TamSaha 147. Sayı

Futbol Ekonomi

Futbol ekonomisi zamanla büyüdükçe yayın gelirleri de buna paralel biçimde artış gösteriyor. Spor

Toto Süper Lig’de yakın zamanda yapılan ve önümüzdeki sezondan itibaren 5 yıl boyunca geçerli olacak

yeni yayın anlaşması da yıllık 500milyon doları bularak ciddi bir artış sağladı. Yine de Avrupa’nın beş

büyük ligine baktığımız zaman aradaki farkın hâlâ büyük olduğunu söylemekmümkün.

Mustafa Akkaya

ir ülkede futbolun ne kadar takip

edildiğini ve dolayısıyla insan

hayatında ne kadar yer kapladı-

ğını kabaca gösteren bir değer

diyebiliriz yayın gelirleri için.

Bunu ayrıca bir döngünün hem

başlangıcı hemde sonucu olarak

da kabul edebiliriz. Ülkede futbol

gerçekten ne kadar seviliyorsa

o kadar izlenir, çokça izlenen bir

olgu da medya mantığında

değerlidir. Buradan doğan para-

sal değer doğru yönetilirse yerel

yetenekler gelişir, yurtdışından

verimli transferler yapılır ve halk

için futbol izlemesi daha zevkli

bir olay haline gelir. Yani yetenek

geliştirmek kadar onu elde

tutabilmek de önemlidir.

Takımlar yurtdışında da başarı

elde ederse bu ilgi sınırları aş-

maya başlar. Bu döngü sonucu

hemyurtiçi hemyurtdışında

farkındalık artmışsa çember

tamamlanır. Futbol daha çok

sevilir, daha çok izlenir ve daha

çok finansal değer yaratır. Eğer

döngü bu şekilde tamamlanamı-

yorsa veya nüfusa oranla daha

hızlı büyüyen ülkeler varsa,

gidişatın bir noktasında problem

olduğu kadar gelişmesi gereken

başka şeyler var demektir.

Avrupa ve biz

500milyon dolarlık yayın

anlaşması Türkiye Süper Ligi’ni

Avrupa’nın bu dalda en büyük

6. ülkesi konumuna getiriyor.

Yine de önümüzdeki beş ülke ile

doğru kıyaslama yapabilmek

adına yüzde 4’lük federasyon

payını ve Birinci Lig kulüplerine

ayrılan tutarı çıkarmak gerek.

Bu şekilde önümüzdeki sezon-

dan itibaren Süper Lig kulüple-

rine yıllık 440milyon dolar, yani

yaklaşık 410milyon euro dağıtı-

lıyor olacak.

Sıralamada hemen önümüzde

yer alan lig Bundesliga. Almanla-

rın yerel yayın anlaşması,

bugünkü haliyle 626milyon

euroluk bir değer yaratıyor.

Ne var ki onlar da tıpkı Süper Lig

gibi önümüzdeki sezondan itiba-

ren aktif hale gelecek yeni bir

anlaşmaya imza attı ve buna

göre Bundesliga’nın yıllık yayın

geliri tam 1.16 milyar euroya

yükseldi. Süper Lig’in neredeyse

iki katı olan yüzde 85’lik bu artış

yüzdesi, Bundesliga’yı yerel

anlamda Avrupa’nın ikinci

büyük ligi haline getirecek.

Bugünkü durumdan devam ede-

cek olursak Almanya’nın önünde

738milyon euro ile Fransa geli-

yor. Ligue 1’ın yerel yayın gelirini

963 milyon euro ile Serie A ve

1 milyar 30milyon euro ile La

Liga geride bırakıyor. İlk sıradaki

Premier Lig ise Avrupa genelinde

mucidi olduğu bu havuzda doğal

olarak fark yaratıyor. İngilizlerin

yıllık 2 milyar 440milyon euroluk

yayın geliri en yakın rakibinin

neredeyse iki buçuk katına denk.

Hatta La Liga, Serie A ve Ligue 1’ın

yayın hakkı değerlerinin toplamı

Premier Lig’i ancak geçebiliyor.

Bugünkü yerel anlaşmaları ülke

nüfuslarıyla oranlamak, bize her

ülkedeki futbol kalitesinin yanı sıra

bu sporun ne kadar ilgiyle takip

edildiğine dair kabaca da olsa bilgi

verebilir. Buna göre İngiltere kişi

başı 46 euroluk yayın geliri ile yine

ilk sırada. Onu 22 euro ile İspanya,

16 euro ile İtalya, 11 euro ile Fransa

ve 8 euro ile Almanya takip ediyor.

Tabiî ki yeni anlaşma ile Almanya

bu rakamı 14 euro seviyesine çeke-

cek ama bugünkü haliyle bu dördü-

nün toplamı yine İngiltere’yi ancak

geçebiliyor. Türkiye ise kişi başı 4

euroluk yayın değeri ile ilk beşin

oldukça gerisinde kalıyor.

Elbette yayın gelirlerinin yerel aya-

ğının yanı sıra bir de uluslararası

satışı var. Yıllık 1 milyar 500milyon

euro civarındaki denizaşırı geliri

sayesinde Premier Lig dünya gene-

linde en fazla ilgi çeken lig konu-

munda. Bu tutarın yüzde 47’si

Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölge-

sinden gelirken yüzde 37’lik dilimi

de Asya ve Pasifik ülkelerine ait.

Geriye kalan yüzde 16 ise Kuzey ve

Güney Amerika’dan elde ediliyor.

Premier Lig’i takip eden La Liga’nın

yıllık uluslararası yayın geliri ise

610milyon euroyu buluyor. İ

spanyol ekiplerinin İngilizlere

oranla Güney Amerika’da nispeten

fazla izlendiğini de ekleyelim.

İki futbol devinin yanında diğer

ülkelerin uluslararası yayın gelirle-

rinin devede kulak kaldığını söyle-

yebiliriz. Serie A, 200milyon

euronun biraz üzerine çıkabilirken

Bundesliga 143 milyon euro, Ligue 1

ise sadece 33 milyon euroda kalı-

yor. Yine bu noktada Almanların

yeni anlaşma gereği (henüz netleş-

mese bile) uluslararası yayın gelir-

lerini yıllık 250milyon euro

seviyelerine çekmeyi hedeflediği

bir gerçek. Beş büyük ligde durum

bu şekildeyken Süper Lig’inmale-

sef yurtdışına yayın hakkı satışı

bulunmuyor. Avrupa’nın 6. büyük

yayın anlaşmasına imza atan ülke

futbolunun yurtdışında hiç ilgi

görmeyişi, ilk paragraftaki döngüye

dair problemlerimizin olduğuna

dair net bir işaret.

Yerel ve uluslararası yayın gelirleri-

nin toplamına baktığımızda resim

biraz daha netleşiyor. Premier Lig

4milyar euroyu bulan yıllık yayın

geliriyle birinciyken onu takip eden

La Liga’nın kazancı 1 milyar 600

milyon euro. Onların ardından 1

milyar 100milyon euro ile Serie A

gelirken yerel bazda 5. sırada yer

Avrupa’da yayın gelirleri