanda Cumhuriyeti ve Millî
Takımımızın yer aldığı grubu lider bitirerek giden Sovyetler
Birliği, ev sahibi Meksika, Belçika ve El Salvador’un yer aldığı
grubu iki galibiyet, bir beraberlikle lider bitirip çıktığı çeyrek
finalde Uruguay’a uzatmalarda yediği golle 1-0 kaybederek
elendi.
1972 Avrupa Şampiyonası’nda ise Sovyetleri bir kez daha
finalde izledik. İspanya, Kuzey İrlanda ve Kıbrıs Rum
Kesimi’nin yer aldığı eleme grubunu dört galibiyet, iki
beraberlikle ilk sırada tamamlayan Sovyetler, Belçika’da
düzenlenen dört takımlı finallerde Macaristan’ı
Anatoly Konkov’un golüyle 1-0 yenip finale yükseldi. Ancak
finalde karşılaştıkları Federal Almanya karşısında Gerd
Müller’in iki, Herbert Wimmer’in de bir golüne engel
olamayınca 3-0 yenilerek bir kez daha ikincilikle yetindiler.
Sovyetlerin 1958’den bu yana büyük turnuvalara aralıksız
katılımı 1974 Dünya Kupası’nda diskalifiye olmaları nedeniyle
sekteye uğradı. Kurallar gereği SSCB’nin Şili ile play-off
oynaması gerekiyordu. Evlerindeki ilk maçta golsüz berabere
kaldılar. Agusto Pinochet’nin darbe yaptığı ve devlet başkanı
Salvador Allende’nin öldürüldüğü Şili’ye gitmek istemediler ve
maçın tarafsız sahada oynanmasını talep ettiler. Bu talepleri
FIFA tarafından reddedilince de Şili’ye gitmeme kararı aldılar
ve hükmen yenik sayıldıkları için de finallere katılamadılar.
Sonrasında sıkıntılı bir döneme giren SSCB, Avrupa
Şampiyonası’nın 1976, 1980 ve 1984 elemelerini geçemedi.
1978 Dünya Kupası’na da katılamadılar. Ancak bu süreçte 1982
Dünya Kupası’nda yer aldılar. Grupta İskoçya ve Yeni
Zelanda’yı arkalarında bırakıp Brezilya’nın peşinden ikinci
olarak turu geçtiler. İkinci turda ise Polonya ve Belçika ile
eşleşmişlerdi. Belçika’yı 1-0 yendiler ama aynı takımı 3-0
mağlup eden Polonya ile golsüz berabere kalınca daha ileri
gidemediler.
1986 Dünya Kupası’nda Fransa, Macaristan ve Kanada ile aynı
grupta yer aldılar. Macaristan’ı 6-0, Kanada’yı 2-0 yendikleri
gruptan Fransa ile 1-1 berabere kalıp ilk sırada çıktılar. Ancak
ikinci turdaki unutulmaz maçta Belçika’ya uzatmalarda 4-3
yenilerek elendiler. Omaçta Belanov’un 27 ve 70’te attığı
gollerle iki kez öne geçmişler ancak Belçika 56’da Scifo ve
77’de Ceulemans’la 2-2’yi bulup maçı uzatmalara taşımıştı.
102’de Demol ve 110’da Claesen’le iki gol daha bulan Belçika
skoru 4-2’ye getiriyor, Sovyetlere Belanov’un 111’de
penaltıdan attığı gol yetmiyordu.
Ancak Sovyet futbolu artık yeni bir can damarı bulmuş
görünüyordu ve 1988 Avrupa Şampiyonası finallerinde bir kez
daha şampiyonluğa çok yaklaşacaklardı. Federal
Almanya’daki finallere Doğu Almanya, Fransa, İzlanda ve
Norveç’in yer aldığı grubu 5 galibiyet, 3 beraberlikle ilk sırada
tamamlayarak gittiler. Fransa grupta ancak üçüncü
olabilmişti. Hollanda, İrlanda Cumhuriyeti ve İngiltere ile
birlikte yer aldıkları çok zorlu grubu da birinci bitirmeyi
başardılar. Hollanda’yı 1-0, İngiltere’yi 3-1 yenmiş, İrlanda ile
de 1-1 berabere kalmışlardı. Yarı finalde karşılarında İtalya
vardı. Zorlu rakiplerini Hennadiy Litovçenko ve Oleh
Protasov’un golleriyle 2-0 yenerek finale yükseldiler.
Dördüncü kez geldikleri finalde, 1960’tan bu yana süren 28
yıllık Avrupa Şampiyonluğu hasretine son vermek istiyorlardı
ve karşılarındaki rakip grup aşamasında mağlup ettikleri
Hollanda’ydı. Ancak bu kez de işleri istedikleri gibi gitmeyecek
ve Hollanda 32’de Ruud Gullit’in, 54’te ise yıllarca unutulma-
Bugünün Rusya Millî Takımı, tıpkı ülkesi gibi Sovyetler Birliği
Millî Takımı’nın da mirasçısı kabul ediliyor. Her ne kadar
Sovyetler Birliği Millî Takımı’nın içinden SSCB’nin
dağılmasının ardından 15 farklı takım çıksa, hatta SSCB Millî
Takımı’nın en fazla forma giyip en çok gol atan oyuncusu
Ukraynalı Oleg Blokhin olsa da Rusya’nın mirasçılığı
tartışılmıyor.
