29
28
ekonomisidir. Rusya dünyanın en büyük maden
ve enerji kaynaklarından birine sahiptir ve
dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz
üreticisidir. Rusya, büyük güçlerden biri olup
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi
üyesi, G8, G20, Avrupa Konseyi, Asya-Pasifik
Ekonomik İşbirliği, Şanghay İşbirliği Örgütü,
Avrasya Ekonomi Topluluğu, Avrupa Güvenlik
ve İşbirliği Teşkilatı ve Dünya Ticaret Örgütü
üyesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nun önde
gelen üyesidir.
Rusya Federasyonu 85 adet federal bölüme
ayrılmaktadır. Bu federal birimlerin hepsi eşit
bir biçimde iki delege ile Federasyon
Konseyinde temsil edilir. Federal bölümler
sahip oldukları özerklik bakımından farklılık
gösterir.
Rusya’da 23 UNESCO Dünya Mirası, 40 UNESCO
biyosfer rezervi, 41 millî park ve 101 doğa
rezervi bulunmaktadır. Rusya’da kereste,
petrol, doğalgaz, kömür, cevher ve diğer
mineral kaynakları dâhil olmak üzere geniş
doğal kaynak rezervi bulunmaktadır.
Rusya, ağırlıklı olarak güneyde bozkır ve
kuzeyinde yoğun ormanlık ovalar ile kuzey
kıyısı boyunca uzanan tundralardan
oluşmaktadır. Ülke, dünyadaki ekilebilir
arazinin yüzde 10’una sahiptir. Rusya, Arktik ve
Pasifik Okyanusu, Baltık Denizi, Azak Denizi,
Karadeniz ve Hazar Denizi boyunca 37 bin
kilometre uzunluğunda bir sahil şeridine
sahiptir.
Ülkenin büyüklüğü ve denizden uzak birçok
bölge sonucunda tundra ve uç güneydoğu
bölgeleri dışında, nemli karasal iklim ülkenin
her yerinde hâkimdir. Güneydeki dağlar, Hint
Okyanusu’ndan gelen sıcak hava kütlelerinin
girişini engellemekte olup ülkenin batı ve kuzey
bölgeleri Arktik ve Atlantik’in etkilerine açıktır.
Kuzey Avrupa Rusya’sı ve Sibirya’nın
çoğunluğu yarı arktik iklime sahiptir.
Kuzeydoğu Sibirya’nın iç bölgelerinde çok
şiddetli kışlar olup (−71 °C gibi rekor düşük
sıcaklıklar) diğer bölgelerde ise daha ılımandır.
Arktik Okyanusu kıyılarında ve Rus Arktik
Adaları’nda ise kutup iklimi hâkimdir.
Karadeniz’in Krasnodar Krayı’nın sahil kesimi,
özellikle Soçi, ılık ve yağışlı kışları ile ılıman
dönencealtı iklimine sahiptir. Kış, Doğu Sibirya
ve Uzak Doğu’nun birçok bölgelerinde yaz ile
karşılaştırıldığında kuru olup ülkenin diğer
bölgelerinde mevsim boyunca daha eşit
yağışlıdır. Ülkenin çoğu yerinde kış
mevsiminde yağışlar genellikle kar şeklinde
olmaktadır. Aşağı Volga ve Hazar Denizi
kıyısındaki bölge, Güney Sibirya’nın bazı
bölgelerinde olduğu gibi yarı kurak iklime
sahiptir. Rusya dünyanın en büyük orman
rezervlerine sahip olup, “Avrupa’nın akciğeri”
olarak bilinir ve karbondioksit emme miktarı
Amazon ormanlarından sonra ikincidir.
Rusya’da 266 memeli ve 780 kuş türü
bulunmaktadır.
