2009 yılının Kasım ayında kurulan Etik Kurulu, Türk futbolundaki etik değerlerin korunması ve toplumdaki saygınlığının zedelenmesinin önüne geçilmesi konusunda gerekli hukuki denetimleri yapmakla görevlendirildi. Daha önemli görevlerinin "Futboldaki davranış biçimini yükseltmek" olduğunu söyleyen Kurul Başkanı Prof. Dr. Sait Güran, "Etik dışı davrananları, futbolun kalitesini düşürmeyecek bir davranış modeline doğru geçirmeye çalışıyoruz. Futbolun etiğini yazmaya çalışıyoruz. İyinin ön plana çıkarılmasına, rol modellere, örnek kişilere ihtiyacımız var" diyor.
Türker Tozar
"Futbolun marka değerini korumak" ifadesinin son yıllarda çoğu futbol adamının konuşma notları arasında mutlaka yer aldığını söylersek, yanlış yapmış olmayız. Marka değerini korumak için atılan birçok adıma ve Fair Play ilkelerini ön plana çıkarmaya çalışan girişimlere karşın, esas işlevi Türk futbolunda bu konudaki olumsuz gelişmelerle ilgilenmek olan bir kurum tesis edilmemişti.
İşte Etik Kurulu da bu gereklilik üzerine ortaya çıktı. Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu'nun Kasım 2009'da yaptığı toplantıda aldığı kararla resmi olarak kurulan Etik Kurulu, Türk futbolundaki etik değerlerin korunması ve toplumdaki saygınlığının zedelenmesinin önüne geçilmesi konusunda gerekli hukuki denetimleri yapmakla görevlendirildi.
Etik Kurulu'nun UEFA ve FIFA'nın ülke düzenlemelerinde yer almasını istediği bir oluşum olduğunu belirten Başkan Sait Güran, "Esas işimiz şike iddialarını araştırmak. Fakat bunun yanında benim şahsi fikrime göre daha önemli olan futboldaki davranış biçimini yükseltme görevimiz" diye konuşuyor.
Futboldaki aktörlerin davranışlarının bir zincir reaksiyonu gibi etki yaptığını vurgulayan Güran, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Burada iş kulüp yöneticilerinden başlıyor. Onların fair playla ilgili davranışları futbolcuları çok etkiliyor. Buna paralel olarak futbolcuların davranışları da taraftarları etkiliyor. Hakemlerin davranışları da hepsini etkiliyor. Biz Etik Kurulu olarak futbola ve futbol ahlâkına yakışmayan hususları, kendimize yönetmeliğin tanıdığı yaptırımlarla karşılamak için görevlendirildik."
TFF Başkanı'nın teklifi ve Yönetim Kurulu'nun kararı ile seçilecek bir başkan ve dört asıl, dört yedek üyeden oluşan Etik Kurulu, talimat gereği minimum beş yıllık mesleki tecrübeye sahip hukukçulardan oluşmak zorunda. Kurulun normal koşullarda dört yıl olan görev süresi, her durumda TFF Yönetim Kurulu'nun görev süresi ile sınırlı. Güran'a göre üyelerin futbol ve hukuku birlikte yürütebilecek isimlerden seçilmesi önemli. Çünkü ileri derecede hukukçu olsanız bile futbol kavramlarına yabancıysanız bu işi yapmanız mümkün değil. Hatta yanlış kararlar vermek bile olası.
Yetki ve sorumlulukları TFF Etik Kurulu Talimatı'nda düzenlenen Etik Kurulu'nun görev alanı ikiye ayrılıyor. İlki, etik bir davranış ilkesinin ihlâli halinde karar almak; ikincisi ise şike ve teşvik primi iddialarının varlığı durumunda, bunları araştırarak Türkiye Futbol Federasyonu'na raporlar sunmak.
Peki, Etik Kurulu görev alanına giren işlerden nasıl haberdar oluyor? Etik ihlâlleri, TFF bünyesinde görev yapan Disiplin Müfettişleri tarafından re'sen ya da TFF Başkanlığı'na yapılan başvuru yoluyla öğrenilebiliyor. Disiplin Müfettişleri, ihlâlle ilgili dosyaları Etik Kurulu'na göndermekle yükümlü. Bu konularda Kurul kendi başına karar alma yetkisine sahip. Karar almak için oy çokluğu yeterli. Etik Kurulu'nun verdiği kararlara karşı 7 gün içerisinde Tahkim Kurulu'na itiraz etmek mümkün.
