Süper Lig'e aday 19 takımın top koşturduğu PTT 1. Lig'de 65 yabancı oyuncu forma giyiyor. Üç yabancı oyuncunun yanı sıra Türk Cumhuriyetlerinden de iki isimle anlaşma imkanı tanıyan yeni statünün ardından sadece iki takım beş yabancı kontenjanını kullandı. Bir takım ise sadece iki yabancıyla oynuyor. Yabancı oyuncuların 32'si Avrupa, 23'ü Afrika, 6'sı Güney Amerika, 3'ü Asya, 1'i de Kuzey Amerika'dan. 65 oyuncunun 26'sı forvet, 23'ü orta saha, 11'i defans, 5'i de kaleci olarak görev yapıyor.

Yazan: Canberk Atik / TamSaha

Türkiye'de göz önünde olandan kıyıda köşede kalana doğru ilgisizlik algısı genellikle doğru orantı gösterir. Futbol odaklı baktığımızda da Spor Toto Süper Lig'in yansımasından alt ligleri net olarak göremiyoruz. Tâbiri caizse üvey evlat muamelesi yapıyoruz. Alt ligleri ilgiyle takip eden ve üzerinde analiz çalışmaları yapan futbolseverleri tenzih ederek belirtmeliyim ki günümüzün görsel ve yazılı basını benim söylemimi ne yazık ki kanıtlıyor. Yazının konusu olan PTT 1. Lig, amatör liglere oranla ulaşılabilirliği daha yüksek olsa da Süper Lig'in hışmından nasibini alanlardan ve hak ettiği ilgiyi göremeyenlerden. Yine de devlet televizyonlarından izleyenlerine ulaşabiliyor olması, Türkiye'nin 2 numaralı liginin tutunma direncini artıyor.

2010-2011 sezonuna kadar Süper Lig'den düşenin hem sportif hem de ekonomik bazda toparlanması zaman alıyordu ve derin yaralar oluşturuyordu. Hatta 1. Lig'in orta sıra takımları ne yukarı çıkabilip ne de aşağı inemeyince kendilerince bir standart oluşturdu. Buna örnek olarak Karşıyaka Futbol Takımı gösterilebilir. Yıllardır süren Süper Lig hayali ya play-off'ta ya da play-off'un eşiğinde kalmasına karşın Kaf Kaf'ı üst sıraları zorlayan bir takım halinde tuttu. Bunun temel sebebi üst lig için yapılanma ihtiyacı duyulmaması ve düşme tehlikesinden uzak kalındığı için kadroda dramatik değişiklikler yapılmamasıyla açıklanabilir. Diğer yandan Kocaelispor ve Sakaryaspor gibi düşer kalkar kulüplerin geldiği son nokta futbola gönül verenleri fazlasıyla yaralıyor. Aksi bir örnek olaraksa Akhisar Belediye Gençlik ve Spor gösterilebilir. Özellikle 1. Lig'de şampiyonluk getiren Hamza Hamzaoğlu'na güvenilmesi başarılı bir yapının temelini oluşturdu. 1. Lig takımlarının serüvenine fazlasıyla etki edecek karar ise 2010'ların hemen başında verildi. 2010-2011 sezonu itibariyle yürürlüğe giren "yabancı oyuncu kuralı" ile PTT 1. Lig takımları da artık Türkiye vatandaşı olmayan futbolculardan yararlanabilecekti.

Üç oyuncu sınırlaması ve 24 yaşın altında olma şartlarıyla oluşturulan düzenleme 2013-2014 sezonu itibariyle yaş sınırının ortadan kaldırılıp "3 yabancı oyuncu oynatılabilir" olarak neticelendirildi. Bir de Süper Lig'den farklı olarak Türk Cumhuriyetlerine (Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan) mensup oyuncuların ikisiyle de anlaşma olanağı tanındı.

