2016-17 sezonunda Spor Toto Süper Lig'in ilk yarısında takımlarında forma giyebilen 1996 ve sonrası doğumlu oyuncu sayısı sadece 20. 1996'lılar ile daha küçük yaşta olan 20 oyuncunun toplam içindeki oranı yüzde 5. Bu 20 oyuncunun sahada kaldığı dakikaların ortalaması 329. Yani genç oyuncuların sahada kalma süresi toplamın içinde yüzde 2.3'e tekabül ediyor. 20 oyuncudan 11'i 90 dakikanın altında süre alabildi. Sekiz takımda 1996 ve daha sonrasında doğmuş oyuncu forma giymedi. Genç oyuncuların bu sezondaki yıldızı ise Medipol Başakşehir'den Cengiz Ünder.
Yazı: Mazlum Uluç
Futbolun en önemli malzemesi oyuncu. Bir ülke futbolunun değeri de aslında ürettiği futbolcu sayısıyla ölçülüyor. Bugün çok paranız olduğunda bastırıp en değerli oyuncuları kulüplerinizde toplasanız da bu değirmenin suyunun kesilmeyeceğine dair bir garantiniz bulunmuyor. Bu nedenle dünyanın en zengin kulüpleri bile sağlam altyapılar kurmaya ve kendi oyuncularını yetiştirmeye büyük önem veriyor. Meseleye millî takımlar açısından baktığınızda ise iş parayla çözümlenebilir olmaktan tamamen çıkıyor ve yalnızca sizin ürettiğiniz oyunculara kalıyor. Her ne kadar Türkiye'nin bu açıdan Avrupa'da ve özellikle de Almanya'da yaşayan vatandaşlarından kaynaklanan ciddi bir oyuncu potansiyeli bulunsa da işin temel kaynağını yine kendi topraklarınızda ürettiğiniz oyuncular oluşturuyor. Oyuncuyu yetiştirmek de problemi çözmeye yetmiyor. O oyuncuya kulüplerinizde oynama fırsatı vermediğinizde yılların emeği de heba olup gidebiliyor. Genç oyuncu, olabildiğince erken yaşlarda sahaya inip tecrübe kazandıkça özgüvenini de kazanıyor ve ülkenin yarınları için umut ışığı olabiliyor.
Bu girizgâhtan sonra mevzuu getireceğimiz yer de üç aşağı beş yukarı belli oldu. Türkiye, en üst futbol platformu olan Spor Toto Süper Lig'de genç oyunculara ne kadar şans tanıyor. Bu soruya geçen yıl da cevap aramış ve oldukça karamsar bir tabloyla karşılaşmıştık. Bu sezon, geçen sezona oranla biraz daha gelişme olduğunu söyleyebilsek de ortaya anlamlı bir iyileşmenin çıktığını iddia edebilmek mümkün değil.
Sadece 20 oyuncu!
2016-17 sezonunda Spor Toto Süper Lig'in ilk yarısında takımlarında forma giyebilen 1996 ve sonrası doğumlu oyuncu sayısı sadece 20. Geçtiğimiz sezon bu rakamın 16 olduğunu da hatırlatalım. Bu sezon takım başına "1" oyuncunun üzerinde bir rakam çıkıyor. Geçtiğimiz sezon 17 haftalık ilk yarı periyodunda 1995 ve sonrası doğumlu 16 oyuncu toplam 6109 dakika sahada kalmıştı ki, bu da her bir oyuncu için 1530 dakikalık toplamda ortalama 382 dakikalık süre demekti. Geçtiğimiz sezon ilk yarıda forma giyen toplam 413 oyuncu içinde oynama şansı bulabilen 1995 ve sonrası doğumlu 16 oyuncunun oranı ise yüzde 3.8'e tekabül ediyordu. Bu sezon ligin ilk yarısında 397 oyuncu forma şansı yakaladı ve 1996'lılar ile daha küçük yaşta olan 20 oyuncunun toplam içindeki oranı yüzde 5'e yükseldi. 20 oyuncunun sahada kaldığı toplam dakika ise bir hafta eksik oynanmasına rağmen 6577'ye yükseldi. 6577 dakikayı 20 oyuncuya böldüğümüzde adam başına 329 dakika düşüyor. Ancak bu düşüşte bir maç eksiğini göz önünde bulundurmak ve gerçeğe ulaşmak için ortalamaya bakmak gerekiyor. 18 takımın 11 oyuncusunun 90 dakika sahada kaldığını ve 16 hafta oynadığını düşündüğümüzde ortaya toplam 285 bin 120 dakikalık bir süre çıkıyor. 20 genç oyuncunun aldığı 6577 dakikalık sürenin genel toplam içindeki payı ise yüzde 2.3. Geçtiğimiz sezon ise genç oyuncuların toplam süre içindeki payları yüzde 2'ydi.