Şike ve teşvik primi iddialarının varlığında ise Kurul, karar verme merci konumunda değil. Kurul, TFF Yönetim Kurulu'nun iddiaları araştırmak üzere dosyaları kendisine göndermesini bekleyip, daha sonra yaptığı soruşturmalarla ilgili mütalaalarını TFF Yönetim Kurulu'na sunuyor. Yönetim Kurulu da son kararı delillere ve vicdani kanaatine göre veriyor.
TFF yönetim kurullarının şike soruşturması için gerekli olduğunda güvenilen hukukçulardan bir komisyon oluşturduğunu ancak bu uygulamanın geçmişte kaldığını söyleyen Güran, artık bu takibin Etik Kurulu tarafından yapıldığını belirtiyor. "Şike ve teşvik primi iddiaları çok yönlü bir husus. İşin adli ceza kısmıyla biz uğraşmıyoruz. Biz şikenin araştırmasını yapıyoruz. Tıpkı eski Şike Tahkik Kurulu gibi. Bu soruşturmayı yürütüp yönetim kuruluna rapor sunuyoruz. Disiplin hukukunun emrettiği kurallar içinde çalışıyoruz. Nasıl anayasa, vicdani kanaatine göre karar verme imkanı tanımışsa, şike hakkında kanaatle de görüş bildirebiliyoruz. Matematiksel ve kesin kanıtlarla hareket etmiyoruz" diyor Güran.
Etik Kurulu'nda uygulanan ceza sistemi "yaptırımlar" üzerine kurulu. Talimatta ceza yerine "yaptırım" kelimesi kullanılıyor. Kurul'un ilginç yaptırımları var. Örneğin etik ihlâl yapan bir kişinin, kurulun resmi bir oturumuna davet edilerek, burada tüm üyelerin içerisinde uyarılması gibi bir ceza var. Güran'a göre bu ceza futbol ahlâkı düşünüldüğünde verilebilecek en ağır ceza. "Uymayanı nezakete, terbiyeye olgunluğa davet ediyoruz. Futbolun kalitesini düşürmeyecek bir davranış modeline doğru geçirmeye çalışıyoruz. Futbolun etiğini yazmaya çalışıyoruz ve bu ekibe de sahibiz" diye konuşuyor.
Uygulanacak yaptırımlar arasında ihlâlin niteliğine göre uyarma, kınama, huzurda kınama, yazılı ya da görsel medya aracılığı ile kınama, ihlâlin toplumdaki olumsuz etkilerini gidermeye yönelik olarak kişinin konferans vermesi veya engelli sporcularla ilgili organizasyonlara katılması gibi sportif ve eğitici örnekler yer alıyor.
Güran, Etik Kurulu'nun kişi ve kurumları yüceltme yetkisine sahip olmadığının altını çizerek, Fair Play ödüllerinin çok iyi bir amaca hizmet ettiğini söylüyor ve ekliyor: "Belki daha başka ödüller de koymak lazım. Yılsonunda dağıtılabilecek bu ek ödüller, genç sporcuları teşvik edebilir. Maalesef futbolda iyilere ödül az. İyinin ön plana çıkarılmasına, rol modellere, örnek kişilere ihtiyacımız var. Gençler kendilerini hep bir futbol büyüğüne benzetir. Böyle kişileri göstermek önemli. Gençler, hayran oldukları ismin topa nasıl vurduğunu örnek alırken, sportmenlik yönünden de ilham almalı."
Henüz örnek nitelik teşkil edecek bir karar almadıklarını açık yüreklilikle söyleyen ve 1989 yılında kurulan TFF'nin ilk Tahkim Kurulu'nun da üyesi olan Güran, bu kuruldan elde ettiği tecrübelerle, kurulların aynı zamanda bir içtihat merkezi olduğunu söyleyerek, yakın gelecekte alacakları kararlarla bunu oluşturacaklarını ifade ediyor. Yapılan ihlâllerle talimatta sayılan ihaleler arasında sayılmıyor ancak benzerlik gösteriyorsa, torba hükmünü uygulayıp yaptırıp uygulamak da mümkün.
Etik Kurulu Üyeleri
Başkan
Prof. Dr. Sait Güran
Üyeler
Av. Kemal Işkın Keleşoğlu
Av. İbrahim Kaya Kadirbeyoğlu
Av. Mertay Kugay
Av. Halil Tomruk
Yedek Üyeler
Av. Turgut Neşeli
Av. Biran İnal
Av. Dilek Gürsan
Av. M. Ali Turan