Rusya’nın ihracatının yüzde 80’inden fazlasını
petrol, doğalgaz, metaller ve keresteler
Resmi Adı
Rusya Federasyonu
Yönetim Biçimi
Federal yarı başkanlık
sistemli cumhuriyet
Başkent
Moskova
Resmî dil
Rusça
Kuruluşu
25 Aralık 1991
Yüzölçümü
17 milyon 75 bin 400
kilometrekare
Nüfusu
142 milyon 355 bin
415 kişi
Kişi Başına Gelir
25 bin 400 $
Para Birimi
Rus rublesi
Rusya kuzey Avrasya’da yer alan bir ülkedir. Yönetim şekli
federal yarı başkanlık tipi cumhuriyettir. Kuzeybatıdan
güneydoğuya Rusya, Norveç, Finlandiya, Estonya, Letonya,
Litvanya, Polonya, Belarus, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan,
Kazakistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Moğolistan ve Kuzey Kore
ile komşudur. Deniz sınırı olarak Ohotsk Denizi ile Japonya ve
Bering Boğazı ile bir ABD eyaleti olan Alaska ile de komşudur.
17 milyon kilometrekareyi aşan yüzölçümüyle dünyanın en
geniş ülkesidir ve dünya yaşam alanının sekizde birini kapsar.
142 milyonu aşan nüfusuyla da dünyanın en kalabalık
dokuzuncu ülkesidir. Kuzey Asya’nın tamamına ve Doğu
Avrupa’nın büyük bir kısmına uzanan Rusya, dokuz zaman
dilimine yayılır ve üzerinde çok çeşitli çevre ve yer şekilleri
bulunur.
Rusya’nın tarihi 3. ve 8. yüzyıllar arasında Avrupa’da tanınan
bir grup olarak ortaya çıkan Doğu Slavları ile başlamaktadır.
9. yüzyılda Varegler tarafından kurulan ve yönetilen Orta Çağ
Kiev Rus Devleti ortaya çıktı. Daha sonra Kiev Knezliği bir dizi
küçük devletler halinde parçalandı ve topraklarının
çoğunluğu Moğollar tarafından istila edilip Altın Orda
Devleti’nin kolları haline geldi. Altın Orda Devleti’nden
bağımsızlığını ilân eden Rus prenslikleri yavaş yavaş yeniden
birleşip Moskova Knezliği’ni kurmuş ve Kiev Knezliği’nin
kültürel ve siyasi mirasının ardılı olmuştur. 18. yüzyıla
gelindiğinde, büyük ölçüde fetih, ilhak ve keşif yoluyla
Avrupa’da Polonya’dan Kuzey Amerika’da Alaska’ya kadar
uzanan tarihin en büyük üçüncü imparatorluğu olan Rusya
İmparatorluğu haline geldi.
1917 Ekim Devrimi’nden sonra Rusya Sovyet Federatif
Sosyalist Cumhuriyeti, dünyanın ilk anayasal sosyalist devleti
ve II. Dünya Savaşı’nda Müttefiklerin zaferinde belirleyici bir
rol oynayan tanınmış bir süper güç olan Sovyetler Birliği’nin
en büyük ve önde gelen kurucusu oldu. Sovyetler döneminde
dünyanın ilk yapay uydusu ve ilk insanlı uzay uçuşu dâhil
olmak üzere 20. yüzyılın en önemli teknolojik başarıları
gerçekleştirildi. Rusya Federasyonu, Sovyetlerin dağılmasının
ardından 1991’de kurulmuştur ve SSCB’nin ardılı olarak
tanınmaktadır.
Rusya ekonomisi, GSYİH’ya göre dünyanın en büyük
dokuzuncu ve satın alma gücü paritesi göre altıncı
Rusya’yı Tanıyalım
Çarlık döneminde 18. yüzyılda dünyanın en büyük üçüncü imparatorluğu olan, Sovyetler
döneminde 20. yüzyılın iki kutuplu dünyasının ABD ile birlikte iki zirvesinden biri olarak
kabul edilen Rusya, bugün de sahip olduğu toprakların genişliği, kalabalık nüfusu ve güçlü
ekonomisiyle birlikte dev özelliklerini koruyor.
Bir dünya devi