Acı gerçekler
Ne yazık ki 18 takımdan 8'inde 1996 ve daha sonrasında doğmuş hiçbir oyuncunun forma şansı bulamadığını söyleyelim. Bu takımlar Akhisar Belediyespor, Antalyaspor, Aytemiz Alanyaspor, Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, Gençlerbirliği ve Osmanlıspor. Dikkat çekici bir durum; şampiyonluk potasının olağan sakinleri Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray'da 21 yaş altı tek oyuncu bile forma giyemiyor. Fenerbahçe'nin en genç ismi 23 Mart 1995 doğumlu Ozan Tufan. Galatasaray'da ise 24 Ekim 1994'lü Bruma ile 15 Ocak 1994'lü Sinan Gümüş, takımın en genç oyuncuları. Beşiktaş'ın en genç oyuncusu da 1 Şubat 1994 doğumlu Talisca. 21 yaş altı oyuncusu bulunmayan diğer takımlardaki genç oyuncu numunelerine göz attığımızda Akhisar Belediyespor'da 27 Temmuz 1991'li Ömer Bayram ve 5 Ocak 1991'li Soner Aydoğdu'yu, Antalyaspor'da sadece 140 dakika oynayabilen 7 Temmuz 1993'lü Ozan Evrim Özenç'le 64 dakika sahada kalabilen 13 Haziran 1993'lü Milan Jevtovic'i, Aytemiz Alanyaspor'da 4 Nisan 1994'lü Isaac Sackey'yi, Gençlerbirliği'nde takımdan ayrılıp Başakşehir'e giden 15 Temmuz 1995'li İrfan Can Kahveci'yi, Osmanlıspor'da da 6 Mart 1995'li Aminu Umar'ı görüyoruz.
Diğer 10 takım arasında ise en fazla 21 yaş altı oyuncu oynatanları 3'er oyuncuyla Trabzonspor, Gaziantepspor ve Bursaspor. Bu takımları 2'şer oyuncuyla Çaykur Rizespor, Adanaspor, Kayserispor, Kasımpaşa, 1'er oyuncuyla da Atiker Konyaspor, Kardemir Karabükspor ve Başakşehir takip ediyor.
Ancak bu rakamlar size yanlış bir fikir vermesin. 21 yaş altı üçer oyuncu oynattığını söylediğimiz Trabzonspor'un üç oyuncusu da sadece 1'er maç oynadı ve toplam olarak sahada kalma süreleri de sadece 63 dakika. Gaziantepspor'un üç oyuncusu ise biraz daha şanslı. Onların toplam sahada kalma süresi 315 dakika buluyor. Bursaspor'da ise 1572 dakika sahada kalan üç oyuncusuyla aslında başı çekiyor.
Şimdi 16 haftalık periyotta toplam 6577 dakika sahada kaldıklarını söylediğimiz 20 oyuncuya biraz daha yakından bakalım. Bu oyuncuların 15'i yerli, 5'i yabancı. 250 dakikanın üzerinde forma giyen 8 oyuncunun ise 5'i yerli, 3'ü yabancı. Bu 20 oyuncudan 7'si sadece 1 maç oynama şansı bulabilmiş. 11 oyuncu 90 dakikalık süreye bile erişememiş. Bu sürenin üzerine çıkabilen oyuncu sayısı sadece 9.