Sovyetler Birliği Millî Takımı’nın uluslararası futbol sahnesine
çıkışı ise 16 Kasım 1924. SSCB’nin tarihteki ilk maçında rakibi
ise Türkiye. O gün Moskova’da Millî Takımımızı 3-0 yenerek
başlangıç yapan Sovyetler Birliği’nin tarih sahnesinden
çekilip yerini Rusya’ya bıraktığı son maç ise 13 Kasım 1991’de
Larnaka’da oynandı. SSCB, o maçta da Kıbrıs RumKesimi’ni
tıpkı başlangıçta olduğu gibi 3-0 yendi. En farklı galibiyetlerini
16 Eylül 1955’te evinde Hindistan’ı 11-1 ve 15 Ağustos 1957’de
deplasmanda Finlandiya’yı 10-0 yenerek elde eden Sovyetler
Birliği, en farklı yenilgisine ise 22 Ekim 1958’de Londra’da 5-0
kaybettiği İngiltere karşısında uğradı. SSCB’nin dağılmasının
ardından bir süre Bağımsız Devletler Topluluğu adıyla yoluna
devam eden Rusya Millî Takımı ise ilk maçını 16 Ağustos
1992’de Meksika’ya karşı oynadı ve 2-0 kazandı. Bu maçta
tıpkı eskiden olduğu gibi Rusya dışında diğer Sovyetlerin
oyuncuları da BDT takımında yer almıştı.
Kulüpler bazında Rus takımları eski adıyla Şampiyon Kulüpler
Kupası, yeni adıyla Şampiyonlar Ligi’nde ya da Kupa Galipleri
Kupası’nda şampiyonluk göremedi. Sovyetler Birliği adına
1975 ve 1986’da Dinamo Kiev, 1981’de de Dinamo Tiflis Kupa
Galipleri Kupası’nı kazandı ancak birincisi Ukrayna, ikincisi ise
Gürcistan takımıydı. Ruslar ise Avrupa kupalarındaki ilk
zaferlerini 2005 yılında UEFA Kupası’nı kazanan CSKA
Moskova ile elde etti. 2008’de ise Fatih Tekke’nin de formasını
giydiği Zenit St. Petersburg aynı başarıyı bir kez daha
tekrarladı. Zenit’in o dönemdeki hocası ise bugün
Fenerbahçe’nin başında bulunan Hollandalı Dick Advocaat’tı.
Şimdi SSCB ve Rusya’nın büyük turnuvalarda neler yaptığına
bir göz atalım. SSCB, 1930’dan 1958’e kadar olan Dünya Kupası
organizasyonlarına katılmadı. İlk olarak 1958 Dünya
Kupası’nda yer aldılar. İki yıl önce 1956 Melbourne
Olimpiyatlarında altın madalya kazanmışlar ve herkesin
dikkatini üzerlerinde toplamışlardı. İsveç’teki finallerde
Brezilya, İngiltere ve Avusturya ile paylaştıkları grupta
İngiltere ile 2-2 berabere kalıp
Avusturya’yı 2-0 yendikten sonra
Brezilya’ya 2-0 yenildiler ve 5
puanla lider olan sambacıların
ardından İngiltere ile birlikte 3’er
puan ve eşit averajla ikinci sırayı
aldılar. Dünya Kupası
finallerindeki ilk gollerini,
Avusturya maçının 13’üncü
dakikasında Nikita Simonyan
kaydetmişti. İngiltere ile
oynadıkları play-off
maçını Ilyin’in golüyle
1-0 kazanıp
çıktıkları çeyrek
finalde ev sahibi
İsveç’e 2-0
yenilip elendiler.
Ancak Sovyet
futbolu o
yıllarda altın
çağını
yaşıyordu ve
1960’ta ilk kez
düzenlenen
Avrupa Şampiyonası finallerinde zirveye çıkmayı
başaracaklardı. Elemelerde Macaristan gibi bir devi saf dışı
bırakarak Fransa’daki finallere gelmişlerdi. O dönemde finaller
dört takımla oynanıyordu. Yarı finalde Çekoslovakya’yı
Valentin İvanov’un iki, Viktor Ponedelnik’in de bir golüyle 3-0
yenerek finale yükseldiler. Finaldeki rakipleri Yugoslavya ile
kıran kırana bir maç oynadılar. Yugoslavlar 43’te Galiç’le öne
geçmiş, Sovyetler 49’da Slava Metreveli ile karşılık verince
maç uzatmalara gitmişti. 113’te Ponedelnik’in attığı gol,
Sovyetlere tarihinin en büyük başarısını, Avrupa
Şampiyonluğu olarak getirecekti.
1962 Dünya Kupası’nda ev sahibi Şili’ye çeyrek finalde elenen
Sovyetler Birliği, 1964 Avrupa Şampiyonası’nda bir kez daha
final oynadı. İspanya’daki finallere yine dört takım gelmişti.
Sovyetler, Danimarka karşısında adeta şov yaparak Valery
Voronin, Viktor Ponedelnik ve Valentin İvanov’un golleriyle
Dört final, bir şampiyonluk
Rusya Millî Takımı
1991 yılından bu yana Rusya adıyla futbol sahnesinde yer alan millî takım, eski SSCB’nin
devamı olarak kabul ediliyor. SSCB Millî Takımı’nın ise Avrupa Şampiyonası tarihinde
1960, 1964, 1972 ve 1988 yıllarında oynadığı dört final, bu finallerde elde ettiği bir de
şampiyonluk bulunuyor. Rusya Millî Takımı ise SSCB’nin dağılmasından sonra üç defa
Dünya Kupası, biri BDT adı altında altı defa da Avrupa Şampiyonası finallerine katıldı.