Yabancı kuralının uygulanmaya başlandığı sezondan itibaren sürekli artış gösteren yabancı sayıları 2013-2014 sezonunun ikinci yarısı itibariyle 65 oyuncuyu buldu. PTT 1. Lig takımları, Süper Lig takımlarının aksine kotalarını sonuna kadar zorlama yoluna gitmeyip genel olarak nokta transferlerle haklarını kullanmayı tercih ediyor. Genellikle kulüpler en az üç yabancı transferi yaparken 1461 Trabzon iki Ganalı Torric Jebrin ve Shaiba Yakubu ile transferi sonlandırdı. Ligin beş yabancı kontenjanını dolduran kulüpleri ise Tekden Denizlispor ve Tavşanlı Linyitspor.

PTT 1. Lig kulüpleri, biri hariç gol yollarındaki verimliliğini artırmak için transferde forvet oyuncularına yöneldi. Fethiyespor ise bu durumun aksine yabancı forvet transferi yapmayan tek kulüp konumunda. Kadrolarında Kamerunlu kaleci Daniel Ndjock, Azeri defans Davud Karimi, Hırvat defans Nikola Zizic ve Arnavut orta saha oyuncusu Liridon Krasniqi bulunuyor. Ligdeki toplam yabancı uyruklu forvet sayısı 26 iken orta saha oyuncularının sayısı ise 23. Takımlar golü servis edecek isimler için de yine ülke sınırlarının dışını çare gördü. Savunma hatlarına baktığımızda ise dramatik bir düşüşle karşı karşıya kalıyoruz. 9 takım defans hattında en az 1 yabancıyı bulunduruyor ve ligdeki yabancı uyruklu defans oyuncusu sayısı 11. Fethiyespor ve Boluspor ise defans hattına ikişer yabancı transferi yapan takımlar. Diğer yandan Karşıyaka, Adana Demirspor, Fethiyespor, Tavşanlı Linyitspor ve Kahramanmaraşspor kalelerini yabancı eldivenlere emanet ederek "70 küsur milyonluk ülkeden kaleci çıkmıyor" mesajını veren kulüplerimiz konumunda.

Türk Cumhuriyetleri vatandaşları için ayrılan kontenjanların takımlar bazındaki dağılımları da dikkat çekiyor. Bu ülkeler için ayrılan transfer hakları takımlar tarafından genellikle savunma hattında tercih edildi. Örneğin Tavşanlı Linyitspor kaleyi Azeri Andrey Popovic'e emanet ederken defansı da bir başka Azeri Ilgar Nabiyev'le güçlendirdi. Tekden Denizlispor Azeri Saşa Yunisoğlu'nu kadrosuna dâhil ederken Fethiyespor da yine bir Azeri olan Davud Karimi'yi aldı. Hakkını orta saha için kullanan kulüplerden Şanlıurfaspor, Özbek Dilshod Rakhmatullaev'le anlaşırken Gaziantep Büyükşehir Belediyespor da bir başka Azerbaycan vatandaşı orta saha oyuncusu Ufuk Budak'ı kadrosuna dâhil etti. Ligde bu kontenjanını forvet hattından yana kullanan üç takım mevcut. Mersin İdman Yurdu, Kazak İvan Periç'le, Orduspor Azeri Branimir Subasic'le ve Tekden Denizlispor Kırgız Mirlan Murzaev'le forvet hatlarını güçlendirdi.

Lejyonerlerin kıtalara dağılımına baktığımızda Avrupalılar 32 oyuncuyla başı çekiyor. Onları 23 oyuncuyla Afrikalılar, 6 oyuncuyla Güney Amerikalılar, 3 oyuncuyla Asyalılar ve 1 oyuncuyla da Kuzey Amerikalılar izliyor.

Yabancı oyuncularını aynı kıtadan seçen takımların sayısı ise dört. Manisaspor'da dört, Bolusupor'da ise üç Avrupalı oyuncu forma giyiyor. Balıkesirspor üç yabancı tercihini hepsi farklı ülkelerden de olsa Afrikalılardan yana kullanırken, 1461 Trabzon'un iki yabancısı da Ganalı.

