Doping kontrolü yapılacak sporcu, çeşitli kriterler doğrultusunda belirlenir. WADA (World Anti-Doping Agency) ve Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, doping kontrolü yapılacak sporcuların seçilme süreci için belirli standartlar ve yöntemler oluşturmuştur. WADA ilk yayınladığı Kod'dan bu yana gittikçe artan bir şekilde akıllı ve bilgiye dayalı test yapılmasını (Intelligent testing) önermektedir. Bunun amacı hem kaynakların verimli kullanılması hem de yakalama olasılığını artırmaktır. Doping kontrollerinin bir diğer amacı caydırıcılıktır. Bu iki temel unsur ve WADA'nın diğer kural ve önerilerine göre en uygun yöntem kontrolü yapacak dopingle mücadele kuruluşu tarafından belirlenir. a) Rastgele Seçim: Kullanımı gittikçe azalmakla birlikte halen yaygın kullanılan bir yöntemdir. Hedef test olmayan tüm testler rastgele olmalıdır. Rastgele seçim yönteminde tüm sporcuların doping kontrolüne alınması olasılığı vardır. Bu nedenle caydırıcılığı yüksektir. Eşit veya ağırlıklı rastgele olarak yapılabilir. Ağırlıklı rastgele denen yöntemde sporcular daha önce bahsi geçen risk analizine göre derecelendirilir. Yöntem daha riskli bulunan sporcuların rastgele seçilme olasılıkları daha yüksek, düşük risklilerin daha az olacak biçimde belirlenir. Ancak sonuçta rastgele seçilir. Rastgele seçim, tüm sporcuların adil ve eşit bir şekilde test edilmesini amaçlar ve sporda temiz kalma teşvik edilir. b) Hedef Test: Dopingle mücadele kuruluşu (ör. Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu) belirli sporcuları, performanslarındaki ani değişimler, önceki doping geçmişi ya da biyolojik pasaportlarındaki şüpheli bulgular gibi WADA tarafından belirtilen risk analizine uygun belirli kriterler doğrultusunda hedefleyerek seçebilir. Örneğin, bir sporcunun biyolojik pasaportundaki olağandışı değişimler veya rehabilitasyon sürecindeki hızlı iyileşmeler, bu sporcuların hedeflenmesine neden olabilir. Doping kontrolünü yapan kuruluş bu kriterleri veya sporcunun neden seçildiğini açıklamak zorunda değildir. c) Müsabaka İçi ve Müsabaka Dışı Testler: Müsabaka içi testler, belirlenmiş bir müsabakadan sonra sporcuların test edilmesi şeklinde yapılır. Tüm sporlarda tek maç veya turnuva düzeninde önemli müsabakalarda daha sık olmak üzere yapılır. Hemen tüm branşlarda madalya kazanan sporcular ya da final müsabakalarında yarışan sporcular arasında yapılır. Rekor söz konusu olan branşlarda (ör. atletizm) rekorun tescili için yapılır. Müsabaka dışı testlerde ise, sporcular antrenman dönemlerinde veya herhangi bir zaman diliminde doping kontrolüne alınabilir. Bu çok büyük oranda bulunabilirlik bildirimine göre olmakla birlikte zorunlu değildir. Tüm sporculara herhangi bir yerde herhangi bir zamanda doping kontrolü yapılabilir. d) Kayıtlı Test Havuzu: Kayıtlı Test Havuzuna giren sporcular, düzenli ancak tahmin edilemeyecek biçimde doping kontrolüne tabi tutulur. Bu başlıkla ilgili WADA Kodu bağlantısı aşağıda sunulmuştur. https://www.wada-ama.org/sites/default/files/resources/files/2021_wada_code.pdf#page=43 |