Yalnızca 1 maç oynayabilenler ancak bir devreyi bile tamamlayamayanlar Trabzonsporlu Yusuf Yazıcı, Ramil Sheydaev ve Abdülkadir Ömür, Kayserisporlu Miladin Stevanovic ve Furkan Yaman, Kasımpaşalı Ahmet Ildiz ve Kardemir Karabüksporlu Çınar Tarhan. Trabzonsporlu Abdülkadir Ömür 8, Kayserisporlu Furkan Yaman da 7 dakika oynama fırsatı bularak listeye girebilmiş. Adanasporlu Ahmet Bahçıvan 16 maçın 5'inde sahaya ayağını basmış ama aldığı toplam dakika sayısı sadece 56. Gaziantepsporlu Orkan Çınar ise 7 maçta ancak 77 dakikaya ulaşabilmiş. Bursasporlu Mert Örnek'in 2 maçtaki 44 dakikası Orkan'ın yanında oldukça uzun görünüyor. Gaziantepsporlu Doğanay Kılıç 2 maçta 86, takım arkadaşı Alpay Koçaklı ise 4 maçta 152 dakika oynamış. Alpay Koçaklı'ya bir parantez açmakta fayda var çünkü 19 Eylül 1998 doğumlu oyuncu listedeki isimlerin en gençler sıralamasında ikinci basamakta yer alıyor. 25 Haziran 1999'lu Abdülkadir Ömür gençlerin en genci ama alabildiği süre 8 dakikayla sınırlı.
1 numara Cengiz Ünder
Biz şimdi gözümüzü genç oyuncular listesinin üst sıralarına çevirelim ve en fazla dakika alan genç oyuncularla ilgilenelim. Listenin ilk sırasında, 16 maçlık periyodu lider tamamlayan Medipol Başakşehir'in kanat oyuncusu Cengiz Ünder bulunuyor. Sezon başında Altınordu'dan transfer edilen 14 Temmuz 1997 doğumlu Cengiz Ünder, Brezilyalı usta Doka'yı yedek bırakarak banko oynamayı başardı ve 16 maçın tümünde sahaya çıkarak 1295 dakika süre aldı. Bu maçlarda 3 gol, 4 asistlik bir performans gösteren genç oyuncu takımının liderliğinde önemli bir rol üstlenirken, A Millî Takım formasını giymeyi de başardı.
Listenin ikinci sırasında ise Çaykur Rizesporlu Oğulcan Çağlayan bulunuyor. 22 Mart 1996 doğumlu forvet Oğulcan, sezon başında Kayserispor'dan geldiği Çaykur Rizespor'da bir süre sonra Emrah Başsan'ı yedek bırakıp 3 maçta 956 dakika süre aldı ve bu sürede gol atmayı başaramasa da 3 asistlik katkı sağladı.
Üçüncü sırada ise bir yabancı oyuncu yer alıyor. Adanaspor'un sezon başında Bosna-Hersek'in Zrinjski Mostar takımından transfer ettiği 18 Ağustos 1996 doğumlu Goran Karacic, takımının 9 maçında 90 dakika kaleyi koruyarak 810 dakikalık süreye ulaştı.
Dördüncü sıradaki oyuncu da yine bir yabancı ve o da tıpkı Goran Karacic gibi bir Bosna-Herkes vatandaşı. Atiker Konyaspor'a geçtiğimiz sezonun ara transfer döneminde Bosna-Hersek'in Zeljeznicar takımından transfer edilen Amir Hadziahmetovic, o sezon 5 maçta 209 dakika oynama fırsatı bulabilmişti. Bu sezon ise Aykut Kocaman'ın en güvendiği isimlerden biri olmayı başaran 8 Mart 1997 doğumlu orta saha oyuncusu, 10'u ilk on birde olmak üzere 13 lig maçında sahaya çıktı ve 792 dakika süre alırken 1 de gol attı.