Yabancı oyuncuların bireysel istatistiklerinde ise birkaç isim verimlilik anlamında diğerlerinin önüne fırlıyor. Özellikle Manisaspor'un Sırp golcüsü Slavko Perovic, 26 maçta attığı 16 golle gol krallığının zirvesinde yer alıyor. Bu yazı yazılırken PTT 1. Lig'de 30. haftanın geride bırakıldığını hatırlatmakta yarar var. Manisaspor sezon başında Sırbistan'ın FK Rad kulübünden kiraladığı 24 yaşındaki forvetten bu kadar verim alabileceğini düşünmüş müydü, tartışılır. Manisalılar gelecek sezon Süper Lig'e çıkma başarısı gösterirse Sırp golcünün bonservisi için fazlasıyla çaba sarf edecektir. Bir diğer göze çarpan isimse Adanaspor'un Brezilyalısı Tiago Bezarra. Brezilyalı 2008'den bu yana 1. Lig'de görmeye alıştığımız bir isim. Altay ve Karşıyaka'yla yaşadığı İzmir serüveninden sonra 2012'de ülkesine dönen Bezarra, bu sezonun başında Adanaspor'un yolunu tutmuştu. 25 maçta kaydettiği 12 golle en verimli sezonunu geçiren Brezilyalı, takımının gol yollarındaki en etkin elemanı. Adana'nın turuncu yakası, Bezarra'nın sırtındaki yükü hafifletmek için devre arasında Çaykur Rizespor'dan Uche Kalu'yu forvet hattına monte etti. Ancak Nijeryalı, turuncu-beyazlı formayla 8 karşılaşmada yalnızca 1 kez fileleri havalandırabildi.

Balıkesirspor'un Ganalı forveti Karikari de bu sezon önemli sıçrama gösteren oyuncular arasında. 22 yaşındaki futbolcu bu sezon çıktığı 22 karşılaşmada 11 gol kaydetmeyi başardı. AIK'ten kiralık olarak Balıkesirspor'a katılan Karikari, Marmara temsilcisinin gol yükünün dörtte birlik kısmını sırtlamış durumda. Ligin liderlik adaylarından İstanbul Büyükşehir Belediyespor'da ise iki emektar isim göze çarpıyor. 2011'den beri İstanbul ekibinin kadrosunda yer alan Bulgaristan vatandaşı Doka ve Boşnak Edin Visca, takımları bir alt lige düşmesine karşın turuncu-mavili ekipten ayrılmadı. Spor Toto Süper Lig'de mücadele ettikleri dönemde de dikkat çeken performanslar sergileyen bu iki isim, şimdilerde kulüplerini tekrar Süper Lig'e çıkarmanın peşinde. Takımın kaydettiği toplam 56 golün 17'sinde bu ikilinin imzası var. Doka 10 kez rakip fileleri havalandırırken Edin Visca da 7 kez topu filelere göndermeyi başardı. Bu ikiliye destek vermesi için devre arasında forvet hattına transfer edilen Siera Leoneli Mohamed Bangura ise henüz 1 gol kaydedebildi.

2011 yılına kadar 1. Lig'de yabancı oyuncuların esamisi okunmuyordu. Bunun sebebi olarak da "genç oyuncular şans bulsun ve tecrübe kazansın" gerekçesi öne sürülüyordu. Ancak bu açıklamayı yapan zihinler, takım bir üst lige çıktığında ekibi baştan aşağı gönderip çarpık bir kadro oluşumu gerçekleştiriyor ve ne yazıktır ki geri dönecekleri 1. Lig'de yeniden emektar isimlerinin kapılarını çalıyordu. Bugünkü uygulamanın ise 1. Lig'deki kulüplerin Süper Lig'e çıktıkları takdirde kadro istikrarlarını korumalarına yardımcı olacağı söylenebilir.

Yabancı Oyuncuların Kıtalara Dağılımı

Avrupa 32

Afrika 23

G. Amerika 6

Asya 3

K. Amerika 1

Yabancı Oyuncuların Mevkilere Dağılımı

Kaleci 5

Defans 11

Orta Saha 23

Forvet 26

Yabancı Oyuncuların Takım ve Ülke ve Mevkileri