Genç oyuncuların en golcüsü ise Bursaspor'un 28 Mart 1997 doğumlu santrforu Kubilay Kanatsızkuş oldu. Aldığı süre açısından listenin beşinci basamağında bulunan 1.90'lık santrfor, 10'u ilk on birde olmak üzere çıktığı 12 maçta 785 dakika süre aldı ve 4 gol, 1 asistle başarılı bir performans ortaya koydu.
Kubilay Kanatsızkuş'un ardında ise yine bir Bursasporlu oyuncu bulunuyor. 12 Şubat 1997 doğumlu stoper Ertuğrul Ersoy, bu sezon tamamı ilk on birde olmak üzere 9 maça çıktı ve 743 dakika sahada kaldı. Bu sezon daha çok sağ bek mevkiinde izlediğimiz Ertuğrul Ersoy, 1 de gol atmayı başardı.
Listede yedinci sırada bulunan Kasımpaşalı Batuhan Altıntaş da Bursaspor'un altyapısından yetişmiş bir oyuncu. Galatasaray'ın eski yıldızlarından Yusuf Altıntaş'ın oğlu olan 14 Mart 1996 doğumlu Batuhan, Bundesliga'nın Hamburg takımında geçirdiği bir sezonun ardından sezon başında geldiği Kasımpaşa'da ikisi ilk on birde olmak üzere 10 maça çıktı ve 359 dakika sahada kalırken bir de gol attı.
Çaykur Rizespor'un sezon başında Kayseri Erciyesspor'dan renklerine bağladığı Iyayi Atiemwen de üçü ilk on birde dört maça çıktığı bu sezonun ilk yarısında 257 dakika forma giyerken bir de gol kaydetti.
En yaşlısı Başakşehir, en genci Çaykur Rizespor
Peki, Spor Toto Süper Lig'de yer alan 18 takımın ilk yarı boyunca sahaya çıkan kadrolarının yaş ortalaması nedir? Ligin en genç ve en yaşlı takımları hangileridir? Ligin yaş ortalaması en yüksek takımı, sezonun ilk yarısını lider tamamlayan Medipol Başakşehir. Abdullah Avcı'nın takımının yaş ortalaması 29.72. Turuncu-lacivertli takımı 29.6'lık yaş ortalamasıyla Akhisar Belediyespor, 29.26'lık yaş ortalamasıyla Kardemir Karabükspor, 29.15'lik yaş ortalamasıyla Galatasaray, 29.14'lük yaş ortalamasıyla Fenerbahçe, 29.04'lük yaş ortalamasıyla Antalyaspor ve 29'luk yaş ortalamasıyla da Beşiktaş takip ediyor. Görüldüğü gibi, ligin ilk yarısını ilk dört sırada tamamlayan takımların tamamı, yaş ortalaması en yüksek yedi takım arasında yer alıyor. Yaş ortalaması 28 ve üzerinde olan diğer takımlar ise Osmanlıspor (28.86), Aytemiz Alanyaspor (28.08) ve Bursaspor (28).
Gelelim ligin en genç takımına. İlk yarıyı küme düşme hattının bir parmak üzerinde bitiren Çaykur Rizespor 25.5'lik yaş ortalamasıyla ligin en genç takımı olma özelliğine sahip. İlk yarıyı son sırada kapatan Adanaspor ise 26 yaş ortalamasıyla ikinci sırada. 26.22'lik yaş ortalamasıyla üçüncü sırada bulunan Trabzonspor'un ilk yarıyı tamamladığı nokta da hiç de iç açıcı değil. 26.36'lık yaş ortalamasıyla dördüncü sıradaki Kayserispor, ilk yarıyı düşme hattında bitirdi. 26.95'lik yaş ortalamasıyla beşinci basamakta bulunan Gençlerbirliği ise dengeyi kurmuş görünüyor. Bu takımları ise 27.18'lik yaş ortalamasıyla Kasımpaşa, 27.52'lik yaş ortalamasıyla Atiker Konyaspor, 27.54'lük yaş ortalamasıyla da Gaziantepspor izliyor.
